Aristotelə görə hər bir ayrı, tək şey - materiya ilə formanın
vəhdətidir. Forma qeyri-maddidir, lakin o kənardan, o dünyadan
materiyaya daxil olmuş bir mahiyyətdir.
Aristotel qədim yunan filosofları içərisində birinci olaraq
məntiqi görüşləri sistemləşdirib yeni bilik sahəsi yaratmışdı. O,
məntiqi - sübutlar, həmçinin təfəkkürün formalan haqqında elm
hesab edirdi. O, tək məntiq elminin deyil, həm də psixi fəaliyyət
haqqında elmin də yaradıcısıdır.
Aristotel etikanı fəlsəfənin xüsusi, həm də ən vacib problemi
kimi aynca tədqiq edirdi. Onun fikrinə görə etikanın əsas
anlayışı - ortalıq fikridir. Burada o, ən uyğun, düzgün hərəkət
qaydasını seçmək üçün düzgün istiqamət götürmək qabiliyyətini
nəzərdə tuturdu. Xeyirxahlıq israfçılıq ilə çatışmazlıq arasında
orta mövqeni seçir.
«Politika» («Siyasət») əsərində Aristotel mahiyyətcə
cəmiyyət və dövlət anlayışlanni bir-birindən fərqləndirmirdi. O,
insanı «siyasi heyvan» hesab edirdi. Aristotelin əsərlərində
dövlət insanlann təbii və zəruri yaşayış üsulu kimi çıxış edir.
«İnsan-cəmiyyət-dövlət» sisteminin təhlilini Aristotel hər bir
canlı varlığın, o cümlədən insanın əsas hissələrini
aydınlaşdırmaqdan başlayır. O, deyirdi: «Canlı varlıq hər
şeydən əvvəl ruh və bədəndən ibarətdİD>.” Elə buradaca bu
hissələrin funksional xüsusiyyətlərini göstərir: «Onlardan biri
öz təbiətinə görə hakimiyyətdə olan başlanğıc, o birisi tabe olan
başlanğıcdır».'* Onun fikrincə, tabe olmaq iki formada həyata
keçirilir: hökmranlıq və siyasi idarəçilik. Aristotel yazırdı:
«Bizim fıkri- mizcə, hər bir canlı varlıqda hər şeydən əvvəl
hökmdarlıq və siyasi hakimiyyət olduğunu görmək olar. Ruh
bədən üzərində ağa kimi bizim hərəkətlərimiz üzərində
hökmranlıq edir».'’
Platon və Aristotel fəlsəfədə unikal mövqeyə malikdirlər.
«...Onların fəlsəfəni zənginləşdirməsi əvvəl və sonra gələn
mütəfəkkirlərdən ola bilsin ki, daha əhəmiyyətlidir. Elə bir
fəlsəfi problem tapılmaz ki, onlar bu barədə nəsə qiymətli fikir
söyləməsinlər və bizim dövrdə də kim özünü orijinal göstərmək
Dostları ilə paylaş: 
