Elmi redaktor: Azərbaycan Dövlət İqtisad
Yüklə 1,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 20.3. Borc bazarının strukturu 139 20.4. Xarici borcların və kreditlərin formaları
- Beynəlxalq maliyyə münasibətlərinin mahiyyəti, formaları, prinsipləri və istiqamətləri.
- TRAST FRANÇAYZINQ KREDIT i PUL KÖÇÜRMƏ LƏRİ İNVESTİSİYA ƏMƏLİYYAT
- SVOP ƏMƏLİYYAT LARI VALYUTA ALQI-SATQIS I VALYUTA ARBİTRAJI FAIZ
- 21.3. Beynəlxalq valyuta sistemi
- 21.6. Beynəlxalq təşkilatlar 147 21.7. Tədiyə balansı
20.3. Borc bazarının strukturu 139 20.4. Xarici borcların və kreditlərin formaları 140 XXI FƏSİL. BEYNƏLXALQ MALİYYƏ MÜNASİBƏTLƏRİ 21.1. Beynəlxalq maliyyə münasibətlərinin mahiyyəti, formaları, prinsipləri və istiqamətləri. Beynəlxalq maliyyə münasibətləri - ayn-ayn dövlətlər və beynəlxalq maliyyə kredit təşkilatlan arasında idxal - ixrac əməliyyatlan və kapitalın beynəlxalq hərəkəti prosesində yaranan iqtisadi münasibətlərdir. Beynəlxalq maliyyə valyuta münasibətləri beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin törəməsidir. Maliyyə-valyuta münasibətləri ilə geniş təkrar istehsal arasında birbaşa və əks əlaqə mövcuddur. Onlann obyektiv əsasım mal, kapital və xidmətlərin beynəlxalq mübadiləsini doğuran geniş təkrar istehsal prosesi təşkil edir. Beynəlxalq maliyyə münasibətlərinin bir sıra formalan mövcuddur: • Ölkələrarası valyuta münasibətləri; • Dövlətlərarası kredit münasibətləri; • Ölkələrarası investisiya münasibətləri. Beynəlxalq maliyyə münasibətləri çox zaman valyuta münasibətləri kimi özünü binizə verir. Ölkələr arasında idxal- ixrac əməliyyatlan zamanı valyuta ilə hesablaşmalar apanlır. Ölkələrarası iqtisadi əməkdaşlıq genişləndikcə beynəlxalq kredit münasibətləri də inkişaf edir. Beynəlxalq kredit münasibətləri aşağıdakı prinsiplərə əsaslanır: • Kreditin geri alınması, yəni alınmış kreditlər təyin olunmuş müddətdə geri qaytanimalıdır; • Kreditin maddi təminata əsaslanması. Maddi təminat üçün kredit alan ölkənin hökuməti zəmanət verməlidir; • Kredit müqabilində faiz ödənilməsi və məqsədli xarakter daşıması. 141 21.2. Beynəlxalq maliyyə əməliyyatları BEYNƏLMLQ MALİYYƏ ƏMƏLİYYATLARI L I ICARƏ LIZINQ FAKTORINQ TRAST FRANÇAYZINQ KREDIT i PUL KÖÇÜRMƏ LƏRİ İNVESTİSİYA ƏMƏLİYYAT- LARI ALQI-SATQI ƏMƏLİYYAT LARI KAPİTALIN GƏLİR GƏTİRMƏK QABİLİYYƏTİNİN SAXLANMASI SVOP ƏMƏLİYYAT LARI VALYUTA ALQI-SATQIS I VALYUTA ARBİTRAJI FAIZ ARBİTRAJI SIĞORTA ƏMƏLİYYAT - LARI GIROV İPOTEKA 143 21.3. Beynəlxalq valyuta sistemi Beynəlxalq valyuta sistemi tarixən təsərrüfat əlaqələrinin beynəlmiləlləşməsi əsasında meydana gəlmiş valyutanın fəali)0'əti ilə əlaqədar iqtisadi münasibətlərin məcmusu kimi yaranmışdır. O, milli qanunvericilik və dövlətlərarası sazişlər əsasında mövcud valyuta məzənnəsi və ödəmə münasibətlərini tənzimləyən prinsip və razılaşmalar toplusudur. Valyuta sistemləri - milli, regional və ümumidünya valyuta sistemləri kimi fərqləndirilir. Tarixən əvvəlcə milli valyuta sistemi meydana gəlmişdir. Bu sistem ölkədə təkrar istehsal prosesi üçün zəruri olan valyuta resurslannm yaradılması və istifadəsinə, beynəlxalq tədiyə dövriyyəsinə xidmət edir. Milli valyuta sistemi - milli qanunvericiliklə möhkəmləndirilmiş, ölkənin valyuta münasibətlərinin təşkili forması və pul sisteminin tərkib hissəsidir. Milli valyuta sisteminin əsasını dövlətin qanunla müəyyən edilmiş pul vahidi təşkil edir. Milli valyuta sistemi dünya valyuta sistemi ilə sıx əlaqədardır. Dünya valyuta sistemi ümumdünya təsərrüfat sisteminin təkamülünün nəticəsi olaraq XIX əsrin ortalarında formalaşmışdır. Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər zamanı istifadə edilən pul valyutaya çevrilir. Valyuta tənzimlənməsini Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı həyata keçirir. Valyuta nəzarəti valyuta nəzarət orqanları və onların agentləri (qanunvericiliyə müvafiq olaraq valyuta nəzarəti funksiyasını həyata keçirən təşkilatlar) tərəfindən heyata keçirilir. 144 21.4. Lizinqin formaları 145 21.7. Tədiyə balansı Tədiyə balansı - müəyyən dövr ərzində ölkənin xarici dövlətlərlə həyata keçirdiyi əməliyyatlar üzrə ödəmələrin və daxilolmalann nisbətini əks etdirir. Tədiyə balansının cari əməliyyatlar üzrə əsas tərkib hissəsi - müəyyən dövr ərzində əmtəələrin idxalı və ixracı üzrə əməliyyatlann nisbətini əks etdirən ticarət balansıdır. Kapitalın və kreditin hərəkət balansı - uzunmüddətli və qısamüddətli dövlət və xüsusi kapitalın idxalı və ixracı üzrə ödəmələri və daxilolmaları əks etdirir. Qısamüddətli əməliyyatlara aşağıdakılar aiddir. • əmtəə və valyuta formasında 1 ilə qədər müddətə verilmiş kreditlər; • xarici banklarda olan cari hesabatlar üzrə; • xarici və milli pul vəsaitlərinin idxalı və ixracı. Uzunmüddətli əmləliyyadara aşağıdakılar aiddir: • xaricdə qiymətli kağızlarm alqı-satqısı ilə əlaqədar ödəmələr və daxil olmalar; • xaricdə müəssisə və daşınmaz əmlakın alqı-satqısı ilə əlaqədar əməliyyatlar; • uzunmüddətli kreditlərin alışması və verilməsi. Ölkənin ümumi tədiyə balansı cari əməliyyatlar üzrə tədiyə balansından, kapitalın və kreditin hərəkət balansından və qızıl, valyuta ehtiyatlannın hərəkəti balansından ibarətdir. Tədiyə balansından ölkənin xarici dövlətlər üzrə öhdəliklərini və tələblərini əks etdirən hesablaşma balansını fərqləndirmək lazımdır. 148 Yüklə 1,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|