Elşən Misir oğlu Nəsibov
Yüklə 0,94 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İş mədəniyyəti, ofis mədəniyyəti
- İqtisadi resurslara həyatın maddi tələbatını ödəmək nöqteyi-nəzərdən yanaşan xalqın mədəniyyəti yüksək olur.
- İqtisadi resursları həqiqətən də sosial tələbat resurslarına yönəltməyi bacaran şəxslər mədəni şəxslərdir.
42
(məsələn, kəndlərdə kənd təsərrüfatı, şəhərlərdə sənaye təsərrüfatı) təsnif olunan bütün sahələri birləşdirir. Təsərrüfat sahələri arasında infrastruktur yaradılır ki, bu təsərrüfat sahələrinin şəbəkəli və tarazlı fəaliyyətini təmin edə bilsin. Bu aspektdə də rabitə, nəqliyyat və yol infrastrukturunun yüksək səviyyədə qurulması elə bir mədəniyyətdir. İqtisadi mədəniyyət iqtisadiyyat sahəsində xalqın sistemli olaraq iqtisadi münasibətləri və əlaqələri təmin etmək davranışlarında öz əksini tapır. İnsanlar ümumi mədəni davranışlarını elə əmək münasibətləri və əlaqələri sahələrində də nümayiş etdirirlər. Burada da ünsiyyət zamanı nəzakət və ədəb qaydaları qorunur. İş mədəniyyəti, ofis mədəniyyəti yaranır. Ofis mədəniyyəti özündə obyektlər üzrə təşkilatçılığı və idarəçiliyi birləşdirir. Nizamlı olaraq iş yerlərində olmaq, vaxtında tapşırıqları yerinə yetirmək və bu baxımdan da vəzifə bacarığı da mədəniyyətdir. Əmək intizamı, istehsalat nizamı öz- özlüyündə bir mədəniyyətdir. İşçilərin ziyalı qrupu iqtisadiyyatın mədəni səviyyəsinin göstəricilərini müəyyən edir. İqtisadi mədəniyyətin tərkibinə istehsal, xidmət və ticarət mədəniyyəti aid olunur. İqtisadi mədəniyyət o halda yüksək olur ki, resurslardan səmərəli istifadə olunur və resurslar müsbət istiqamətlərə yönləndirilir. Xammaldan layiqli istifadə nəticəsində səmərəli məhsullar yetişir. Bu proses şəxslərin qabiliyyətinə və istedadlarına, bilik və bacarıqlarına əsaslanır. Bu baxımdan yüksək ixtisas və peşəyə, eləcə də savad və biliyə malik olan şəxslər daha mədəni şəxslər hesab olunurlar. Onların əmək (fiziki və zehni) qabiliyyətləri sayəsində yeni səmərəli məhsullar əldə olunur. İqtisadi resurslardan xalq taraz qaydada öz mənafeyi üçün istifadə etməni bacarırsa, onda o xalqın mədəniyyəti yüksəkdir. İqtisadi resurslara
Bu resurslardan sülh məqsədləri üçün istifadə təyinatı mədəniyyətin yüksək göstəricilərindən xəbər verir. İqtisadi resursları
İqtisadi mədəniyyətin tərkibi struktur baxımından çoxçalarlıdır. İqtisadi mədəniyyətin tərkibində bir markterinq mədəniyyəti də mövcuddur. Bu mədəniyyətə idarəetmə və təşkilatı mədəniyyətin tərkibi kimi baxmaq olar. Marketinq mədəniyyətində alıcılar və satıcılar arasında əlaqələr çox yüksək səviyyədə olur. Burada nəzakət qaydaları əsas götürülür. İstehlak mədəniyyətində məhsulun alıcılara təqdimatı da xüsusi önəm kəsb edir. İqtisadi mədəniyyət təşkilati, idarəçilik mədəniyyətinin tərkibini təşkil edir. Bu baxımdan həm də menecment mədəniyyəti mühüm əhəmiyyətə malik olur. İdarəçilik mədəniyyətinin formalaşması sahələr üzrə biliklərin toplanması keyfiyyətlərindən, həm də rasional biliklərə, təcrübi biliklərə sahib olmaq və onu tətbiq etmək bacarığından asılı olur. İdarəçilik mədəniyyəti nəzarət, müşahidə, təşkil etmək kimi əsasları özündə cəmləşdirir. Maliyyə mədəniyyəti, bank mədəniyyəti müştərilərlə-kreditorlarla, depozitçilərlə xidmət edənlər arasında olan təminedici və nəzakət mədəniyyətini əhatə edir. Xalqın bank mədəniyyəti banknotların (kağız pul vahidlərinin) banklar vasitəsilə istifadə edilməsində meydana gəlir. Bu gün artıq bank sahəsində
43
elektron kartlardan istifadə etmək kimi bacarıqlar və vərdişlər mövcuddur. Bu hallar yeni bir mədəniyyətin formalaşmasını özündə ehtiva edir. O xalqın mədəni səviyyəsi daha yüksək olur ki, bütün iqtisadi sistemlərini ümumi rifah üçün təşkil edirlər və böyük potensial yaradaraq ondan fərdlər üçün istifadə edirlər. Ən yüksək mədəniyyəti olan xalq “bir şəxs hamı üçün- hamı bir şəxs üçün” prinsipi ilə yaşayan xalqdır. Bu halda cəmiyyət və dövlət də çox güclü olur və daxili boşluqlardan azad olunur. Daxili boşluqlardan azad olan cəmiyyətin və dövlətin siyasi immuniteti də güclü olur.
-hər hansı bir xalq öz iqtisadiyyatını yüksək standartlarla (burada keyfiyyətlə, yəni tərkib elementləri yerində olaraq) təşkil edərək, özünə yönəldirsə, onda o xalqın mədəniyyətin yüksək olur; -iqtisadi mədəniyyətin tarixi aspektləri mövcud olur. Hər bir xalq öz tarixi keçmişi ilə gələcəyi arasında iqtisadi bağlılıq yaradırsa, bu baxımdan keçmiş iqtisadi vasitələri üzərində yeni vasitələr və proseslər yaradırsa, onda o xalqın iqtisadi mədəniyyəti yüksək olur; -iqtisadi mədəniyyətin yüksək olmasını istehsal subyektləri, məsələn, şirkətlər, bu baxımdan transmilli şirkətlər, böyük maliyyə vəsaiti və dövriyyəsi, istehsal texnikası və avadanlıqları və mütəxəssisləri olan təsərrüfat və xidmət, infrastruktur subyektləri formalaşdırır. Bu aspektdə Avropa İttifaqı, ABŞ, Kanada, Yaponiya, Rusiya kimi dövlətlərin iqtisadi mədəniyyətləri yüksək olur; çünki böyük şirkətlər bu dövlətlərə məxsusdur; -iqtisadi mədəniyyət quruculuq və yaradıcılıq səviyyəsindən və sistemli strukturun qarşılıqlı cavab verməsindən, reaksiyalardan asılıdır; -iqtisadi mədəniyyət iqtisadi resursların tarazlı paylanmasından yüksək dəyər almış olur. Tarazlı iqtisadiyyat həm də güclü olur; ona görə ki, regionlar üzrə paylanmaqla iqtisadi mərkəzlərin sayı çoxluq təşkil edir; -iqtisadi mədəniyyət sağlam qida və geyim məhsullarının istehsalından formalaşır; -iqtisadi mədəniyyətin yüksək olması xalqın öz milli və beynəlxalq valyutalara dəyər verməsindən formalaşır; -iqtisadi mədəniyyətin yüksək səviyyəsi milli məhsulların beynəlxalq bazarlarda təqdimat səviyyəsindən meydana gəlir; -iqtisadi mədəniyyət iqtisadi təfəkkürün yüksək
səviyyədə formalaşmasından asılı olur; -iqtisadi mədəniyyət rəqabətə davamlı iqtisadi sahələrin təşkilindən formalaşır; -iqtisadi məhsullar estetiklik yaradırsa, onda o xalqın mədəniyyəti yüksəkdir; -yüksək iqtisadi mədəniyyətin xarakterində iqtisadi məsuliyyətin yüksəkliyi amili dayanır və s. Yüklə 0,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|