ĠƏRIƏt hökmlərinin izahi ayətullah əl-uzma Məkarim ġirazi

ġəriət risaləsi 
48 
Suyun  dəriyə  çatması  üçün  həmin  əĢyaları  tərpətmək  lazımdır.  Əgər  insan 
dəstəmazdan sonra dəstəmaz üzvlərində üzük və ya  baĢqa maneə  görsə və 
onların  dəstəmaz  vaxtı  üzərində  olub-olmadığını  bilməsə,  dəstəmazı 
düzgündür.  Bir  Ģərtlə  ki,  dəstəmaz  zamanı  bu  Ģeylərə  diqqətli  olduğunu 
düĢünsün. 
Məsələ  322:  Dəstəmazı  baĢa  çatdırdıqdan  sonra  Ģəkk  yaransa  ki, 
dəstəmazın bütün əməlləri yerinə yetirilib, yoxsa yox, eləcə də, dəstəmazın 
bütün Ģərtləri ödənib yoxsa yox, bu Ģəklərə e’tina etmək lazım deyil. Amma 
dəstəmaz əsnasında Ģəkk yaranarsa bu iĢi görmək lazımdır. 
Dəstəmazın hökmləri  
Məsələ  323:  Dəstəmazlı  Ģəxs  dəstəmazın  batil  olub-olmadığına  Ģəkk 
edərsə,  dəstəmazının  qaldığını  qəbul  etməlidir.  Əgər  dəstəmazı  olmayan 
Ģəxs sonradan dəstəmaz alıb-almadığını Ģəkk edərsə, dəstəmazlı  olmadığını 
qəbul etməlidir. 
Məsələ  324:  Bir  Ģəxs  dəstəmaz  aldığını  və  dəstəmazı  pozan  bir  iĢ 
gördüyünü düĢünərsə, hansı birinin öncə baĢ verdiyini bilmədikdə dəstəmaz 
almalıdır. 
Məsələ  325:  Bir  Ģəxs  dəstəmaz  əməllərinə  və  ya  onun  Ģərtlərinə 
(Məsələn, suyun pak olmasına, dəstəmaz üzvlərində suya maneə olmasında) 
çox  Ģəkk  edərsə,  Ģəkkinə  əhəmiyyət  verməməli,  baĢqaları  kimi  hərəkət 
etməlidir. 
Məsələ  326:  Əgər  namazdan  sonra  Ģəkk  yaranarsa  ki,  dəstəmaz 
alınmıĢdır,  yoxsa  yox,  namaz  düzgündür,  amma  sonrakı  namazlar  üçün 
dəstəmaz almaq lazımdır. 
Məsələ 327: Əgər namaz arasında Ģəkk yaransa ki, dəstəmaz alınmıĢdır, 
yoxsa  yox,  vacib  ehtiyata  əsasən,  namazı  tamamlayıb  sonradan  dəstəmaz 
almaq və namazı təzələmək lazımdır. 
Məsələ  328:  Əgər  insanda  elə  bir  xəstəlik  varsa  ki,  sidik  damla-damla 
xaric olsun və ya nəcisin qabağını saxlaya bilməsin, namazın son vaxtınadək 
dəstəmaz  və  namaz  üçün  möhlət  tapacağını  bilsə,  namazı  həmin  vaxt 
qılmalıdır. Belə bir Ģəxs namazın vacib hissələri ilə kifayatlənməli, möhlət 
olmadıqda azan, iqamə və qunutu tərk etməlidir. 
Məsələ 329: Əgər dəstəmaz və namaz miqdarında möhlət olmasa, amma 
namaz gediĢində bir neçə dəfə sidik və nəcis xaric olsa, həmin Ģəxs hər dəfə 
dəstəmaz almaq istəsə eybi yoxdur. Bu halda vacib ehtiyata əsasən, yanına 
su  qabı  qoymalı  və  hər  dəfə  sidik  və  ya  nəcis  xaric  olduqda  dəstəmaz 
almalıdır. Sonra namazın qalan hissəsini qıla bilər. Amma sidik və nəcis tez-
tez  xaric  olarsa  və  insan  üçün  hər  dəfə  dəstəmaz  almaq  çətinlik  törədərsə, 
bir dəfə dəstəmaz alması  bəs edər. 
Məsələ  330:  Sidik  və  nəcis  tez-tez  xaric  olduqda  və  hər  dəfə  dəstəmaz 
almağa  imkan  olmadıqda,  bir  dəstəmazla  həm  günorta,  həm  də  ikindi 

---

ġəriət risaləsi 
49 
namazlarını  qılmaq  olar.  Ehtiyat  müstəhəbbə  əsasən,  hər  namaz  üçün  bir 
dəstəmaz almaq yaxĢıdır.  
Məsələ  331:  Amma  sidik  və  nəcis  öz  ixtiyarı  ilə  xaric  olarsa,  insan 
dəstəmaz almalıdır. 
Məsələ 332: Əgər bir Ģəxs xəstəlik səbəbindən bağırsaq yelinin qarĢısını 
ala  bilmirsə,  sidik  və  nəcisin  qarĢısını  ala  bilməyənlərin  vəzifəsinə  əməl 
etməlidir. 
Məsələ 333:  Bir insandan sidik və nəcis ardıcıl Ģəkildə xaric olursa, bu 
Ģəxs  hər  dəstəmazdan  sonra  dərhal  namaza  baĢlamalıdır.  Belə  bir  Ģəxs 
ehtiyat  namazı,  yaddan  çıxmıĢ  səcdə  və  təĢəhhüd  üçün  dəstəmaz  almaya 
bilər. Bir Ģərtlə ki, namazla bu iĢlər arasında fasilə buraxmasın. 
Məsələ  334:  Bir  Ģəxsdən  ixtiyarsız  olaraq  sidik  və  nəcis  xaric  olursa, 
namazda  bədənini  bulaĢıqlıqlardan  qorumaq  üçün  parçadan  istifadə 
etməlidir.  Ehtiyat  vacibə  əsasən,  hər  namazdan  öncə  sidik  və  nəcis 
çıxacağını suya çəkməlidir. 
Məsələ  335:  Bu  qəbil  xəstəliyi  olanlar  asanlıqla  müalicə  oluna  bilərsə, 
müalicə olunmaları vacibdir. Müalicə olunmamalarının iradı var. 
Məsələ  336:    Belə  bir  xəstəliyə  düçar  olan  Ģəxs  sağaldıqdan  sonra 
xəstəlik  zamanı  yuxarıda  göstərilən  qaydada  qıldığı  namazları  yenidən 
qılması  lazım  deyildir.  Amma  namazın  vaxtı  ötməmiĢ  sağalarsa,  vacib 
ehtiyata əsasən, namazı(ehtiyat vacibə əsasən) təzələməlidir. 
Hansı hallarda dəstəmaz almaq vacibdir? 
Məsələ 337: Altı halda dəstəmaz almaq vacibdir: 
1. Vacib namaz üçün (meyyit namazından savayı); 
2. Yaddan çıxmıĢ səcdə və təĢəhhüd üçün; 
3.  Vacib  təvaf  üçün  (hətta  müstəhəb  həcc  və  ümrədə  əməllərin 
tərkibindən sayılan təvaf vacib sayılır). 
4. Dəstəmaz alıb təharətli (pak) qalmağı nəzr etmiĢ və ya bu barədə and 
içmiĢ Ģəxs üçün; 
5. Qur’ana toxunmağı nəzir etmiĢ Ģəxs üçün (belə bir nəzir Ģər’ən fəzilət 
sayılsa  belə;  məsələn,  insan  hörmət  əlaməti  olaraq  Qur’an  yazısını  öpmək 
istəyir); 
6.  MurdarlanmıĢ  Qur’anı  suya  çəkmək  üçün  və  ya  onu  bulaĢıq  yerdən 
çıxararkən ona toxunmağa məcbur olduqda. 
Məsələ  338:  Dəstəmazsız  Ģəxsin  Qur’an  xəttinə  toxunması  haramdır. 
Amma bu hökm Qur’anın baĢqa dillərə tərcüməsinə Ģamil olunmur. 
Məsələ  339:  Əgər  dəli  bir  Ģəxs  və  ya  uĢaq  Qur’an  xəttinə  dəstəmazsız 
toxunarsa,  bu  iĢin  qarĢısını  almaq  vacib  deyil.  Amma  onların  hərəkəti 
Qur’ana hörmətsizlik sayılarsa bu iĢin qarĢısı alınmalıdır. 
Məsələ 340: Dəstəmazı olmayan Ģəxsin istənilən bir dildə yazılmıĢ Allah 
adına  əl  vurması  vacib  ehtiyata  əsasən  haramdır.  Əgər  hörmətsizlik  olarsa 

---