ĠƏRIƏt hökmlərinin izahi ayətullah əl-uzma Məkarim ġirazi

ġəriət risaləsi 
58 
dua oxuması, adi həddə cəmiyyət namazını gözləməsinin eybi yoxdur. Belə 
bir qadın namazda qunut və qunut kimi müstəhəb iĢləri yerinə yetirə bilər. 
Məsələ_419'>Məsələ_417'>Məsələ 416: Qan bayıra axdıqda zərəri olmadığı halda qüsldən öncə və 
sonra  pambıq  və  ya  parça  vasitəsi  ilə  qanın  qarĢısını  almalıdır.  Bu  iĢ 
məĢəqqətə səbəb olduqda onu yerinə yetirmək lazım deyil. 
Məsələ 417: Ġstər tərtibi, istər irtimasi qüsl zamanı qan kəsilməsə bunun 
qüslə tə’siri yoxdur. 
Məsələ  418:  Müstəhazə  qadın  ramazan  ayının  orucunu  tutmalıdır.  ġam 
və  xiftən  namazları  üçün  qüsl  verdikdən  sonra  səhəri  gün  oruc  tuta  bilər. 
Vacib ehtiyata əsasən, oruc olduğu günlərin də qüslünü vermiĢ olsun. 
Məsələ  419:  Əgər  oruc  tutmuĢ  qadın  günorta  və  ikindi  namazlarından 
sonra müstəhazə olarsa, həmin günün orucu üçün qüsl verməsi lazım deyil. 
Məsələ  420:  Əgər  namaz  gediĢində  qadının  qəlilə  istihazəsi  kəsirəyə 
çevrilsə, namazı saxlayıb qüsl verməli və onu yenidən qılmalıdır. Qüslə vaxt 
olmazsa  təyəmmüm  edə  bilər.  Təyəmmümə  də  vaxt  olmasa,  namazı 
tamamlayıb,  vacib  ehtiyata  əsasən,  sonradan  onun  qəzasını  yerinə 
yetirməlidir. 
Məsələ  421:  Qadının  kəsirə  istihazəsi  qəliləyə  çevrilsə,  birinci  namaz 
üçün qüsl verməli, sonrakı namazlar üçün dəstəmaz almalıdır.  
Məsələ  422:  Kəsirə  istihazə  halında  olan  qadın  gün  uzunu  qüsüllərini 
yerinə  yetirsə,  təvaf,  qəza  namazı,  ayat  namazı,  gecə  namazı  kimi  əməllər 
üçün baĢqa bir qüsl verməsi vacib deyil, təkcə dəstəmaz almalıdır. 
Məsələ  423:  Müstəhazə  qadın  qəza  namazı  qıla  bilər.  Amma  vacib 
ehtiyata  əsasən,  hər  namaz  üçün  bir  dəstəmaz  almalıdır.  Günün  nafilə 
(müstəhəb)  namazlarını  qılmaq  üçün  vacib  namaz  üçün  alınmıĢ  dəstəmaz 
bəs edər. Bütün gecə namazları üçün bir dəstəmaz kifayat edir. Bir Ģərtlə ki, 
bu namazlar ardıcıl yerinə yetirilsin. 
Məsələ 424: Qadından xaric olan qanda heyiz və nifas Ģərtləri ödənmirsə, 
bu qan  bəkarət, yara, cərrahi əməliyyat qanı deyilsə, istihazə qanıdır. 
Məsələ 425: Qadın Ģəkk edərsə ki, gördüyü qan yara qanıdır, yoxsa yox, 
zahirən  sağlamdırsa,  bu  qanı  istihazə  qanı  hesab  etməlidir.  Amma 
sağlamlığı Ģübhəlidirsə, qan istihazə qanı sayılmır. 
Məsələ_426'>3. Heyiz (aybaĢı) 
Məsələ  426:  Çox  vaxt  (aybaĢı)  adlanan  heyiz  elə  bir  qana  deyilir  ki, 
adətən, hər ay bir neçə gün bətndən xaric olur, nütfə formalaĢdıqda bətndəki 
körpənin  qidası  olur.  Heyz  qanı  görən  qadına  “haiz”  deyirlər.  Müqəddəs 
Ġslam  Ģəriətində  heyz  qadının  hökmləri  var  və  bu  barədə  növbəti 
məsələlərdə danıĢılacaq. 

---

ġəriət risaləsi 
59 
Heyz qadının hökmləri 
Məsələ  427:  Heyz  qanının  niĢanələri  var.  Bu  qan  çox  vaxt  qatı,  isti, 
qaramtıl və ya qırmızıdır. Bu qan təzyiqlə xaric olur və yandırıcıdır. 
Məsələ 428: Seyyidə və qeyri-seyyidə qadınlar qəməri təqvimlə 50 yaĢı 
tamam  olduqdan  sonra  aybaĢıdan  kəsilir  və  “yaisə”  olurlar.  Həmin  yaĢda 
özlərində  qan  görərlərsə,  bu  heyiz  qanı  sayılmır.  Amma  həmin  qanda 
heyizin bütün əlamətləri olarsa, heyiz qadının hökmlərinə əməl etməlidirlər. 
Hicri qəməri tarixi ilə  50 il təqribən 543 gün və 18 saat, yəni 18 ay və3 gün 
Ģəmsi (və miladi)-nin 50 ilindən azdir.Bu əsasa görə yaisəlik yaĢı Ģəmsi(və 
miladi)ili ilə təqribən 48 il 6 aydır. 
Məsələ 429: Qızın doqquz yaĢdan öncə və qadının yaisə olduqdan sonra 
gördüyü qan heyiz hökmündə deyil. Əgər bu qan yara və ya zədələnmə qanı 
deyilsə, istihazə qanıdır.  
Məsələ  430:  Hamilə  qadınlar  və  ya  körpəsinə  süd  verən  qadınlar  heyiz 
ola bilər.  
Məsələ  431:  Doqquz  yaĢının  tamam  olub-olmadığını  bilməyən  qız 
özündə qan görərsə və həmin qanda heyiz niĢanələri olmazsa, bu qan heyiz 
qanı  sayılmır.  Əgər  həmin  qanda  heyiz  niĢanələri  olarsa  və  qız  heyiz 
olduğuna  əmin  olarsa,  demək,  doqquz  yaĢı  tamam  olmuĢdur  və  büluğ 
həddinə çatmıĢdır. Amma  yaisə olub-olmadığına  Ģübhə edən qadın özündə 
qan  görüb  bu  qanın  heyiz  qanı  olub-olmadığını  bilməzsə,  bunu  heyiz  qanı 
qəbul etməli və hələ ki, yaisə olmadığını bilməlidir. 
Məsələ 432: Heyiz üç gündən az, on gündən çox olmur. Hətta azca əskik 
olarsa bu heyiz deyil. 
Məsələ  433:  Heyizin  ilk  üç  günü  ardıcıl  olmalıdır.  Əgər  iki  gün  qan 
görüb,  bir  gün  pak  olarsa  və  yenidən  qan  görərsə,  bu  heyiz  deyil.  Üç  gün 
ardıcıl dedikdə həmin üç gündə qanın kəsilməməsi nəzərdə tutulmur. Daxil 
hissədə qanın olması bəs edir. 
Məsələ  434:  Birinci  gecə  və  dördüncü  gecə  qan  görmək  Ģərt  deyil. 
Amma ikinci və üçüncü gecə qanın kəsilməməsi və davam etməsi Ģərtdir. 
Məsələ  435:  Əgər  üç  gün  ardıcıl  qan  görünüb  sonra  pak  olarsa  və 
yenidən  qan  görünərsə,  qan  görünən  günlər  üst-üstə  on  gündən  artıq 
olmamalıdır.  Qanın  göründüyü  bütün  günlər  heyiz  sayılır.  Ortada  pak 
olduğu günlər pak qadın hökmündədir. 
Məsələ 436: Əgər üç gündən az qan görüb paklanarsa, sonradan üç gün 
və ya artıq deyilən niĢanələrə malik qan görünərsə, yalnız ikinci qan heyiz 
qanıdır. 
Məsələ 437: Qanaxma keçirən qadın həkimə müraciət etdikdə həkim bu 
qanın heyz və ya yara qanı olduğunu bildirərsə, həkimin sözlərindən əminlik 
yarandıqda deyilən hökmə əməl edə bilər. 
Məsələ 438: Heyz qadına haram olan iĢlər bunlardır: 

---