Ə.Ş. Abdinov, R. F. Mehdiyev, T. X. HÜseynov
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 3.10.
- Şəkil 3.12.
- Mayekristallı indikatorlar.
- Şəkil 3.14.
78 katodla anod arasında alışma baş verir, yəni işıqlı rəqəm görünür. İşıqlanan xəttin qalınlığı təqribən 1‐2 mm təşkil edir. Göstərilən katodlardan başqa, seqmentli katodlardan da istifadə edilir (şəkil 3.10, b). Katodlar qoşulduqda rəqəm və yaxud digər işarələrin təsviri görünür.
katorlarının iki (a, b) variantı və qurğu‐ nun qrafiki təsviri (v)
mə vakuum indikato‐ runun sxematik təsviri
Hal‐hazırda müxtəlif növ indikatorlar istehsal olunur. Belə indikatorlardan biri də işarəli közərmə vakuum indikatorla‐ rıdır. İşarəli közərmə vakuum indikatorları rəqəm və ya hərf şəkilində sintez olunmuş təsvir verir (şəkil 3.11). İçərisində vakuum yaradılmış silindrin içərisində volfram teldən ibarət közərmə katodları yerləşdirilir. Lampa qızdığından istiyə davamlı plata üzərində yerləşdirilir. Silindrin daxilində yerləşdirilən katodların çıxışlarından biri ümumi saxlanıl‐ maqla digər çıxışlarla həmin çıxışın müxtəlif kombinasiya‐ K 1
2 a)
b) v)
1
2 n
79 larından istifadə edərək lampa daxilində rəqəm və ya hərfin işıqlanan təsviri yaradılır. Sarı işıqlanma 1200°C işçi tempera‐ turuna uyğun gəlir. Lampanın xidmət müddəti on minlərlə saat təşkil edir. Vakuum lüminessent indikatorları çoxanodlu triod lampasıdır. Lampa‐ nın daxilində birbaşa kö‐ zərdilən oksid katod, tor və seqmentinə lüminofor maddə çəkilmiş anod yer‐ ləşdirilir. İşarələrin sintez edilməsi üçün anodlar müxtəlif vəziyyətdə yerləşdirilir (şəkil 3.12). Anodları müəyyən kombinasiya ilə qoşduqda müəyyən işarəli yaşıl rəngli işıqlanma görünür. Elektrolüminessent indikatorları (ELİ) idarəetmə və nə‐ zarət sistemlərində müxtəlif məlumatların təsviri üçün tətbiq edilir. Bu lampaların işi elektrolüminessensiya hadisəsinə, yəni elektrik sahəsinin təsiri altında bəzi cisimlərin işıq şüalandırmasına əsasla‐ nır. ELİ qurğusu müstə‐ vi kondensator forma- sındadır (şəkil 3.13). 4 metal elektrod üzərinə tərkibi sulfid və ya sele‐ nid‐sinkdən ibarət olan lüminofor təbəqəsi çəki‐ lir (3). 2 şəffaf metallik təbəqədir. İndikator 1 şüşə lövhəsinin köməyi ilə xarici təsirlərdən qorunur. Əgər 4 və 2 elektrod‐ larına dəyişən gərginlik tətbiq etsək, onda elektrik sahəsinin Şəkil 3.12. Vakuum lüminessent indi‐ katorunun qrafiki və sxematik təsviri
panın prinsipial quruluşu
~
2 3
4 80 təsiri altında 3 təbəqəsində işıqlanma yaranır. 2 şəffaf elektrodu qurğuşun‐oksiddən hazırlanır və bütöv şəkildədir, 4 elektrodu isə hərf, rəqəm, işarələrin və ya hən‐ dəsi fiqurların seqmentlərinin sintezindən ibarət olan formada olur. Bu növdən olan indikatorlar müxtəlif ölçüdə olub, qaranlıq fonda işıqlı təsvir və ya işıqlı fonda qaranlıq təsvir verirlər. Həmçinin təsvirlər birrəngli və ya çoxrəngli də ola bilər. Hərf‐rəqəm seqment indikatorları geniş yayılmış indikator‐ lardandır. Onlarda rəqəmin təsviri üçün 7‐9 seqment yerləşir. 19 seqmentli indikatorların köməyi ilə bütün kiril və latın əlifbasından olan hərflərin təsvirini almaq mümkündür. ELİ‐ lər adətən plastmas gövdə üzərində hazırlanır. İndikatorlar tezliyi 400‐1200 Hs olan 220V dəyişən sinisoidal gərginliklə qidalandırılır. İşıqlanan işarələrin xətti ölçüləri 1‐100 mm tərtibində olur və bu işarələrin ölçülərindən asılı olaraq 0,1‐ 100 mA qədər cərəyan şiddəti tələb olunur. Xidmət müddəti bir‐neçə min saat təşkil edir. İndikatorlar normal iş rejimini ətraf mühitin ‐40 ÷ 50°C temperaturuna kimi saxlayır. ELİ‐ lərin əsas üstünlükləri – gücə tələbatın az, təsvirin parlaq, müstəvi formanın, mexaniki möhkəmliliyin və istismar müddətinin böyük olmasıdır. İndikatorun çatışmazlığı isə digər indikatorlarda olduğu kimi, tətbiq edildikdə mürəkkəb idarəetmə sisteminin tələb olunmasıdır.
(MKİ) maye kristallar əsasında hazırlanır. Məlumdur ki, maye kristallar nizamlı atom düzülüşünə malik olub, işıq şüaları üçün şəffafdırlar. Lakin onlara intensivliyi 2‐5 kV/sm olan elektrik sahəsi tətbiq etdikdə onlarda atomların nizamlı quruluşları pozulur və maye qeyri‐şəffaf hala keçir.
Ən çox yayılan MKİ‐lar qol saatlarında, mikrokalkul‐ yatorlarda və digər qurğularda tətbiq edilir. 3.14‐cü şəkildən göründüyü kimi iki 1 və 3 şüşə lövhələri 2 polimer qatranın köməyi ilə bir‐birinə yapışdırılır və onların arasında qalınlığı 10‐20 mkm olan 4 maye kristal təbəqəsi yerləşdirilir. 3 lövhəsi güzgü səthli keçirici təbəqə (5 elektrod) ilə örtülür. 1 lövhəsi‐ nin daxili səthində şəffaf çıxışlar qoyulur. Çıxışlar (elektrod‐ lar) rəqəm, hərf və ya seqmentlər formasında müxtəlif işarə‐ lərin təsvirini verir. Hər hansı bir elektroda, müəy‐ yən gərginlik versək, onda maye kristal həmin elek‐ trodun altında qeyri‐şəffaf halda olduğuna görə işıq şüası kristalın həmin hissə‐ sindən keçə bilmədiyi üçün (şəkil 3.14, 6) işıqlı fonda qara işarə görünür. Mayekristallı indikatorlar iqtisadi cəhətdən səmərəlidir, onlarda cərəyanın qiyməti 1 mkA‐i aşmır və xidmət müddəti on minlərlə saata çatır. Onların çatışmazlığı – ətalətli olması, yəni işarənin görünməsi və ya yox olması, müddətinin xeyli böyük olmasıdır (200 msan). Displey. Displey – məlumat sisteminin sonuncu qurğusu olub, insanla maşın arasında əlaqə yaradır və məlumatın təs‐ virini verməyə xidmət edir. Kiçik ölçülü displeylərdən elektron saatlarında və mikrokalkulyatorlarda geniş istifadə olunur. Sənayedə istifadə olunan displeylər iki qrupa bölünür: işıq şüalandıran və işığı modullaşdıran. İşıq şüalandıran displey parlaq işıqlanma verir. Çünki,
torun prinsipial qurğusu və iş‐ ləmə mexanizminin təsviri 6 5 ~ 1
2 3
4 Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|