Ə.Ş. Abdinov, R. F. Mehdiyev, T. X. HÜseynov
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fərdi kompüter.
82 displey işıqli hava şəraitində işlədiyindən işarələrin təsviri daha çox parlaq olmalıdır. Bundan başqa şüalanan işığın rənginin də müəyyən rolu vardır. Belə ki, insanın gözü yaşıl və Sarı‐yaşıl rənglərə qarşı daha çox həssasdır. Təsvir aydın olmalıdır. Displey həmçinin geniş diaqrama malik olmalıdır ki, müxtəlif bucaqlar altında təsvir aydın görünsün. Displeylərin idarə olunması üçün müxtəlif qiymətə və amplituda malik cərəyan və gərginlikdən istifadə edilir. Gücə tələbatı kiçikdir. İnteqral sxemlər əsasında işləyən displeylərə tətbiq edilən gərginliyin qiyməti 30 V‐dan böyük olmama‐ lıdır. Ölçüləri böyük olan displeylərin gücə tələbatları və f.i.ə.‐ ı böyükdür. Displeylərin təsir sürəti kiçik olmalıdır, çünki insanın gözü 0,1 saniyədən tez dəyişən siqnalları görmür. Displeylərin ayırdetmə qabiliyyəti onlarda müşahidə edilən elementlərin minimal ölçüləri ilə təyin olunur. Məsələn, müşahidə edilən element əgər kvadratdırsa, onda kvadratın tərəfi 50 mkm‐dən kiçik olmamalıdır. Bəzi displeylər üçün elementin ölçüsü bir qədər də kiçik ola bilər. Lakin, bu halda elementin ölçüsü və parlaqlığı displeydən müşahidəçiyə qədər olan məsafədən asılıdır.
etməklə müəyyən təsvirləri uzun müddət (bəzən enerji tələb etmədən) saxlamaq qabiliyyətinə malikdirlər. İndi isə işıq şüalandıran müxtəlif növ displeylərə baxaq. Elektron‐şüa displeylərdə elektron‐şüa borusundan istifadə edilir.
İşıq diodları əsasında hazırlanan displeylər kiçik ölçülü (bir neçə santimetr) olub, kiçik gərginlik tələb edir (5V‐dan kiçik). Qazboşalma elementləri əsasında hazırlanan displeylər və ya plazma displeyləri keçirici zolaqlar şəkilində bir‐biri ilə
qarşılıqlı perpendikulyar olan elektrodlar sistemindən iba‐ rətdir. Elektrodlar arasında –neon, ksenon və ya qaz qarışı‐ qları doldurulmalıdır. Bu cür sistemləri bəzən qazboşalmalı indikator panelləri də (QİP) adlandırırlar. Zolaqlı displeylər müxtəlif sayda, məsələn, 512 ədəd üfuqi və o qədər də şaquli sayda elektrodlardan ibarətdir. Buraxma qabiliyyəti 1 mm olan xəttlərin sayı ilə xarakterizə olunur. Bundan başqa nöqtəvi elektrodlardan da istifadə edilir. Neon narıncı rəngdə işıqlanma verir. Bəzən elektrodların yerləşdiyi altlığa başqa rəngdə işıq buraxa bilən luminofor maddəsi çəkilir. Bu növ displeylər həm sabit, həm də dəyişən cərəyanla işləyir. Elektroluminessent displeylər elektrolumi‐ nessent indikatorlardan hazırlanır. Maye kristall displeylər (MKD) az güc tələb edir, yaxşı təsvir verir, ucuzdur, kiçik (məsələn elektron saatlarında) və böyük ölçüdə hazırlanır. Elektroxrom displeylər (EXD) elektroxrom effektinin tətbi‐ qinə əsaslanır. Elektroxrom effekti ondan ibarətdir ki, müəyyən maddədən elektrik cərəyanı keçdikdə və ya ona elektrik sahəsi tətbiq edildikdə maddənin rəngi dəyişir. Elektroxrom maddəsi olaraq çox zaman 3 WO
oksiddən istifadə edilir. Elektrik sahəsinin təsiri ilə o göy rəng alır. Bu halda volfram 3‐oksid maddəsi 0,5‐1,5V gərginlik tələb edir. Tətbiq edilən gərginliyin istiqamətini dəyişdikdə maddə başlanğıc halındakı rənginə keçir. Bu növ displeylər yaddaşa malikdirlər, yəni rənglərini müəyyən müddətə qədər saxlamaq qabiliyyətinə malikdirlər (1 dəqiqə və ya saat). 3 WO
kiçik, ömrü isə qısa olduğuna görə başqa maddələr əsasında yeni displeylərin hazırlanması istiqamətində tədqiqat işləri 84 davam etdirilir. Elektroforez displeylər (EFD) elektroforez hadisəsinə əsaslanır. Elektrik sahəsinin təsiri altında mayedə asılı vəziyyətdə olan məsələn, rənglənmiş piqment hissəcikləri elektrod tərəfindən cəzb və ya itələnərək maye daxilində gərginliyin qiymətindən asılı olaraq hərəkət edirlər. Cərəyana tələbatı azaltmaq məqsədi ilə dielektrik xassələrinə uyğun olan maye seçilir. Piqmentin rəngi mayenin rəngindən kəskin fərqlənməlidir. EFD‐ə tətbiq edilən gərginliyin qiyməti 10 voltlarla götürülür. Fasiləsiz on minlərlə saat işləmək qabiliyyətinə malikdir. Bu müddət ərzində displeydə rəng on millionlar dəfə dəyişə bilər. Digər displeylərdə olduğu kimi, elektroforez displeylərdə də təsir sürəti kiçikdir. Fərdi kompüter. Kompüter digər texnologiyalardan özünün sürətli və geniş təzahürü, çox müxtəlif sferalara nüfuz etməsi ilə fərqlənir. Baxmayaraq ki, müasir kompüter texnikası təkcə hesablama proseslərində deyil, daha geniş tətbiq sahələrinə və imkanlarına malikdir, onun meydana gəlməsi ilk növbədə hesablama texnikasının inkişafına borcludur. Birinci nəsil EHM‐in etibarlılığının kiçik olması, qiymətinin bahalı və proqramlaşdırılmasının çətinliyi səbə‐ bindən uzun müddət tətbiq edilmədi və səhnədən çox tez getdi. Bu maşınları element bazası yarımkeçiricilər olan ikinci nəsil EHM əvəz etdi. Hətta çox da təkmil olmayan ilk tranzistorların reaksiyası lampanın reaksiyasından yüz də‐ fələrlə böyük idi. Onlar etibarlılığı və dəyərinə görə də əlverişli olmaqla EHM‐in tətbiq sahələrini xeyli genişləndirdi. Bundan sonra EHM‐in gəmilərdə, təyyarələrdə yerləşdiril‐ məsinə imkan yarandı və onlara ehtiyac xeyli artdı. Tranzis‐ torlar əsasında ilk kütləvi EHM eyni vaxtda ABŞ, Almaniya
və Yaponiyada 1958‐ci ildə meydana gəldi. 1961‐ci ildə artıq 587mikrosxem əsasında eksperimental EHM yaradıldı. 1962‐ ci ildə mikrosxemlərin, 1964‐cü ildə isə, İBM firması tərəfindən inteqral elementlər əsasında, İBM‐360 maşınlarının kütləvi istehsalına başladılar. 1976‐cı ildə böyük inteqral sxemlər (BİS) əsasında dördüncü nəsil hesablama maşınları meydana gəldi. 1976‐cı ildə iyirmi yaşlı Amerikalı texnik Stefan Voznyak və Stiv Cobs özlərinin şəxsi qarajlarında yeləşən primitiv emalat‐ xanalarında ilk kiçik, lakin çox vədedici fərdi kompüterlərini yaratdılar. Qeyd etmək lazımdır ki, onların heç biri xüsusi ixtisasa malik deyildilər. Bu kompüteri Appl (Alma) adlandırdı‐ lar və o, videooyunlar üçün nəzərdə tutulsa da, proqramlaş‐ dırma üçün də imkanlara malik idi. İBM firması ilk dəfə 1981‐ci ildə özünün İBM PC fərdi kompüterlərini buraxdı. Kompüterlərdə sürət və yaddaş tutumu bir‐birinə əks yönəldiyindən (yaddaş tutumu böyük olduqca, sürət kiçilir) müasir kompüterlərdə yaddaş çox pilləli struktur əsasında hazırlanır. Adətən yaddaş iki qrupa (əsas və xarici) ayrılır. Əsas yaddaş da öz növbəsində iki hissədən ibarət olur – operativ (OYQ) və daimi (DYQ) yaddaş qurğusu. İstənilən EHM‐nin ən vacib bloku silisium kristallı əsasın‐ da hazırlanmış inteqral mikrosxemdən – prosessordan ibarət‐ dir. Mikroprosessorda maşının ürəyi və beyni sayılan mürək‐ kəb məntiq sxemi reallaşdırılır. İnformasiyanın təzahürü üçün elektron‐şüa borusundan ibarət, öz quruluşuna görə televizora bənzəyən displeydən və ya monitordan istifadə edilir. Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|