Əsərlər Ana dilinin tədrisi metodikası
Ağarəhim Əsərlər
Yüklə 3,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ağarəhim Əsərlər
- 300-dən artıq qəzet və jurnal məqalələri
- Miniatürlər
- Kinossenarilər və kinoseriallar
- Esselər
- Müsahibələr (2006 - 2014). 20 cilddə əsərlər. Əsərlərinin təhlilinə həsr olunan monoqrafiyalar
- I fəsil. Ana dilinin tədrisinin tarixinə dair…………………..3
- III fəsil. Savad təlimi metodikası………………………….. 18
- IV fəsil. Oxu təlimi…………………………………………..41
- V fəsil. Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası……………156
- VI fəsil. Rabitəli nitqin inkişafı……………………………396
- Elmi-pedaqoji və bədii əsərlərinin siyahısı……………….461
- Ağarəhim (Nüsrət oğlu Rəhimov)
- Rəssam
- Telefonlar: 050-392-60-85; 012-594-69-86
Ağarəhim Əsərlər
462 danışıq dilinin öyrədilməsi proqramı. Maarif Nazirliyinin mətbəəsi. Bakı-1988. 1,5 ç/v.; Onbirillik məktəblərin IV siniflərində Azər- baycan dilindən didaktik materiallar. Maarif Nazirliyinin mətbəəsi. Bakı-1988. 2,5 ç/v.; İbtidai siniflərdə sintaksisin səmərəli tədrisi. Maarif Nazirliyinin mətbəəsi. Bakı-1989. 6,0 ç/v. İbtidai siniflərdə sintaksisin tədrisinin bəzi məsələləri. Maarif Nazirliyinin mətbəəsi. Bakı-1991. 3,5 ç/v.; İmla mətnləri (ibtidai siniflər üçün). «Maarif». Bakı-1992, 8,5 ç/v.; Azərbaycan dili dərslərində sintaksisin tədrisi- nin nəzəri və praktik əsasları. «Mütərcim». Bakı-1996. 13,5 ç/v.; Azərbaycan dili dərslərində şagirdlərin monoloji nitqinin inkişafı. «Çaşıoğlu». Bakı-1998. 8,5 ç/v.; İbtidai siniflərdə oxu təlimi. «Ça- şıoğlu». Bakı-1999, 8,5 ç/v.; Ana dilinin tədrisi metodikası. «Nur- lan». Bakı-2003. 27,5 ç/v.; «Azərbaycan dili» (IV sinif üçün dərs- lik). Azərnəşr. Bakı-2003. 8,5 ç/v.; Müqayisə priyomundan istifadə şagirdlərin şifahi nitqinin inkişafında mühüm vasitə kimi. BQU. Bakı-2007. 8,2 ç/v.; Şifahi nitqin inkişafının elmi əsasları. BQU. Bakı-2007. 42 ç/v.; Şifahi nitqin inkişafının praktik əsasları. BQU. Bakı-2008. 2,5 ç/v.; Şifahi nitqin inkişafının imkanları. BQU. Bakı- 2008. 1,5 ç/v.; Oxu materiallarının öyrədilməsi yolları. BQU. Bakı- 2009. 2,2 ç/v.; Nitq inkişafının inkişaf dinamikası. BQU. Bakı- 2009. 2,2 ç/v.; İbtidai siniflərdə qrammatik təhlil bacarıqlarının öy- rədilməsi. BQU. Bakı-2010, 2,2 ç/v.; Şagirdlərin nitqinin xüsusiy- yətləri. BQU. Bakı-2010. 1,5 ç/v.; Elmi-kütləvi materialların öyrə- dilməsi yolları. BQU. Bakı-2011. 4 ç/v.; İbtidai siniflərdə inşalar üzərində işin təşkili. BQU. Bakı-2011, 6,2 ç/v.; İmla yazılar üzərin- də işin təşkili. BQU. Bakı-2011. 1,5 ç/v.; İmla yazıların təshihi. BQU. Bakı-2012. 1 ç/v.; Oxunun şüurluluğunun nəzəri və didaktik əsasları. BQU. Bakı-2012. 1 ç/v. Cümlə üzərində işin təşkili. BQU. Bakı-2013. 1,5 ç/v.; Bakı Qızlar Universitetinin formalaşdırılması və inkişaf perspektivləri. BQU. Bakı-2014. 4 ç/v.; Özəl təhsil siste- minin problemləri. BQU. Bakı-2014. 22 ç/v.; Azərbaycanda özəl təhsil. BQU. Bakı-2014. 1,5 ç/v.; Bakı Qızlar Universiteti. BQU. Bakı-2015.
Ağarəhim Əsərlər
463 b) Bədii əsərlər (hekayə, povest, roman, pyes, ssenarilər, seriallar, esselər, düşüncələr, portretlər, tərcümələr, müsahibə- lər), əsərlərinin təhlilinə həsr olunan kitablar. Hekayələr: Canavar balası (1996); Kimdir günahkar (1996); Əlvida məhəbbətim (1996); Xəyal (1996); Teleqram (1996); Nida (1996); Fısqırıq (1996); Xəzinə (1996); Sədaqət (1996); Get tullan, təhkimçi (1996); Şalvar axtarışı (1996); Üçlük (1996); Pişik boğuş- duranlar (1996; Şalvar həngaməsi (1997); Qeybalının arzusu (1997); Sərsəri Şüküralının sevinci (1997); Toy əhvalatı (1997); Hikkəbaz Gülsənəm (1997); Bu ki komediyadı (1997); Əcəb işə düşdük (1997); Şorgöz Məmiş (1997); Duet (1997); Cinayətkar pi- şikdi, yoxsa Abdulla (1997); Həkim, qonağı özünə arvad elə (1997); Salamat aparıb, ölü qaytardılar (1997); Naxırçı Novruz (1998); Fazilənin kələyi (1998); Sağ ol səni, usta Mədəd (1998); Təzə dərs hissə müdiri (1998); Zibidi kar (1998); Fətullahın sərgü- zəşti (1998); Göyüşün toyu (1998); Alimə layiq yemiş (1998); Şıl- laq yıxan evi… (1998); Qotur Məmməd (1998); Öləcəm, ancaq… (1998); Qoşa yatıb, qoşa qarıyasız (1998); Hədiyyə (1998); Hüquq tələbi (1998); Riyakarlar (1998); O dünyada bağışlaram (1998); Diplomat (1999); Tüllab (1999); Çox mübarək (1999); Xatirat ge- cəsi (1999); Yuxu (1999); İntihar (1999); Ya barışıq, ya ölüm (1999); Daşla qayanın qarşılaşması (1999); Qəsd (1999); Dığır Şə- kəralı (1999); Ölüm fərzdi (1999); Çaqqal qara, yoxsa qara çaqqal (1999); Təşəkkür (1999); Övlad dərdi (2000); Təsadüfi görüş (2000); Oğullu-qızlı olsunlar (2000); Bic balalar (2000); Əbədi gö- rüş (2000); Kişilik erası (2000); Ər donu biçmək (2000); Göndərin istirahətə (2001); Ölüm hökmü (2001); Oğrudan oğruya halaldı (2001); Üzüqara gedəcəksən (2002); Xətalı gözlər (2002); Sübut elə (2002); Kişilərin adları varmış (2002); Sevgi bəlası (2003); Nə- və dərsi (2003); Oğurluq uşaq əməliyyatı (2003); Mirzəqulu istira- hətdə (2003); İstintaq sirri (2003); Lətifin sevinci (2003); Qarışıq ət (2003); Qisas yerdə qalmaz (2003); Əhdi-peyman (2003); Meşə cəngavəri (2004); Namərd (2004); Qarının bir anlıq xatirəsi (2004); Ölsək xərcimizi çəkərsənmi? (2004); Kor sözünün qabağını görmə-
Ağarəhim Əsərlər
464 yəndi (2004); Qarının televiziya çıxışı (2004); Satqın aqibəti (2005); Əfəl direktor (2005); Sirrini saxlamağı bacar (2005); Toyuq Teymur (2005); Nər Balaş (2005); Enerji (2005); Çox şeylər zad olacaq (2006); Xilaskar (2006); Müsamirə konserti (2006); Şəxsi və məxfi (2006); Belində çöpdən dirək (2006); Dostum Vüsal (2006); Mütəcəb və dartan (2006); Əvəzin ev arzusu (2006); Qor- xan gözə çöp düşər (2006); Çökədən də var, gərdən də (2006); Bin- nətin zinət sevdası (2006); İki kişiyə bir ağıl (2006); Yer balığı dadlı olar (2006); Metro əhvalatı (2006); Donuz Hüsüylə (2006); Əlləri pulla oynayır (2007); Behiştin təzə rəisi (2007); Dublyor (2007); Üç dost (2007); Diplom bazarı (2007); Keçi can hayında (2007); Yaxşı yol (2007); Nə əkərsən… (2007); Ölüm şirinliyi (2008); Aslanın səhvi (2008); Balaca Nicat (2008); Mərhəmət (2008); Kimə təpik atarsan… (2009); Namərd həmişə namərddir (2009); Doğum günü (2009); Uğurlu yol (2010); İki cibgir (2010); Vüsalənin qətiyyəti (2010); Qisas qiyamətə qalmır… (2010); Nişan taxtı (2010); İt itin ayağını basmaz (2011); Duyğuların ağuşunda (2011); Ziqzaqlar (2011); Etiraf (2011); Xəta baş verəndə… (2011); Uğursuz addım (2012); Heyf səndən, Gülya (2012); Sabun- lansa yaxşıdı (2013); Arvadım ölümümə sevinir (2013); Torbada- yıq (2013); Axtarış (2013); Üz sırmaqlayan dünya (2013); İradəsi- nin ziddinə (2013); Küçə aldı əlimdən (2013); Qeyrət mücəmməsi (2013); Sayıqlama (2013); Qotur bulaq (2013); Qeyrət-namus mə- sələsi (2013); Cavan oğlan və qoca (2013); Direktorun ləbbehləri (2013); Sibir əhvalatı (2013); Təhlükəli rəylər (2013); Hoqqultu (2013); Süleymana qalmayan dünya… (2013); Kor atın kor nal- bəndi (2013); Namus oğrusu (2013); İxtiyar qocanın duyğuları (2013).
Miniatürlər: 600-dən artıq mətn. Povestlər: Ulu kəndim (1998); Mənim qəribə taleyim (2007); Əcəl təri (2008); Gəlinqayada qoşa məzar (1998); Fırıldaqçı Niftul- la (1998); Bank əməliyyatı (2007); Taleyin hökmü (2007); Meteor parçası (2008); Gül balalar (silsiləsindən) (2008); General (2008); Tənha çinarın pıçıltıları (2013); Bir ömrün akkordları (2014).
Ağarəhim Əsərlər
465 Romanlar: Qoşa qanad (1997); İkili dünyam (1998); Ovlaq ke- çidi (1998); Səfalət (1999); Girdab (2004); Cinayət və etiraf (2007); Təxribat (2008); Mürdəşirlər adası (2013); Yaddaşda yaşar xatirələr (1997-2003); Kabus (2014); İmtina (2014); Qasırğa (2015); Nişan üzüyü (2015); Qisas (2015).
Əl əli yuyar… (2000); Maska (2001); Məhəbbət və cinayət (2001); Nə tökərsən aşına… (2002); Bir bezin qıraqları (2003); Qatillər (2013); Əsgər anası (2003); Vicdan məhkəməsi (2004); Dünyanın beş günü (2008); Əcaib macəranın nadürüst tipləri (2004); Cinayət yox, qətl (2008); Daşqala əməliyyatı (2008); Düdəməli qalmaqalı (2008); Qadın hikkəsi (2008); İblisin oyunu (2008); Xəcalət (2009); Çələkəsənlər (2009); Şərikli uşaq (2009); Namərd körpüsü (2009); Xanımın desant batalyonu (2011); Qızıl əllər (2012).
mızı qar (1998); Bazar həngaməsi (2012); Kələkbazlar (2012); Ala qarğa (2009); Quzğun (2009); Qəzəb (2013); Kabus (2015); Sevgi axtarışları (2014); Qana qan (2012); Hörümçək toru (2014); Uçu- rum (2014).
Ölüm və ölməzlik (1998); Zəka simfoniyası (1998). Düşüncələr: Mən dənizin oluram (1998); Mənim əziz qonağım (1998); Əlvida… Əlvida… Yenə əlvida! (1999); Eşqim, məhəbbə- tim var (1999); Satılan satılıbdı (1999); Yıxılıb ayaq alta (1999); İnsanlıq dünyasına (1999); Tövbə etməli oldu (1999); İnsanlar var dünyada (1999); Göylərin cəlalı (1999); Siyasət (2000); Xəyali sev- gim mənim (2000); Dünyanın işinə sən bax (2000); Duyub anlam (2001); Budur insan xilqəti (2001); Olaram mən yanında (2003); Sədaqəti əsirgəmə mən kimsədən (2003); Yaman dünya, yalan dün- ya (2004); Əsrarlı qəlbimin əks-sədası (2004); Mübhəm duyğula- rım (2005); İddialılar (2006); Qulamın kəşfi (2006); Yaşamaq da oyundu (2006); Səslər mənim özüməm (2007); Qocalıqdan gəncli- yə bir mesaj (2007); Bəsirətli sözlər (2007). Portretlər: İlk müəllimim (1998); Ləyaqətlə yaşanan ömür Ağarəhim Əsərlər
466 (1998); Şərəfli ömrün rayihəsi (1999); Dost sözü (1999); Özü getdi, izi qaldı (2000); Professor Rövşən Xəlilov kimdir? (2000); Təmən- nasız insan (2001); Bənzərsiz ömrün çalarları (2003); Ürək sözüm (2004); El ağsaqqalı (2004); Gəlimli-gedimli dünya (2004); İste- dadlı alim, gözəl insan (2004); Fədakar ana, görkəmli alim (2006); Müdrik insan, gözəl alim (2006); Böyük şəxsiyyət, görkəmli alim (2006); Ağır olur dost itkisi (2006); 60 ilin həndəvərində və ya qo- şa talelər (2009); Həqiqət carçısı (2014); İnam (2014); Görkəmli alim, böyük insan (2014); Səmimi insan və istedadlı alim (2014).
(2011); Faresuell to Mu Love (Rossen dale Boors, 2012); Stories (2012); Short stories (Rossendale Boors, 2012); Мать солдата (2012); Modern Azerbaijanian prose (2012); Общение с богом (2013); Нищета (2014); Shine from the (2015).
Kazımov, Xəlil Xəlilov. Yazıçı karyerası: dilin və sənətin işığında (2013, BQU); Əlizadə Əsgərli. Sənət və şəxsiyyət (2013, BQU); Əlizadə Əsgərli. Sözün divanı və vətəndaş yanğısı (2007, BQU); Nizami Tağısoy. Nəsrin axarı: zaman və məkan konteksti (2008, BQU); Ağasən Bədəlzadə. Qələmin ucu, qılıncın gücü (2008, BQU); Ağasən Bədəlzadə. Zamanın üzü, yazıçının sözü (2006, BQU); Ağarəhim Rəhimov yaradıcılığında deyimlər və duyumlar (1999, Çaşıoğlu); Əlizadə Əsgərli. Bir nəsrin poetikası (2013, BQU); Bədirxan Əhmədli. Dramaturq: sənət və həqiqət (2011, BQU); Tehran Əlişanoğlu. Nəsrdə Qarabağ müharibəsinin aspekt- ləri (2013, BQU); Əlizadə Əsgərli. Kökün və sözün yaddaşı (2002, «Azər»); İsmayıl Kazımov, Xəlil Xəlilov. Ağarəhim Rəhimov bədii nəsrinin dil və üslub özəlliyi (2010, «E.L.»).
Ağarəhim Əsərlər
467 Mündəricat
1. Ana dili tədrisi 1830-1920-ci illərdə………………………...3 2. Ana dili tədrisi 1921-2000-ci illərdə………………………...7 II fəsil. İbtidai siniflərdə ana dili tədrisinin ümumi məsələləri……………………………………………11 1. Ana dili tədrisinin predmeti, əhəmiyyəti və yeri…………..11 2. Ana dili tədrisinin məqsəd və vəzifələri…………………...13 3. Ana dili tədrisi metodikasının əlaqədə olduğu elm sahələri.14 III fəsil. Savad təlimi metodikası………………………….. 18 1. Savad təliminin vəzifələri………………………………….18 2. Savad təlimi dövründə oxu vərdişlərinin yaradılması……..19 3. Səs təhlil-tərkib üsulu……………………………………...21 4. Savad təlimi dövründə şagirdlərdə oxu vərdişləri aşılanması prosesində yol verilən nöqsanlar………………………….. 29 5. Yazı təlimi………………………………………………….31 6. Yazı üçün hazırlıq işləri……………………………………36 7. Yazı prosesində yaranan psixoloji cəhətlər………………...37 8. Hüsnxətt təliminin yolları………………………………….38 IV fəsil. Oxu təlimi…………………………………………..41 1. Oxu təliminin məqsəd və vəzifələri………………………..41 2. Oxu təlimi üzrə işlərin nəzəri və didaktik əsasları…………42 3. Oxu vərdişlərinin təkmilləşdirilməsi……………………….48 4. Oxu sürətinin artırılması…………………………………...50 5. Oxunun düzgünlüyü………………………………………..55 6. Oxunun şüurluluğu…………………………………………56 7. Söz, ifadə və cümlələrin mənasının açılması………………57 8. Oxu materiallarının obrazlı dili üzərində işin təşkili………67 9. Oxunun müxtəlif növlərindən istifadə……………………..84 10. İntonasiyanın gözlənilməsi ifadəli oxunun əsası kimi…....95 11. Oxu materiallarının planının tərtibi……………………..111 12. Obrazların xarakteristikasının müqayisəli tərtibi………. 116
Ağarəhim Əsərlər
468 13. Oxu materiallarının məzmununun nağıl edilməsi……… 124 14. Oxu materiallarının mənimsənilməsi üzrə dərs nümunələri………………………………………………135 15. Sinifdənxaric oxunun təşkili…………………………….147 V fəsil. Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası……………156 1. Azərbaycan dili tədrisinin məqsəd və vəzifələri………….156 2. Azərbaycan dili tədrisinin məzmunu……………………..157 3. Azərbaycan dili tədrisinin prinsip və tələbləri……………162 4. Azərbaycan dili tədrisinin metod və priyomları………….164 5. Azərbaycan dili üzrə şagirdlərdə anlayışların yaradılması.166 6. Azərbaycan dilindən çalışmalar sistemi…………………170 7. Azərbaycan dilindən təhlilin aparılması yolları…………..174 Fonetik təhlil……………………………………………...176 Morfoloji təhlil……………………………………………181 Sintaktik təhlil…………………………………………….185 8. Azərbaycan dilinin tədrisində müstəqil işlər……………...203 9. Azərbaycan dili dərslərində əyanilik……………………..209 10. Azərbaycan dili dərsləri…………………………………211 11. Azərbaycan dili dərslərinin tipləri………………………226 12. Azərbaycan dilindən biliklərin hesaba alınması və qiymətləndirilməsi………………………………………234 13. Azərbaycan dilindən əsas mövzuların tədrisi…………...237 14. Söz kökündə bəzi hərflərin yazılışı...................................262 15. Nitq hissələri…………………………………………….263
İsmin tədrisi……………………………………………..264 Sifətin tədrisi……………………………………………277 Sayın tədrisi…………………………………………….282 Əvəzliyin tədrisi………………………………………...285 Feilin tədrisi…………………………………………….288 Feillərin zamana və şəxsə görə dəyişməsi.......................292 16. Sintaksisin tədrisi………………………………………..299 17. Sadə cümlələrin tədrisi......................................................304 18. Cümlə üzvlərinin tədrisi…………………………………317 Cümlənin baş üzvlərinin (mübtəda və xəbər) tədrisi........318
Ağarəhim Əsərlər
469 Cümlənin ikinci dərəcəli üzvlərinin tədrisi.......................321 19. Cümlədə sözlər arasındakı əlaqələrin müəyyənləşdi- rilməsi..............................................................................325 20. Cümlənin həmcins üzvlərinin tədrisi................................332 21. Mürəkkəb cümlənin tədrisi...............................................338 22. Şintaksisə dair biliklərin mənimsənilməsində mətn üzrə işin rolu.............................................................................352 23. Azərbaycan dili təlimi sistemində orfoqrafiya üzrə işlərin yeri və əhəmiyyəti………………………………..361 24. Azərbaycan dili orfoqrafiyasının prinsipləri…………….362 25. Orfoqrafik rejim…………………………………………363 26. Orfoqrafiya təliminə verilən tələblər……………………363 27. Yazılışı çətin sözlər üzərində iş………………………....366 28. Orfoqrafik çalışmalar……………………………………367 29. İmlalar və onların aparılması yolları…………………….369 Xəbərdarlıqlı imla……………………………………….373 İzahlı imla……………………………………………….371 Görmə imla……………………………………………...377 30. Mətndə dəyişiklik aparmaqla yazdırılan imlalar..............379 Seçmə imla.......................................................................379 Sərbəst imla……………………………………………..380 Yaradıcı imla....................................................................382 Yaddaş üzrə yazı...............................................................383 Lüğət üzrə imla.................................................................384 Yoxlama imla....................................................................384 31. Yoxlama yazılarda yol verilən səhvlərin xarakteri……...386 32. Səhvlərin baş vermə səbəbləri..........................................388 33. Səhvlər üzərində işin təşkili……………………………..389 34. Səhvlərə qarşı mübarizədə şagirdlərlə aparılan işlər……393
1. Dialoji nitq………………………………………………..396 2. Monoloji nitq……………………………………………..397 3. Monoloji nitqin inkişafı üzrə işin məzmunu…………….. 398 4. Altı yaşlıların monoloji nitqinin xüsusiyyətləri…………..406
Ağarəhim Əsərlər
470 5. Təsviri xarakterli monoloji nitq…………………………..410 a) Müşahidə monoloji nitqin inkişafının əsası kimi…………411 b) Şəkil monoloji nitqin inkişafının mühüm vasitəsi kimi…..425 6. Nağıl xarakterli monoloji nitq…………………………….436 a) Oxunmuş mətnin məzmununun nağıl etdirilməsi monoloji şifahi nitqin inkişafının mühüm vasitəsi kimi…………….437 b) Şəxsi təcrübə üzrə şagirdlərin yaradıcı fəaliyyətinin monoloji şifahi nitqin inkişafına təsiri…………………...449 7. Mühakimə xarakterli monoloji nitq………………………453 8. İnşaların kollektiv müzakirəsinin monoloji nitqin inkişafına təsiri……………………………………………456
Ağarəhim Əsərlər
471 Ağarəhim (Nüsrət oğlu Rəhimov) Bakı, BQU, 2015, 470 səh.
Korrektorlar: Kamal Sərvəroğlu Esmira Rəhimova
Nəşriyyat direktoru: Qasım Abdurəhimov Nəşriyyat redaktoru: Aləmzər Fətəliyeva Rəssam: Xəlil Xəlilov Yığıcı: Sevda Quliyeva
Yığılmağa verilib: 02.08.2015 Çapa imzalanıb: 16.09.2015 Həcmi: 30 ç.v. Format: 70x100 Ofset çap üsulu Sayı 500.
Telefonlar: 050-392-60-85; 012-594-69-86 Ağarəhim Əsərlər
Yüklə 3,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|