Eylül 2016 İstanbul/Türkiye

Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 

 583

gilerin Ahmed Yesevî özel sayısı çıkarmaları oldukça kıymetlidir. Bunlardan 

ilki, Atatürk Kültür Merkezi Dergisi olan Erdem Dergisi’nin 1991’de yayım-

lanan 21. sayısıdır.

14

 Hoca Ahmed Yesevî’yi anma toplantısının düzenlendiği 

Atatürk Kültür Merkezi, burada sunulan bildirileri Erdem dergisinde özel bir 

sayıda  neşretmiştir.  Hoca  Ahmed  Yesevî’nin  hayatıyla  ilgili  üç  yazının  bu-

lunduğu  dergide  onun  düşünce  yapısından  Anadolu’nun  Türkleşmesindeki 

etkilerine, tasavvuf dünyasındaki yerinden Bektaşiliğin onunla ilgisine kadar 

pek çok konuya temas edilmiştir. Erdem Dergisi’nin ardından 1993 Ahmed 

Yesevî’nin doğumunun 900. yılı olması münasebetiyle Ahmed Yesevî yılı ilan 

edilince bazı hususi programlar düzenlenmiş ve bu sebeple üç dergi özel sayı 

çıkarmıştır.  Bunlardan  biri  olan  Türk  Dili  Dergisi’nin  1993  yılındaki  504. 

Sayısını Hoca Ahmed Yesevî özel sayısı olarak çıkarılması

15

 dilciler arasında 

Ahmed  Yesevî  ve  fikirlerine  yönelik  alakanın  çoğaldığının  delilidir.  Burada 

yer alan makalelerde Türklerdeki dinî toleransta Ahmed Yesevî’nin konumu, 

onun Anadolu’ya etkileri,  dil ve edebiyat açısından önemi, din anlayışı gibi 

çeşitli meseleler uzmanları tarafından aydınlığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. 

Ikinci olarak Türk Yurdu Dergisi Eylül 1993’te yayımlanan 73. sayısını Ah-

med Yesevî Özel Sayısı olarak çıkarmıştır.

16

 Farklı disiplinlere mensup bilim 

ve  fikir  adamları,  Türk  Yurdu  Dergisi’nin  bu  sayısı  için  Ahmed  Yesevî’nin 

hayatı ve etkilerinden Orta Asya Türklüğünün kendine dönüşü konusundaki 

yerine, Anadolu’nun Türkleşmesi ve Islamlaşmasındaki konumundan Divan-

ı Hikmet eserinin dil ve edebiyat açısından önemine kadar çeşitli yazılar ka-

leme almışlardır. Aynı şekilde Diyanet Dergisinin 1993 yılındaki son sayısını 

Ahmed Yesevî Özel Sayısı olarak çıkarması, Ilahiyat çevrelerinde Ahmet Ye-

sevî ilgisinin yükseldiğini gösterir.

17

 Ocak 1994’te “Sevgi Dergisi” alt başlı-

ğıyla Yesevî Dergisi isimli bir derginin yayın hayatına atılması, Ahmed Yesevî 

ve  fikirlerinin  sevgi  temelinde  kabul  görmeye  başladığının  işaretidir.  Aylık 

olarak yayınlanan bu dergi Haziran 2016 itibariyle 23 yıldır yayınlanmakta 

olup 270. sayıya ulaşmıştır. Bu birikim, hem Türk dergiciliği açısından mü-

him bir başarıdır hem de Yesevî düşüncesinin popüler hâle gelmesinde önem-

Dergisi, 13 (1999), s. 69-72; K. Hakan Tekin, “Ahmed Yesevî’nin Hocası Arslan Baba”, Vakıf 

ve Kültür Dergisi, 2/6 (Aralık 1999), s. 38-42.

14

  Erdem, Hoca Ahmed Yesevî Özel Sayısı, 7/21 (Eylül 1991).

15

  Türk Dili, Hoca Ahmed Yesevî [Özel Sayısı], 1993-2/504 (Aralık 1993).  

16

  Türk Yurdu, Hoca Ahmed Yesevî Özel Sayısı, 73 (Eylül 1993).   

17

  Diyanet İlmi Dergi, 29/4 (Ekim-Kasım-Aralık 1993).

---

584  

Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî

li bir kilometre taşıdır. 1995’ye yayınlanan Yesevî Irmakları isimli roman ise 

Hacı  Bektaş-ı  Veli,  Sarı  Saltık,  Yunus  Emre  ve  Mevlana’nın,  Ahmed  Yesevî 

dergâhından öğrendikleri ölümsüzlük iksirini insanlara anlattıkları ana fikri 

üzerine kurulmuştur.

18

Ahmed Yesevî hakkındaki bu sempozyumlardan kısa süre sonra ardı ardı-

na onunla ilgili kitapların çıkması, ülkede konuya ilginin birdenbire arttığını 

gösterir. Bu eserlerle Ahmed Yesevî ve Yesevîlik çok yönlü olarak ele alınmaya 

başlanmış ve pek çok başlık altında ilk müstakil kitaplar yayınlanmıştır. Ah-

med  Yesevî’nin  hayatı,

19

  hikmetleri,

20

  etkileri,

21

  Türk  sufiliği  içerisindeki 

yeri,

22

 bilim ve dini birleştiren yaklaşımı,

23

 Alevilik ve Bektaşilik üzerindeki 

etkileri

24

  gibi  pek  çok konuya  temas edilen bu  eserler,  aynı  zamanda  onun 

toplumun pek çok farklı kesiminde ilgi görmeye başladığını gösterir. Ilk kez 

o yıllarda dillendirilmeye başlanan Türk Müslümanlığı içerisinde Ahmed Ye-

sevî’nin konumu da tartışmaya açılmıştır.

 

1998’de Istanbul’da Hoca Ahmed 

Yesevî  vakfı  kurulması  ise  Ahmed  Yesevî’nin  Türkiye’de  manevi  bir  önder 

olarak kazandığı kıymetin delili olarak görülebilir.

Son  dönemde  yapılan  çalışmalardaki  nitelik  ve  nicelik  artışı  Ahmed  Ye-

sevî’nin Türk düşünce hayatında oldukça önemli bir kişi hâline geldiğini gös-

termektedir. Daha önce Can Ocağında Pişen Aş ile onu anlatan Mustafa Necati 

Sepetçioğlu, 2002’de üç ciltlik Yesili Hoca Ahmed serisini neşrederek Ahmed 

Yesevî’yi  Türk  okuyucusuna  anlatmaya  devam  etmiştir.

25

  Ahmed  Yesevî’nin 

hayatı ve görüşleri hakkında pek çok yeni eser çıkmaya devam etmesi

26

,

 

oku-

18

  Durali Yılmaz, Yesevî Irmakları, Istanbul 1995.

19

  Mustafa Uslu, Pir-i Türkistan Hoca Ahmet Yesevî, Yozgat 1997.

20

  Hoca  Ahmed  Yesevî,  Divan-ı  Hikmet  (nşr.  Y.  Azmun),  Istanbul  1995;  Ibrahim  Hakkulov, 

Ahmed Yesevî Hikmetleri (nşr. E. S. Toplu), Ankara 1995; Hayati Bice, Divan-ı Hikmet, 

Ankara 1998.

21

  Cemal Anadol, Pir-î Türkistan, Hoca Ahmet Yesevî ve Yesevîlik: Anadolu’yu Aydınlatan 

Güneş,  Istanbul  1994;  Ahmed  Yesevî  Hayatı  Eserleri  Tesirleri,  Istanbul  1996;    Ahmed 

Yesevî Vakfı, Yesevîlik Bilgisi, Ankara 1998;

22

  Ahmed Yaşar Ocak, Türk Sûfîliğine Bakışlar, Istanbul 1996;  Hoca Ahmed Yesevî Ocağı, 

Ankara 1998.

23

  Hamdi Mert, Bilimi Öne Alan Din Anlayışının Temsilcisi Hoca Ahmet Yesevî, Ankara 

1990.

24

  Mehmet  Şimşek,  Dede  Korkut  ve  Ahmed  Yesevî’den  Günümüze  Uzanan  Ünlü  Alevi 

Ozanlar, Istanbul 1996.

25

  Mustafa Necati Sepetçioğlu, Yesili Hoca Ahmed, Istanbul 2002.

26

  Munzur Muzaffer Gündüzkanat, Hoca Ahmed Yesevî Şeceresi, Istanbul 2013; Hakan Keleş, 

---