Eylül 2016 İstanbul/Türkiye

Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 

 585

yucunun konuya ilgisinin arttığını gösterir. Ayrıca Yesevîliğin Türk kültürünü 

Orta Asya’dan Anadolu’ya taşıması meselesi işlenmeye devam ederken

27

 Ah-

med  Yesevî’nin  dini  anlatma  yöntemi,  hadislere  bakışı,  tasavvuf  tarihindeki 

yeri, din anlayışının sevgi teması üzerine kurulu olması, Ahilikle münasebetle-

ri üzerinde de durulmaktadır.

28

 Ayrıca yeni yapılan çalışmalar içerisinde Alevi-

lik-Bektaşiliğin Ahmed Yesevî ve Yesevîlikle bağlantıları konusundaki araştır-

malarda da artış dikkat çekici boyuttadır.

29

 Yine onun düşünce sisteminde hoş-

Gönülleri Fetheden Bilge Hoca Ahmet Yesevî, Istanbul 2013; Ahmet Eğilmez Rıdvanoğlu, 

Ahmed Yesevî Açıklamalı Divan-i Hikmet, Istanbul 2014; Ahmed Yesevî (nşr. N. Tosun), 

Ankara 2015; Durali Yılmaz, Ahmed Yesevî, Istanbul 2015; Ibrahim Sarı, Ahmed Yesevî, 

Istanbul 2016; vb.

27

  Ali Yaman, Orta Asya’dan Anadolu’ya: Yesevîlik, Alevilik, Bektaşilik, Istanbul 2006.

28

  Namık Kemal Zeybek, Allah’a Aşk İle Ulaş: Hoca Ahmed Yesevî ve Hikmetleri, Istan-

bul 2015; Ahmet Yıldırım, Hoca Ahmed Yesevî’nin Hadis Kültürü, Ankara 2012; Ahmet 

Vehbi  Ecer,  “Ahmed  Yesevî  Dervişi  Ahi  Evren  ve  Kayseri’de  Ahilik”,  Erciyes  Üniversite-

si Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (2001), s. 1-18; Hüseyin Algül, “Islâm Dininin 

Türkler Arasında Yayılmasında Hoca Ahmed Yesevî Örneği”, Uluslararası Türk Dünyasının 

İslamiyet’e Katkıları Sempozyumu (Isparta 31 Mayıs-1 Haziran 2007), Isparta 2007, s. 

45-51; Osman Türer, “Hoca Ahmed-i Yesevî’nin Türk Tasavvuf Tarihindeki Yeri ve Önemi, 

Uluslararası Türk Dünyasının İslamiyet’e Katkıları Sempozyumu (Isparta 31 Mayıs-1 

Haziran 2007), Isparta 2007, s. 59-63; Nadirhan Hasan, “Orta Asya’da Islamın Gelişmesi ve 

Hoca Ahmed-i Yesevî’nin Bu Gelişmedeki Tarihi Hizmetleri”, Uluslararası Türk Dünyasının 

İslamiyet’e  Katkıları  Sempozyumu  (Isparta  31  Mayıs-1  Haziran  2007),  Isparta  2007, 

s. 65-70; M. Askeri Küçükkaya, “Hoca Ahmed Yesevî’de Peygamber Sevgisi”, I. Kutlu Do-

ğum Sempozyumu (Şanlıurfa 21-22 Nisan 2007), Şanlıurfa 2008, s. 299-316; Veli Atmaca, 

“Anadolu’da Yesevîlik (Yesevî Menâkıbnâmesi Özelinde Peygamber Tasavvuru”, 38. ICANAS 

(Ankara 10-15 Eylül 2007) Bildiriler, Din, I, Ankara 2008, s. 43-67; vb.

29

  Ibrahim Arslanoğlu, “Alevîlik Nedir?”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Der-

gisi, 13 (2000), s. 153-184; aynı yazar; “Alevilikte Temel Inanç Unsurları ve Pratikler”, Türk 

Kültürü  ve  Hacı  Bektaş  Veli  Araştırma  Dergisi,  20  (2001),  s.  33-134;  Seyfullah  Kork-

maz, “Ahmed Yesevî ve Hacı Bektaş Veli”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 

Dergisi, 11 (2001), s. 325-355; Hüseyin Bal, “Dini Grupların Anlamı, Sınıflandırılması ve 

Alevi-Bektaşi Gruplar”, Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken, 

3.3 (2011), s. 25-47; Ali Yaman, “Hoca Ahmet Yesevî Ile Bağlantılı ve Literatürde Az Bilinen 

Alevi-Bektaşi Erenleri”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 35 (2005), 

s. 145-159; Abdurrahman Güzel, “Ahmed Yesevî, Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre ve Kaygusuz 

Abdal’da Dört Kapı Kırk Makam”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 

41 (2007), s. 19-159; Ayşe Yücel Çetin, “Ahmed Yesevî, Yûnus Emre ve Hacı Bektaş Velî’de 

Insan Anlayışı”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 47 (2008), s. 43-49; 

Sıddık Korkmaz, “Hacı Bektaş Veli Öğretisinde Itikadi Unsurların Menşei”, Türk Kültürü ve 

Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 59 (2011), s. 119-134; Kıyaseddin Koçoğlu, “Imam 

Maturidi, Hoca Ahmed Yesevî ve Hacı Bektaşi Veli’de Hz. Ali”, Hazreti Ali Sempozyumu 

---

586  

Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî

görünün yeri konusu ayrıntılı olarak ele alınmaya başlanmıştır.

30

 Bu yazıların 

bir kısmının popüler dergilerde yayınlanması, onun ve düşüncelerine yönelik 

taleplerin  bir  karşılığıdır.  Benzer  şekilde  Yesevîliğin  Alevilik  ve  Bektaşilikle 

münasebetlerinden Türkistan ile Anadolu arasında manevi bağ kurmasına ka-

dar pek konuya temas edilen bu eserlerin yanı sıra Ahmed Yesevî’nin hayatını 

anlatan romanlar da yeniden kaleme alınmaya başlanmıştır.

31

 

2010’da Istanbul Bağcılar Belediyesi tarafından uluslararası Ahmed Yesevî 

sempozyumu düzenlenmesi ise düzenleyen kurumun niteliği bakımından bir 

ilktir. Bu sempozyumda XII. yüzyılda Maveraünnehir’de Tasavvuf ve Ahmed 

Yesevî, Hoca Ahmed Yesevî’de sünnet bilinci, Ahmed Yesevî Divanı’nın Os-

manlı Türkçesine tercümeleri, Divan-ı Hikmet’te söz edilen tarihî kişilikler, 

Yesevîliğin Anadolu ve Balkanlardaki etkileri anlatılmıştır. Ahmed Yesevî’nin 

takipçileri kısmında ise Türk dünyasından gelen bilim adamları, onun Tür-

kistan’daki tasavvufi ve edebî izlerini anlatmışlardı. Diğer yabancı katılımcı-

lar ise onun Çin, Arnavutluk, Kazan gibi yerlerdeki etkileri üzerinde durdu. 

(İzmir 24-25 Ekim 2007) Bildirileri, Izmir 2009, s. 365-384;  Nâdirhan Hasan, “Arslan Bab 

ve Ahmed Yesevî”, Tasavvuf, 24 (2009/2), s. 1-10; Kazım Yoldaş, “Ahmed Yesevî’nin Divan-ı 

Hikmet’inde  Hz.  Muhammed  Sevgisi”,  Hikmet Yurdu,  5  (Ocak-Haziran  2010),  s.  59-79; 

Abdurrahman Güzel, “Ahmed Yesevî’nin Hayatı”, Anadolu’da Aleviliğin Dünü ve Bugünü 

(nşr. H. I. Bulut), Sakarya 2010, s. 215-232; Mehmed Necmeddin Bardakçı, “Hoca Ahmed 

Yesevî ve Muhiti”, İstem, 18 (2011), s. 11-29; Eyup Baş, “Ahmed Yesevî’nin Bektaşîlik, Ale-

vilik Üzerindeki Etkileri ve Osmanlı Dini Hayatındaki Izleri”, Ankara Üniversitesi İlahiyat 

Fakültesi Dergisi, 52/2 (2011), s. 21-53; Mehmet Salih Geçit, “Hoca Ahmed Yesevî ile Şeyh 

Ahmed-i Hânî’nin Divân-ı Hikmet ve Mem u Zin Eserlerindeki Itikadî Esasların Mukayesesi”, 

Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 13/3 (2013), s. 123-156; Ismail Çalışkan, “Ah-

med Yesevî Düşüncesinde Kur’an’ın Yeri-Bir Gönül Erinin Mısralarına ‘Ruh Veren Ayetler’”, 

Türk  Dünyası  Bilgeler  Zirvesi  (Eskişehir  26-28  Mayıs  2014),  Eskişehir  2014,  s.  415-

428; Ahmet Yıldırım, “Hoca Ahmed Yesevî: Düşünce Sistemi, Kaynakları ve Tesirleri, Türk 

Dünyası Bilgeler Zirvesi (Eskişehir 26-28 Mayıs 2014), Eskişehir 2014, s. 431-444; aynı 

yazar, “Hoca Ahmed Yesevî ve Islâm Medeniyetindeki Yeri”, Muhafazakâr Düşünce, 45-46 

(Temmuz-Aralık 2015), s. 53-64; vb.

30

  Cemal Tosun, “Hoca Ahmed Yesevî, Hayatı, Eserleri ve Toplumu Eğitme Metodu”, Dini Araş-

tırmalar, 2/6 (Ocak-Nisan 2000), s. 119-131; Osman Eğri, “Islam Tasavvufu ve Hoşgörü: 

Hoca Ahmed Yesevî, Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre Örnekleri ve Diğer Dinlerdeki Paralelleri”, 

38. ICANAS (Ankara 10-15 Eylül 2007) Bildiriler, Din, I, Ankara 2008, s. 125-150; Ali 

Yaman, “Türk Dünyası’nda Süreklilik Unsurları: Orta Asya’da Hikmet Geleneği (Divan-ı Hik-

met ve Deste-i Gül)”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 33 (2005), s. 

231-252; aynı yazar, “Kırgızistan’da Bilinmeyen Yesevî Izbasarları”, Türk Kültürü ve Hacı 

Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 29 (2004), s. 33-47; vb.

31

  Fatih Duman, Pir-i Türkistan Ahmet Yesevî’nin Romanı, Istanbul 2013. 

---