Eylül 2016 İstanbul/Türkiye
Yüklə 4,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.1.3.1. Ahmed-i Yesevî ve Başarı Yönelimi
- 1.1.3.2. Ahmed-i Yesevî ve İyimserlik
- 1.2. Ahmed-i Yesevî ve Sosyal Yetkinlikler
- 1.2.1. Ahmed-i Yesevî ve Empati
- 1.2.1.1. Ahmed-i Yesevî ve Başkalarını Geliştirmek
604 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî Tembellik, atalet kişiyi amaçlarından alıkoyar, hiçbir şey kendiliğinden sonuç- lanmaz, birey şevk ve heyecan kazanarak amaçları için eyleme geçer. “Bireyin kendini motive edebilmesi dışarıdan yapılan bir etkinin ürünü değil, yapabileceğine inanç ve başarma isteği ile kendi içinde yarattığı doğal bir gü- düdür. Birey içindeki başarı güdüsünü ortaya çıkarabilir, olumlu düşünebilir, inisiyatif kullanabilir ve sorumluluk alabilirse yani olumlu duygularını harekete geçirebilirse içsel motivasyonunu sağlayabilecektir.” 15 Ahmed-i Yesevî çevresindeki ve sonraki çağlardaki insanları şevklendir- mede son derece yüksek bir işlev sağlamıştır. Islamî ilkelerin henüz tam ola- rak bilinmediği zamanlarda o insanları anlayabilmiş, onları yeni bir hayata yönlendirmek, önce Allah’a kul olmayı sonra da toplumsal hayatta hak hukuk içinde yaşatmak için bitmez tükenmez bir motivasyon örneği sergilemiştir. Hep iyiye doğruya, kulluğa teşvik eder, hakka adalete, merhamete davet eder.
Duygusal zekâda başarmak en önemli hedeflerdendir. Önündeki engeller kişi için zorluktur, aşmak için zorlanır, üzülür ve ümitsizliğe düşer. Bu itibarla başarmak arzusunun gereğini yerine getirmek için çaba içine girer. Ahmed-i Yesevî ibadet etmeyi kulluk vecibesi olarak görür ve ibadete önem verir, ayrıca onun için ağlamak da önemlidir, çünkü ağlamak duygu- ların yansımasıdır, kişi toplumsal hayatta merhamet duymalıdır, insanlara acımalıdır, daha da önemlisi belalara direnç göstermelidir, çünkü belâlar ve musibetler Hak’tan gelmektedir. Kul Hâce Ahmed tâat kıl yığlamaknı âdet kıl Belâ kelse tâkat kıl Hak’dın bolur Hâce Ahmed Kul Hâce Ahmed ibadet eyle, ağlamağı âdet eyle Belâ gelse tâkat kıl Hak’tan olur Hoca Ahmed 16 15 Psk. Dr. Ayşegül Önk Eray, “Duygusal Zeka Nedir?”, aynapd.com.tr›?p=342. 16 Hoca Ahmed, age., s.47. Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 605
1.1.3.2. Ahmed-i Yesevî ve İyimserlik Iyimserlik hayata olumlu bakabilmek, zorluklara karşı gelebilmektir. In- san duygularıyla iyimser veya karamsar olabilir. Düşüncesi ne kadar güçlü olsa da kişi zorlukları aşamaz. Duygular, düşünceye eylem gücü kazandırır. Duygusal zekâ, iyimserliği başarının önemli bir etkeni olarak benimser, iyim- serlikle kararan hayat aydınlanır, engeller aşılır. Ahmed-i Yesevî temelde iyimser bir mutasavvıf olarak onu sevenlerine, dinleyenlerine ümit aşılar. Aşağıdaki mısralarda “muhabbet denizi” imge ola- rak zorlukları çağrıştırır; ama o, dalgıç olup denizin derinliklerinde “mari- fet cevheri”ni istemekte ve denizin korku veren derinliklerinden o cevheri çıkarmayı göze almaktadır. “Tûbâ dalları” da Cennet’e erişmenin uzak bir sembolü olsa bile Yesevî o dallara kuşlar gibi kanat çırparak konmayı arzu etmektedir. Arka plânda son derece güçlü bir iyimserlik duygu olarak kişiye dinamizm kazandırmaktadır. Muhabbetni deryaside gavvâs bolup Marifetni gevherini gevherini algum kelür Tarikatnı meydaıda pervâz kılıp Ul tubi darahtige kongum kelür Muhabbetin deryasında dalgıç olup Marifetin cevherini alasım gelir Tarikatin meydanında kanat çırpıp O Tubâ dallarına konasım gelir 17
Sosyal bilinç bireyin içinde yaşadığı sosyal çevreyi ve toplumu tanıyarak onlarla ilişki kurmasıdır. Kişi bilinç kazanarak kendisini tanıdıktan sonra sos- yal hayatın içine girmeye niyetlenir, onu da tanıması gerekir. Bu da bilinç sorunudur, kişi sosyal hayatın içinde de bilinç kazanarak sosyal hayatı yakın- dan tanır, sosyalleşmeye başlar, bilinçli şekilde ilişki kurar, sosyal beceriler kazanır. Ahmed-i Yesevî Yesi’de babası Ibrahim Şeyh, Arslan Baba’dan ilk tahsilini aldıktan sonra Yusuf Hemedânî’den Islam’ın zahirî ve batınî ilimlerini öğ- renmiş ve onunla birlikte Türkistan’ın çeşitli şehirlerinde dolaşmıştır. Onun 17 Hoca Ahmed, age., s.67. 606 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî vefatından sonra da önce Buhara’da irşat görevini yürütmüş ve ardından Ye- si’ye gelerek vefat tarihi olan 1166 tarihine kadar insanları aydınlatmıştır. Dolayısıyla onun hayatı bir modeldir, önce kendini tanıma ve sonra da sosyal bilinç aşamaları olmak üzere iki husus dikkate değerdir. Bütün Türkistan, Anadolu, Rumeli ve Balkan coğrafyaları onun hikmetlerindeki fikirlerle ve onlarca müritleri vasıtasıyla aydınlanır. Neydi onun başardığı hususlar? O, özellikle çağımızın duygusal zekâ değerleri denilen değerleri, kendi çağında değer mertebesine çıkarmış ve bunları Hikmetlerinde yaygın hale getirmiştir. 1.2.1. Ahmed-i Yesevî ve Empati Empati, kişinin çevresindeki insanları anlamak için kendisini onun yerine koyarak onlara yaklaşmasıdır. Insan toplum içinde sempati, antipati ve empa- ti duymak olmak üzere üç konumdadır. Sempati ve antipati iki zıt konumdur ve kişi için kolay iki duruştur. Empati hem karşısındakini anlama hem de ona yardım edebilme çabasıdır ve çok zor bir duruştur. Insanın duygularını yorar, acıma hissi ve yardım etme iradesi her zaman mümkün olmadığından kişi kendini tüketebilir. Aşağıdaki hikmette ona göre, münafıklık Islamiyet’in çok kötü gösterdiği bir durumdur, yanlış bir yoldur. O, münafıklığı bile doğrudan hedef almaz ve o kişileri aşağılamaz, onlara sert sözlerle ithamda bulunmaz, empati yoluyla hallerine acır ve onlar gibi de olmak istemez: Münâfıklar yürürler yürürler fısk u fücur kılurlar Haram şüphe yiyürler korkup yığlar Hâce Ahmed Münâfıklar yürürler, fısk ve fücur kılarlar Haram şüphe yerler korkup ağlar Hâce Ahmed 18
Kişinin birlikte yaşadığı aynı toplum mensuplarının ihtiyaçlarını fark edip onları becerileri ölçüsünde geliştirmesi de duygusal zekâ özelliğidir. Bu özel- lik, bir yöneticinin yönlendirme ve yol gösterme becerilerinin temelini oluş- turur. Ahmed-i Yesevî ibadete çağrıda bulunmak için emir kipi yerine onları geliştirecek söylemleri kullanır. Seher vakti kalkıp Allah’ın adını anmanın yani namaz kılmanın baldan tatlı bir davranış olduğunu söyler. Kişi farkında 18 Hoca Ahmed, age., s.47. Yüklə 4,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|