Eylül 2016 İstanbul/Türkiye
Yüklə 4,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.1.2.1. Ahmed-i Yesevî ve Kendini Denetleyebilme
- 1.1.2.2. Ahmed-i Yesevî ve Güvenirlik
- 1.1.2.3. Ahmed-i Yesevî ve Öfke, Stres ve Zaman Yönetimi
- 1.1.2.4. Ahmed-i Yesevî ve Denetim Odağı İçinde Olmak
- 1.1.3. Ahmed-i Yesevî ve Motivasyon
Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 601
Bu yolarda hârlık-zârlık derkâr ermiş Tesbih tehlil, roze, namaz bî-kâr ermiş Yalgançıdın Hüdâ Resûl bîzâr ermiş Yalğan namaz namaz riyâlarnı taşlasam ermiş Bu horlanma ağlama kârlı imiş Tesbih, tehlil, oruç, namaz kâr etmezmiş Yalancıdan Allah, Resulü şikayetçi imiş Yalan namaz gösterişini bıraksam ben 11
Insanın kendini denetlemesi esasen duygularının denetlenmesidir. Psika- nalizmin bilinçaltını keşfetmeye başlamasıyla birlikte bilinçaltının ne derece karmaşık ve o ölçüde tehlikeli bir alan olduğu anlaşılmaktadır. Yesevîlik’te olduğu gibi bütün tarikat eğitimlerinde murakabe denilen iç denetim kişinin kendisini denetlemesidir. Sadece bu eğitimde değil modern eğitimde de kişi kendisiyle yüzleşebilmeli, kendisini sorgulayabilmeli ve kendi hayatına eleş- tirel bakabilmelidir. Ahmed-i Yesevî tahta üzerinde yani tabutta beden ile canının ayrı olmasını kendini denetlemede bir gösterge olarak kullanır. Bu sahneyi imge olarak şi- irleştirmesi, esasen kendini denetlemesi içindir ve duygusal zekânın özbilinç değeridir. Kişi bu mısralarla mahşer gününü hatırlar ve o da kendisini aşırılı- ğa sürükleyecek kötü duygularını denetlemeye yönelir. Cânım cüdâ bolğanda tenim munda kalğanda Tahta üzre alğanda ne kılğaymen Hudâ yâ Kul Hâce Ahmed sen bende nefs eklide şermende Mahşer küni bolğanda ne kılğaymen Hudâ ya Canım ayrı olduğunda, bedenim burada kaldığında Tahta üzerine aldığında ne eylerim Allah’ım? Kul Hoca Ahmed sen kul, nefs elinde pişman Mahşer günü olduğunda ne eylerim Allah’ım? 12 11 Hoca Ahmed, age., s.70. 12 Hoca Ahmed, age., s.47. 602 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 1.1.2.2. Ahmed-i Yesevî ve Güvenirlik Ahlaklı, dürüst ve tutarlı olmak güvenilir olmakla eşdeğerdir. Bilindiği gibi emin olmak Hz. Peygamberin peygamberlik öncesindeki en önemli vas- fıdır. Güvenilir olma duygularla ilgilidir, insanlara emin olmayı öğretmektir, benden sana zarar gelmez, bana her bakımdan güvenebilirsin diyebilmektir. Kişinin özünün sözünün, söylemiyle eyleminin bir olmasıdır. Ahmed-i Yesevî Allah adını anmanın güven kaynağı olduğuna ve bu gü- venle büyüklenmenin yıkılacağına içten inanır. Bu güvenle şeyhlerin tekkeler- de zikir halkaları düzenlediğini ve kendisinin de o halkada olmak istediğini, Allah diyerek kötülükten iyiliğe yöneleceğini ifade eder. Allah yâdı tekebbürni üyin buzdı Meşâyıhlar bu halkanı görklük düzdi Çün hu dedim ma’siyetler tüzge tozdı Men hem teki ul halkada bolgum kelür Allah yâdı tekebbürün evini bozdu Şeyhler bu halkayı görkemli düzenledi Çünkü hu dedim kötülükler doğruluğa yöneldi Ben dahi o halkada olasım gelir 13
Öfke, stres duyguların bir yansımasıdır ve insanî boyutta herkesin yaşa- yabileceği anlardır. Ahmed-i Yesevî önce insanı ruhsal bakımdan rahatlatıyor. Insanla hayvan arasındaki fark dert kavramının anlamlandırılmasındadır. Yani hayvan, bir canlı olarak derdi bilmez, anlamaz; insan ise dertsiz olmaz, derdi vardır, derdini aklıyla çözer, duygularını ifade eder. Sadece aklıyla değil, aşk ile çözer. Bilindiği gibi sevgi sahibi anneler evlat aşkı gibi aşkın en sade biçimi olan çocuklarının en karmaşık dertlerine katlanır ve asla bunalmazlar. Ahmed-i Yesevî öfkesini, stresini yönetmede insana aşk sahibi olmasını öneriyor. Daha ileri giderek gönlünde aşk olmayan kimselere acır ve kendi gerçek aşkı olan Allah aşkını tanıması, idrak etmesi için gerçek aşkını ona vermeyi vaat etmez , “hediye eyledim” diyerek ifadesine kesinlik kazandırır. Böylece duygusal zekâ yoluyla insan düşünce ve duygu planında bütünleşir, duygu ona kanat olur: 13 Hoca Ahmed, age., s.68. Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 603
Dertsiz âdem âdem ermes, muni anlang Işksız âdem hayvan cinsi munı tınglang Könglüngizde ışk bolmasa menge yığlang Giryanlarğa hâs ışkımnı atâ kıldım Dertsiz insan insan değil, bunu anlayın Aşksız insan hayvan cinsi, bunu dinleyin Gönlünüzde aşk olmasa, bana ağlayın Ağlayanlara gerçek aşkımı hediye eyledim 1.1.2.4. Ahmed-i Yesevî ve Denetim Odağı İçinde Olmak Kişinin çok yüksek sorumluluk anlayışıyla kendisini denetlemesi duygusal zekânın değerlerindendir. Tarikatlardaki murakabe terimini de bu çerçevede anmak gerekir. Günümüzde kişinin egosunu kontrol altında tutmasıyla eşde- ğerdeki bu kavram Yesevî’nin hikmetlerinde sık sık geçmektedir. Duygusal zekâ sorumluluğa değer verir, bireyin başkalarını suçlamak yerine hatada payı olup olmadığını sorgulaması ve bu duyguyu içselleştirmesi çok önemlidir. Bu bakımdan aşağıdaki hikmette Ahmed-i Yesevî kendini kontrol ettiği halde hatalı olabileceğinin kaygısını duyar ve affı için Allah’a yalvarır. İzzet u ikrâm-ı Kur’annı becâ keltürmesem Bî-edeplik bî-ibâlığ mendin ötse afv kıl Hazretingde men kebi kulnı hatâsı köb erür Rosiyalık her hatâlar mendin ötse afv kıl Kur’an’ın izzet ve ikramını yerine getirmesem Edepsizlik, akılsızlık benden geçse affeyle Hazretinde ben gibi kulun hatası çoktur Yüz karası her hatalar benden geçse affeyle 14
1.1.3. Ahmed-i Yesevî ve Motivasyon Motivasyon, yani şevk kişinin amaçlarına ulaşmak için kendini, duyguları- nı harekete geçirerek hedefe odaklanıp eyleme geçmesidir. Motivasyonda bir idealin olması gerekir, kişi ideallerinin gösterdiği hedefe doğru eyleme geçer. 14 Hoca Ahmed, age., s.49. Yüklə 4,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|