Eylül 2016 İstanbul/Türkiye
Yüklə 4,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.1.1.2. Ahmed-i Yesevî ve Duygusal Farkındalık
- 1.1.1.3. Ahmed-i Yesevî ve Kendini Değerlendirme
- 1.1.1.4. Ahmed-i Yesevî ve Özgüven
- 1.1.2. Ahmed-i Yesevî ve Kendini Yönetme
598 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 1.1.1.2. Ahmed-i Yesevî ve Duygusal Farkındalık Insan duygularıyla da yaşamını sürdürür. Modern hayat bir yandan hayatı kolaylaştırırken bir yandan da duygularını ihmal etmektedir.
Eğitimin hedefi sadece zihni geliştirmeye yönelmemeli, aksine duyguların aşırılığa yönelmesi ve denetimsiz kalma tehlikesi üzerinde olmalıdır. Günü- müzde maddî olarak hiçbir sorunu olmamasına rağmen psikiyatrik sorunları olan onlarca insanın varlığı duyguların ihmale gelmemesinin göstergesidir. Ahmed-i Yesevî, tarihin meşhur zalimlerine telmihte bulunarak onların zalimliğini hatırlatır ve yine onların Allah’ın peygamberi Hz. Musa’nın öğüt- lerini dinlememesine, ona kulak vermemelerine dikkat çeker. Gerek Firavun, gerekse Kârûn güçleriyle ve mallarıyla ihtiraslarına yenilerek halka zulmet- mişlerdir. Halbuki Musa Peygamber onlara insan olduklarını, asla mabut ola- mayacaklarını, hakkı, hukuku nasihat etmiş, iyiliği, doğruluğu önermişti. Firavn Kârûn şeytan sözin mehkem tuttı Bul sebebptin yer yarıldı anı yuttı Musâ Kelîm nâsih bolup sözler ayttı Kulak tutmay ol ikisi öldi murdar Firavn Kârûn şeytan sözünü sıkı tuttu Bu sebepten yer yarıldı onu yuttu Musâ Kelîm öğüt verici olup sözler söyledi Kulak tutmadan ol ikisi öldü murdar 8 7 Psk. Dr. Ayşegül Önk Eray, “Duygusal Zeka Nedir?”, aynapd.com.tr›?p=342 8 Hoca Ahmed, age., s.117. Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî 599
1.1.1.3. Ahmed-i Yesevî ve Kendini Değerlendirme Birey hayatta sürekli başarılı olmak ister ve bunun için çeşitli aşamalardan geçmek üzere çeşitli ortamlarda öğrenim görür, ama insanın karşısına yete- nekler çıkar. Insan, yeteneklerinin gücünü bilmeli ve hangi yeteneğe sahip olduğunun sınırlarını bilmelidir. Ahmed-i Yesevî, insan nefsinin yani egosu- nun doyumsuzluğuna dikkat çeker. Bu bağlamdaki “Yüz bin türlü yemek” imgesiyle mâsivâyı olduğu gibi sınırsız dünya nimetlerini ifade etmiştir. Şair, nefsine karşı iradesinin gücünü test ediyor, insan nefsi bilindiği üzere do- yumsuzdur, nefsi köpeğe benzeterek nefsini kontrol edemediğini anlatıyor ve Allah’tan yardım istiyor: Nefsim meni ot dek yanıp yolum urdı Yüz minğ türlük taam tilep dükan kurdı Ağzın açıp her eşikge meni sürdi Himmet berseng it nefsimni uşlasam men Nefsim benim ateş gibi yanıp yolumu kesti Yüz bin türlü yemek isteyip dükkan kurdu Ağzını açıp her kapıya beni sürdü Himmet versen köpek nefsimi yakalasam ben 9
Özgüven kişinin kendisine güven duyarak davranışlarında hata yapmama- sıdır. Kendisini tanıyan insan, yetenekleriyle doğru bildiği yolda kendi irade- sini kullanarak menziline gidebilir. Gideceği hedefe varmak kişinin özgüve- niyle de alakalıdır. Peygamberler, özgüvenleriyle tüm engelleri aşabilmişler, ufukta görünmeyen aydınlık geleceklere varabilmişlerdir. Onların kendisine inananlara önerdikleri din öğretileri özgüven de içermektedir. Ahmed-i Yesevî aşağıdaki mısralarda Hz. Peygamberin kime ümmetim diyeceğini yüksek bir özgüvenle ifade etmektedir. Dinin temeli doğruluk ve Hakkı arayıp bulmaktır. “Sırat-ı müstakîm” yani doğru yol Kur’an’ın ve dola- yısıyla onun insanlığa önerdiği temel ilkelerin başında gelir. Hz. Peygamberin çağrısı insanlara doğru yola uymaları ve bu yolda hayatlarını sürdürmeleridir. Ümmet olmak onun buyruğuna uymak, o buyrukları ifa etmektir, aksi takdir- de şekilde kalan bir dindarlık ümmet olmaya yeterli olmaz. 9 Hoca Ahmed, age., s.71. 600 Geçmişten Geleceğe Hoca Ahmed Yesevî Toğrı yürgen kulını Haknı izlep yolını Râst yürgen kulını ümmet degey Muhammed Ümmetmen dep yürürsen buyruğını kılmazsen Neçük ümîd tutarsan anda sormas Muhammed Doğru giden kulunu, Hakk’ın arayıp yolunu, Doğru yürüyen kulunu ümmet diyecek Muhammed Ümmetim diye yürürsün, buyruğunu yapmazsın Nasıl ümit yutarsın orada sormaz Muhammed 10
Bireyin kendisini yönetmesi eğitim ve öğretimin hedeflerindendir. Bireyin kendisini yönetmesi akılla ve iradesiyledir. Birey duygularıyla aklı arasında zor bir süreç yaşar. Öfkeyi, kıskançlığı, kötülüğü seçen birey isterse akl-ı se- lim sayesinde doğru yolu bulur. Kendini yönetme iradeye bağlıdır, irade in- sanı kontrol eder, kötü duygularını denetleyerek iyiye ulaşır. Irade duyguları yönetemez, duygular iradeyi yönetirse insan için felaket dolu günler başlar. Ahmed-i Yesevî insan-ı kâmil adı verilen ideal bir insan modeli için hik- metlerindeki mısralarda imalarda bulunur. Dünya nimetlerine yani kesrete sevgi duymak insani bir duygudur. Insan bu duygusunun tutsağı olarak ah- reti unutur. Dünya sevgisi esasen kötü bir duygu değildir, ama insan aşırılığa yönelip Allah’ın emirlerini unutabilir ve ondan uzaklaşır, kendi iradesinden kopar. Allah’a duyduğu sevgiyle o sevgi pazarında ahiret sevdasına tutulmak ister. Ama duyguları onu dünya sevgisine yöneltir; mal, mülk, makam, mevki gibi “izzetler”, yani yücelikler karşısında ahreti unutabilir. Kendini yönete- meyecek durumda kalır insan… Tespih çeker, tehlilde bulunur, oruç tutar, namaz kılar ama bunlar kâr etmez, çünkü bunları içten yapmadığına inan- maktadır, bunları şekilde yapmaktadır. Ahmed-i Yesevî bir şeyin farkındadır, yalandan yani biçimsel bir ibadet yaptığının farkındadır, artık mesele kolayla- şır, duygularını tanımaktadır, kendisini yönetme aşamasına, yani duygularını iradesiyle yönetme düzeyindedir. 10 Hoca Ahmed, age., s.57. Yüklə 4,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|