Əyyub Abasov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
144 - Daha niyə durmusunuz? İpdən, kəndirdən tapın meyiti ata sarıyaq!.. İndi biz general-nahankapetə nə cavab verəcəyik? Qoca kəndli cüt qayışını və öküzlərin buynuzuna bağlanmış ipi açıb gətirdi. Meyiti Karpovun öz atına sarıdılar. Atın yedəyini Aşota verdilər… İki daşnak əsgəri kəndli paltarında olan Şadlinskini içəri saldı. - Cənab general-nahankapet, əmrinlə həmin adamı gətirdik, - deyə əsgərlərdən biri dilləndi. - Gedə bilərsiniz! Əsgərlər Karonun ağzından söz çıxan kimi, dabanları üstündə dönüb getdilər. Karo tələsmədən əlini uzadıb yazı stolunun üstündəki lampanın işığını artırdı. Çox da böyük olmayan kabinetin aşağı tərəfində dayanmış Şadlinskinin sifəti daha aydın işıqlandı. Karo gəlib onun qarşısında dayandı, heç nə demədən, diqqətlə bir neçə dəqiqə onu başdan ayağa süzdü, sonra onu harda gördüyünü fikirləşə-fikirləşə keçib yenə də stolun arxasında oturdu. Yerindən tərpənməyən və danışmayan Şadlinski Karonun onu tanımadığını yəqin elədi. Karo ermənicə dedi: - Sənin sir-sifətin mənə tanış gəlir, harda görüşmüşük? - Ermənicə bilmirəm, cənab! – deyə Mirzə Məhəmməd rusca cavab verdi. – Mən müsəlmanam. Karo onu indi tanıdı, lakin hələlik özünü tanımamazlığa vurdu. Şadlinskiyə oturmaq üçün yer göstərib rusca dedi: - Mən səni erməniyə oxşatdım… - Danışdırmayınca müsəlmanla ermənini bir-birindən ayırmaq çətindir, - deyə Şadlinski gülümsündü. - Çox yaxşı. İndi danış görüm, hardan gəlib, hara gedirsən? Bizim sərhədi gizli keçməkdə məqsədin nədir? - Cənab general-qubernator, suallarınıza cavab verməzdən əvvəl sizdən bir şey soruşmaq istəyirəm. - Sən mənim general-qubernator olduğumu hardan bilirsən? - Onu da deyəcəyəm. Cənab, sən mənim sualıma cavab ver. – Şadlinski gülümsündü. - Sən özünü çox sərbəst aparırsan, a «kəndli»! - Günahkar olmayanlar nədən sıxılmalıdırlar ki?! - Cəsarətli danışmağın xoşuma gəldi. Sualını ver. Danış görək kimsən. - Bəli, cənab general-qubernator! Biz müsəlmanlar deyirik ki, heyvanlar iyləşə-iyləşə, insanlar danışa-danışa bir-birlərinə yaxınlaşırlar. 1918-ci ildə, Əngələviddə, cənab Karpovla sənin yanına bir adam gətirdilər. Onu xatırlayırsanmı? O adam sonra hara getdi, nə oldu, bilirsənmi? - Xatırlayıram. Bizi aldatdı, birdəfəlik qaçdı… - Sən… - Bəli, cənab Şadlinski! Şadlinski qəhqəhə çəkib güldü: 145 - Afərin! Afərin, cənab general-qubernator! Hafizən çox qüvvətlidir. İndi biz çox açıq danışa bilərik. Suallarına cavab verirəm: mən Azərbaycandan gəlirəm. - Onu bilirəm. - Mən sizi aldadıb qaçmamışam. Xatirində varsa, mən sənə və cənab Karpova türklər haqqında məlumat verməli idim. Məlumdur ki, onlar Qafqazı tərk elədilər. Daha türklər haqqında mən nə məlumat verə bilərdim… Sonra atdan yıxıldım, qıçım sındı. Başıma çox işlər gəldi. Nəhayət… - Nəhayət, müsavatçılara casus oldun, indi də onlara məlumat aparmaq üçün sərhədi keçib bizim torpağımıza gəlmisən. Özünü də sərhədi gizli keçəndə yaxalayıblar… - Mən sərhədi sizə görə yox, müsavatçılara görə xəlvət keçmişəm… Özüm də ancaq və ancaq bir məqsəd üçün gəlmişəm ki, onu da deyəcəyəm. Sual verdin ki, sənin general-qubernator olduğunu hardan bildim? Sizin əsgərlərdən birini müsavatçılar tutmuşdular. Onu mənim yanımda danışdırırdılar. Əsgər ölüm məqamında dedi ki, «məni tikə-tikə doğrasanız da, sirr verməyəcəyəm. Bizim igid general-qubernator Karo Hamparsumyan sizdən intiqam alacaq». Mən o saat bildim ki, o, səni deyir. Mən gətirdiyim mühüm xəbəri məhz sənə deməli idim. Nə isə, məni sizin zabitlər çox incitdilər. Amma, heç bir məlumat ala bilmədilər… - Yaxşı, nə demək istəyirdin, danış görək… Şadlinski nədənsə fikrə getdi. - Danış, niyə susursan! - Məncə, əvvəl qiymətini kəsək, sonra… Karo hirsləndi: - Nəyin qiymətini? Sənin başınınmı? O, artıq tələyə düşübdür. Bəlkə də, beş dəqiqədən sonra bədəninin üstündə qalmayacaqdır. Danış! - Bayaq dedim ki, mən sizin sərhədi müəyyən bir məqsədlə keçmişəm. Başını tələyə salmaq istəməyən adam, evindən bayıra çıxmaz. Qaldı mənim başımın salamat qalması minlərcə erməninin başının salamat qalmasına səbəb olar… Mən sənə verəcəyim çox mühüm xəbərin, hərbi sirrin qiymətini indi kəsmək istəyirəm. - Sus! – Karo mauzerinin qoburunu açdı. Şadlinski yenə qəhqəhə ilə güldü. Karo daha da acıqlanıb mauzeri yuxarı qaldırdı. Mirzə Məhəmməd birdən ayağa durub sinəsini açdı: - Əgər ürəyimdəki sirrləri almaq istəmirsənsə, vur! Əgər məni öldürmək, deyəcəyim sözlərdən daha fərzdirsə, vur, gülləni əsirgəmə! Onu hər zaman öldürə biləcəyini fikirləşən Karo, mauzeri qoburuna saldı. - Yaxşı, di tez ol, danış, boşboğazlıq eləmə. - Neçə verəcəksən?.. - Neçə istəyirsən? - Çox istəməyəcəyəm, yüz manat. Ancaq qızıl pul, Nikolay onluğu! Karo güldü: - Nikolay öldü, sən onun qızılını neyləyirsən? Sənə Ermənistan pulu, kağız pul verəcəyəm. 146 - Yox, cənab. Kağız pula etibar qalmayıb. Qızıl verəcəksən. Şərtim də belədir: pulu sözüm doğru çıxandan sonra alacağam. Bu şərt sizin üçün əlverişlidir, eləmi? Demək, şərtləşdik, yüz manat qızıl pul… - Bəli, alacaqsan. - Cənab general-qubernator, ya sabah, ya birisi gün müsavat qoşunu Zəngəzura hücum edəcəkdir. - Müsavat qoşunu? Sabah, ya birisi gün?! Yalan danışmırsan ki? Bəlkə, canını qurtarmaq üçün bunları özündən uydurursan? - Xeyr, cənab, dediklərimə başımla cavab verirəm. Bir sözüm yalan olsa, mənə pul lazım deyil, qanım da sizə halaldır. - Bəs bu xəbəri verməyə səni məcbur edən nədir? - Üç şey. Birincisi, sədaqət, yəni isbat etmək istədim ki, mən Şadlinski tüpürdüyümü yalayan adam deyiləm… Onda söz vermişdim, indi əməl eləyirəm. İkincisi, vicdan, yəni erməni millətinin ayaqlar altında tapdalanmasına yol verməyi vicdanım qəbul eləmədi. Üçüncüsü də ki, pul, sarı qızıl. - Üçüncünü düz dedin. Demək, sən müsavat hökumətinə və öz millətinə xəyanət edirsən? Şadlinski güldü: - Bunu xəyanət adlandırırsan? Mən elə bu xasiyyəti müsavat başçılarından öyrənmişəm. Mən bir sirr satıb yüz manat alıramsa, onlar bütün ölkəni satır, heç uf da demirlər. Şadlinskinin sözlərini yalan və uydurma hesab edən Karo, onu Gorus həbsxanasına göndərdi. Özü isə otaqda fikirləşə-fikirləşə vargəl eləməyə başladı. Zərgəzurdakı hərbi hissələrin komandirinə kağız yazmaq istədikdə, Aşot içəri girdi. - Aşot, indi gəlirsən? - Bəli, general-nahankapet ağa, lap elə bu saat. - Karpov harda qaldı? - Xınzirəkdə. - Niyə gəlmədi? - Naçalniki vurdular… - Necə? Kim vurdu? Harda vurdu? – Karo elə qışqırdı ki, Aşot diksindi. - Çöldə, şum olunan yerdə, Levon adlı bir kəndli vurdu. Canına and olsun, general-nahankapet ağa, onun gicgahına dəyən daş sənə, mənə dəysəydi… Ta nə deyim… Kəndlilər yaman üzə durublar, ağa! Hökumətə zor göstərirlər. - Heyvan oğlu heyvan, dilini kəs! Bəs niyə naçalniki gözləmirdin? Aşot hadisəni nağıl eləmək istədi, lakin Karo ona iki tutarlı sillə vurub dedi: - Səni də mən öldürəcəyəm. Get mənim atımı da, öz atını da yəhərlə! Aşot getdi. - Qara xəbərlər bir-birinin dalınca gəlir. Demək, xınzirəklilər də, kafanlılar, brnaqotlular kimi üsyana qalxıblar. Karo oturdu, başını ovuclarının içinə alaraq, fikrə getdi. Karpovun meyitini Xınzirək qəbiristanında basdırdılar. Kəndxuda dəfnə gecikmiş Karonun göstərişi ilə camaatı məktəbə topladı. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|