Əyyub Abasov
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
150 - Əhalini təşviş salmağa, kənddən çıxıb qaçmağa qoymayın. Qaldı o bolşevik, göz-qulaq olun, bacarsanız, tutun. Müsavat qoşununun hücumu hələlik mənə onu axtarmağa imkan vermir. Kənddəki silah anbarını möhkəm saxlayın… …Karo ilə Aşot atlarını minib birbaş Gorusa çapdılar. Müsavat qoşun hissələri qəflətən Dığ, Xınzirək və Daşkənd tərəfdən hücuma keçmişdi. Daşnak sərhədçiləri qabaqda duruş gətirə bilmədiklərindən, müsavat əsgərləri elə o günü bir neçə kəndi almışdılar. İlk qələbədən ruhlanan zabitlər əsgərləri daha da irəli qovurdular. Daşnak qoşun hissələri hər yerdə onlarla üzbəüz dayanmışdı. Atışma getdikcə şiddətlənirdi. Davanın üçüncü günü böyük qan bahasına müsavat əsgərləri Keçəl dağı əllərinə keçirə bildilər. Topları orda qurub, Gorusu və ətraf kəndləri atəşə tutdular. Müsavat zabitinin səngərdən çığıra-çığıra dediyi sözləri erməni əsgərləri aydın eşidirdilər: - Ə, ermənilər, tüfəngi qoyun yerə, təslim olun! Siz nəsiniz ki, bizim qabağımızda dayanasınız! Zəngəzurun müsəlman kəndlərini dağıtdığınızdan dişinizdə şirə qalmasın. Biz Azərbaycan qoşunuyuq. Dalımızda türklər, ingilislər durub. Qüvvəmiz çoxdur, tüfəngimiz, patronumuz çoxdur. Hər erməniyə yüz güllə vuracayıq. İki gündən sonra bütün Zəngəzur bizim əlimizdə olacaq. Qoşunumuz Naxçıvan tərəfdən də hücuma keçib. Sizin xəbəriniz yoxdur: Məzrə, Şələk, Bələk, Əngələvid kəndləri alınıb. Təslim olun, yoxsa külünüzü göyə sovurarıq!.. Təmiz hava, sərin külək qarşıdakı səngərdən daşnak zabitinin cavabını müsavat zabitinə çatdırdı: - Ərə, a dəli musurman, lovğalanma, yava-yava danışma! Siz Zəngəzuru necə ala bilərsiniz? Bizim əlimizi pişik yeyib?! Bilmirsən ki, sizə kömək eləyən ingilis bizə də eləyir? Hələ amerikanlar və general Denikin də bizim dalımızda durub! Yəqin bilin ki, sizi Əsgərana kimi qovacayıq. Hələ Qarabağı da, Naxçıvanı da əlinizdən alacayıq! Bir tərəfdən atışma, bir tərəfdən də bir-birinə hədə-qorxu gələn səngər danışıqları xeyli davam elədi. Hər iki tərəfdən ölənlər, yaralananlar vardı. Gün batmamış, Gorusa girmək məqsədi ilə müsavat zabiti əsgərləri hücuma qaldırdı. Yalan vədlərlə aldadılıb, davaya gətirilmiş əsgərlər səngərlərdən çıxdılar. «Ya Əli!» deyə hay-küylə irəli atıldılar. Lakin səngərdən qalxmayanlar, güllə atmayanlar da vardı. Erməni səngərlərindən atılan güllələr dolu kimi yağırdı. Özünü hamıdan çox qabağa verən uzundraz bir müsavat əsgəri ayaq üstə durub, saymazyana güllə atarkən, vurulub yerə sərildi. Yekə bığlı zabit «irəli!» deyə komanda verdi. Onu da arxadan vurdular. Başqa bir zabit də, bığlı zabiti öldürən əsgəri yerə sərdi. Erməni əsgərləri səngərlərdən çıxıb, «ura» deyə əks-hücuma keçdilər. Bunu görən müsavat əsgərləri geri çönüb qaçmağa üz qoydular. Yerlərindən tərpənməmək, geri qaçmamaq üçün zabit nə qədər əmr elədi, güllələməklə 151 qorxutdusa da, dayanmadılar. O zaman həm zabit özü, həm də erməni əsgərləri qaçanları daldan atəşə tutdular. «Ərə, qırın bu musurmanları!» deyə erməni zabiti qışqırdı və özünü irəli atdı. Erməni əsgərləri ürəklənib, «ura!» deyə-deyə müsavat əsgərlərini qovmağa başladılar… …Müsavat hökuməti ilə daşnak hökumətinin arasındakı dava çox uzun sürmədi. Müsavat qoşununun biabırcasına məğlubiyyəti ilə qurtardı. Müsavatçıların torpaq almaq, hər iki xalq arasında milli ədavət toxumu səpmək, onları bir-birinin canına salışdırmaq məqsədi ilə başladıqları bu dava çox uzanmasa da, böyük zərər verdi. Hər iki tərəfdən ölənlər, yaralananlar oldu. Evlər qarət olundu, lakin erməni kəndləri dağılmadı. Əhali öz yurdundan, evindən qaçqın düşmədi. Müsavat qoşununun məğlub olmasının səbəbləri o idi ki, daşnak qoşununun komandanlığı daha cəld hərəkət etmişdi. Şadlinskinin verdiyi məlumatı əsas tutaraq, müsavat əsgərlərinin arxasına gözlənilməz yerdən əsgəri hissələr çıxarmışdı; eyni gündə Zəngəzura hücum etməli olan Naxçıvan polku yubanmışdı, daha doğrusu, Ərikli dağında qara-borana düşmüşdü. Əsgərlərdən donub öləni də az olmamışdı. Çox əzab-əziyyətlə təbii maneələri dəf edən Naxçıvan polku Zəngəzur torpağına girmişdi. Zəngəzurun Sisyan hissəsində daşnakların qoşunu olmadığından, Naxçıvan polku asanlıqla bir neçə kəndə daxil ola bilmişdi. Lakin qələbəni axıra kimi əldə saxlaya bilməmişdi. Mirzə, Şələk, Bələk, Əngələvid və sairə kəndlərin adamları Baqratın başçılığı ilə dəstələr düzəldib qarşıya çıxmışdılar. Bir neçə gün sürən davadan sonra, polk komandirini əsir alıb öldürmüşdülər. Bunu bilən müsavat əsgərləri arasına pərakəndəlik düşmüş, ölən ölmüş, sağ qalanlar qaçıb yenə Əriklini o tərəfə aşmışdılar. Müsavat qoşununun məğlub olmasına əsas səbəblərdən biri də bolşeviklərin əsgərlər arasında müharibəyə qarşı apardıqları təbliğatı idi. Karo sözünə davam edib dedi: - Mən heç belə bilməzdim, atan çox qoçaq imiş, Samvel. – Milli Şuranın üzvü olmaq ona halal olsun! Əgər o, dəstələr düzəldib, qabağa çıxmasaydı, Naxçıvan polku Sisyan kəndlərini tutardı. İş onda çətinləşərdi. Çünki İravana dava başlanan günü dalbadal vurduğum teleqramlara cavab aldım ki, indi əlavə qoşun göndərmək mümkün deyil: Zəngəzurdakı hərbi qüvvənin və yerli əhalinin köməyi ilə özünüzü müdafiə eləyin. Qərəz, belə! Ümumiyyətlə, müsavatçıların sınması, tez geri çəkilməsi çox yaxşı oldu. Karpovun yerinə təzə təyin olunmuş Samvel məğrur-məğrur gülərək dedi: - Mənim atam, sənin qaynatan, dar ayaqda kara gələn adamdır. Bəli, qoy bu dava musurmanlara yaxşıca dərs olsun! Burunlarını bir də girə bilmədikləri kola soxmasınlar. - Elədir, elədir! Daşın yekəsindən yapışanın qarnı cırılar. Karo gah özünü, gah daşnak əsgərlərinin igidliyini tərifləyə-tərifləyə xeyli danışdı. Nəhayət, Şadlinskidən söz salıb onun haqqında Samvelə bəzi tapşırıqlar verdi. Samvel getmək istəyəndə, qoymadı. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|