152
15 May – Beynəlxalq İqlim günü, (1992)
İqlimin qorunması bəşəriyyətin qarşısında
duran qlobal problemlərdən biridir. Hər il mayın
15-də dünya Beynəlxalq İqlim Gününü qeyd edir.
Bu qeyri-rəsmi bayramın təsis olunması,
meteoroloqların iqlimin indiki və gələcək
nəsillərin rifahı üçün vacib resurs kimi qorunub
saxlanması çağırışına cavab olmuşdur. Qlobal
istiləşmə, atmosfer qatında ozonun yüksək
səviyyədə olması, planetdə hava şəraitinin
dəyişilməsi – Yer kürəsində iqlimin pisləşməsinə
səbəb olur və nəticə etibarilə insanların həyat, ərzaq və mülkiyyət təhlükəsizliyinə,
təbii ehtiyatların vəziyyətinə və dövlətlərin balanslaşdırılmış inkişafına mənfi təsir
göstərir. Müasir elmlər Yer kürəsində temperaturun getdikcə qalxması halında
iqlimin fəlakətli dəyişikliyinin vaxtını dəqiq deyə bilmirlər. Lakin ekoloq və
meteoroloqların fikrincə, bu dəyişiklikləri təxirə salmaq olar. Geridönməz iqlim
dəyişikliklərinə səbəb olan əsas problemlərin sırasına atmosferdə parnik qazlarının
toplanmasının çoxalmasıdır. Bu təzahür dünya səviyyəsində ilk dəfə 1992-ci ildə
Rio-de-Janeyroda Yer Sammitində müzakirə olunmuşdur. Dünyanın 180-dən çox
ölkəsinin nümayəndələri BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Haqqında Çərçivə
Konvensiyasını imzalamışlar. 1997-ci ildə bu konvensiya tərəfdarlarının Kiotoda
(Yaponiya) keçirilən üçüncü konfransında konvensiyaya əlavə kimi məşhur Kioto
protokolu qəbul olunmuşdur. 2007-ci ilin dekabrında Balidə (İndoneziya) BMT-nin
iqlim dəyişikliyi məsələlərinə həsr olunan başqa bir konfransı keçirilmişdir.
Yer üzündə iqlimin qorunması planetin hər bir sakinindən asılıdır. Bunun
üçün avtomobillərdən az istifadə etmək, ağac əkmək, yaşıllıqları qorumaq və s.
lazımdır. Bu kiçik işləri hər bir insan həyata keçirsə, əslində çox böyük müsbət
nəticələrə səbəb olar.
İnternetdə:
www.books.google.com
153
18 May – Beynəlxalq Muzeylər Günü, (1977)
“Muzey maddi - mədəniyyət abidələrinin komplektləşdirilməsi, mühafizəsi,
öyrənilməsi, kütləvi nümayişinin və təbliğinin həyata keçirildiyi mədəniyyət, elmi
tədqiqat müəssisəsidir”.
Ümummilli lider Heydər Əliyev
2000-ci il martın 24-də qüvvəyə
minmiş “Muzeylər haqqında” Azərbaycan
Respublikasının
Qanunu
ölkəmizdə
muzeylərin fəaliyyətinin təşkilati-hüquqi
əsaslarını və müvafiq münasibətləri
tənzimləyir. Ümummilli lider tərəfindən
muzey işinin inkişafı üzrə müəyyən edilmiş
prioritetlər bu gün Azərbaycan Prezidenti
İlham Əliyevin və ölkəmizin birinci xanımı,
YUNESCO və İSESCO-nun xoşməramlı
səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban Əliyevanın rəhbərliyi altında fəaliyyət
göstərən Heydər Əliyev Fondu tərəfindən uğurla davam etdirilir.
Muzeylər dünyada
mədəni proseslərin fəal iştirakçısına, eyni zamanda, qloballaşmanın mənfi
nəticələrinə qarşı dura bilən mədəniyyət ocaqlarıdır. Hər il mayın 18-i dünyada
Beynəlxalq Muzeylər Günü kimi geniş qeyd edilir. Beynəlxalq Muzeylər Şurasının
(İCOM) təşəbbüsü ilə 1977-ci ildə təsis olunmuş bu əlamətdar günün məqsədi
muzeylərin cəmiyyətin həyatında nə dərəcədə mühüm rol oynadığını göstərməkdir.
Dünyanın 100-dən çox ölkəsində qeyd edilən Beynəlxalq Muzeylər Günü
qədim tarixə və zəngin mədəniyyətə malik Azərbaycanda da geniş miqyasda bayram
edilir. Ölkəmizdə muzey işinin inkişafı ümummilli lider Heydər Əliyevin adı ilə
bağlıdır. Onun təşəbbüsü ilə respublika Mədəniyyət Nazirliyinin Muzeylər İdarəsi,
Muzey işi üzrə Elmi-Metodiki Mərkəz, Muzey Ekspozisiyalarının Bədii Tərtibatı
Emalatxanası, Muzey Sərvətləri və Xatirə Əşyalarının Bədii Bərpa Mərkəzi təşkil
olunmuşdur. Azərbaycan mədəniyyətinin Üzeyir Hacıbəyli, Hüseyn Cavid, Cəlil
Məmmədquluzadə, Məmməd Səid Ordubadi, Cəfər Cabbarlı, Bülbül, Səməd
Vurğun, Niyazi və digər nəhəng simalarının memorial – xatirə, mənzil, bölgələrdə
tarix-diyarşünaslıq muzeyləri məhz ulu öndər Heydər Əliyevin şəxsi təşəbbüsü ilə
yaradılmışdır. 1994-cü ildə “Azərbaycan Respublikasının paytaxtı Bakı şəhərində
“İstiqlal” Muzeyinin yaradılması və İstiqlal abidəsinin ucaldılması haqqında”
2006-cı il 18 dekabr, “Müasir İncəsənət Muzeyinin yaradılması haqqında” 2006-cı
il 19 dekabr, “Azərbaycanda muzey işinin yaxşılaşdırılması haqqında” 2007-ci il 6
mart tarixli sərəncamları, 2009-cu il 22 may tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş
“Azərbaycanın regionlarında fəaliyyət göstərən muzeylərin müasir standartlara
154
uyğun təmirinə, yeni avadanlıq və zəruri eksponatlarla təchizatına dair xüsusi
tədbirlər planı”, həmçinin “Azərbaycan Xalça Muzeyinin yeni binasının maddi-
texniki təminatı haqqında” 2013-cü il 29 dekabr tarixli sərəncamları bu sahəyə
göstərilən qayğıya bariz nümunələrdir. “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf
Konsepsiyasını həyata keçirmək məqsədilə Prezident İlham Əliyevin 2013-cü il 27
dekabr tarixli Sərəncamı ilə təsdiq olunan “Daşınmaz tarix və mədəniyyət
abidələrinin bərpası, qorunması, tarix və mədəniyyət qoruqlarının fəaliyyətinin
təkmilləşdirilməsi və inkişafına dair 2014-2020-ci illər üzrə Dövlət Proqramı”na
uyğun olaraq, milli mədəni irsimizin qorunması dövlət əhəmiyyətli prioritet məqsəd
kimi qarşıya qoyulmuşdur. Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Əliyev Fondunun
prezidenti Mehriban Əliyevanın böyük zəhməti sayəsində “Şirvanşahlar Sarayı
Kompleksi”, Qız qalası və Qobustan Milli Tarix-Bədii Qoruğu YUNESCO-nun
Dünya İrsi Siyahısına daxil edilmişdir. Fondun həyata keçirdiyi müxtəlif layihələr
çərçivəsində Qarabağ muzeyləri haqqında məlumatlar mötəbər beynəlxalq
təşkilatlara çatdırılır. Azərbaycan dövlətinin uğurlu mədəniyyət siyasəti nəticəsində
son illər muzeylərimizin dünyanın nüfuzlu muzeyləri ilə əlaqələri genişlənmiş, bu
sahədə beynəlxalq əməkdaşlıq sahəsində yeni nailiyyətlər əldə edilmişdir.
Ümummilli liderimizin siyasi irsinin öyrənilməsi, azərbaycançılıq məfkurəsinin
formalaşdırılaraq inkişaf etdirilməsi məqsədilə yaradılan Heydər Əliyev muzeyləri
isə respublikada muzey şəbəkəsinin genişləndirilməsi sahəsində mühüm hadisə kimi
qiymətləndirilməlidir.
İnternetdə:
www.books.google.com