177
22 May – Teatrşünas, tənqidçi Mehdi Məmmədovun 100 illiyi, (1918-1985)
Mehdi Əsədulla oğlu Məmmədov 1918-ci il may
ayının
22-də
Şuşada
doğulsa
da,
məktəb
təhsilini Bakıda alıb. Yeddinci sinifdən Bakı Türk İşçi
Teatrının tamaşalarında kütləvi səhnələrə çıxan Mehdi
Məmmədov Bakı Teatr Məktəbini bitirib (1935), həmin
il Moskvada ali rejissor təhsili almağa getmişdi.
Ayrı-ayrı illərdə Gəncə Dövlət Dram Teatrında (1942-
1945), Milli Dram Teatrında (1960-1963), Opera və
Balet Teatrında (1956-1960), Azərbaycan Dövlət Rus
Dram Teatrında (1978-1982) baş rejissor kürsüsünü
tutub. Sıravi quruluşçu rejissor kimi ən çox Milli Dram Teatrında quruluşlar
vermişdi. Mehdi Məmmədov həm romantik, həm də realist səpkili tamaşalara
quruluşlar verib. O, rejissor-pedaqoq kimi aktyorun rol-obraz üzərində analitik
təhlilini əsas, mühüm prinsip kimi götürürdü. 1968-ci ildə "Azəri dramaturgiyasının
estetik problemləri" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdiı. 1960-cı
ildən professor vəzifəsini tutan, sənətşünaslıq doktoru Mehdi Məmmədov "Azəri
dramaturgiyasının estetik problemləri", "Teatr düşüncələri", "Teatrlar. Aktyorlar.
Tamaşalar", "Hüseyn Ərəblinski", "Onun sənət ulduzu", "Moskva Akademik
Bədaye Teatrı", "Aleksandr Tuqanov" (rus dilində), "Rejissor sənəti", "Sabit
Rəhman" və digər kitabların müəllifidir. Zəngin elmi təfəkkürə malik olan Mehdi
Məmmədov milli teatrşünaslıq elmimizin inkişafında, resenziya janrının
formalaşmasında səmərəli fəaliyyət göstərib. 1971-1976-cı illərdə Azərbaycan Teatr
Cəmiyyətinin (hazırki Teatr Xadimləri İttifaqı) sədri seçilmişdi. Görkəmli alimin
yazdığı və dərslik kimi keçilən "Rejissor sənəti", "Həyat və sənət yollarında"
kitabları elmi dəyərlərini bu gün də saxlamaqdadır. Mehdi Əsədulla oğlu
Məmmədov 1985-ci il yanvar ayının 8-də qəflətən vəfat edib. Bakıda Fəxri
xiyabanda dəfn olunub.
Kitabları: “Böyük vətəndaş, dahi sənətkar”, “Həyat və sənət yollarında”, “Estetika
haqqında söhbətlər”, “Rejissor sənəti” və s.
Filmoqrafiya: Onu bağışlamaq olarmı? (film, 1959), Azərbaycan teatrının ustaları
(film, 1966), Cavidi xatırlarkən (film, 1982), Qayıdış (film, 1992), Dahilərin
dostluğu və s.
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
178
24 May – Xalq aristi, aktyor Fuad Poladovun 70 illiyi, (1948)
Fuad Ağarəhim oğlu Poladov Azərbaycanın görkəmli teatr və kino
aktyoru, lirik-psixoloji üslublu aktyorluq məktəbinin qabaqcıl sənətkarlarından biri,
fəlsəfi-dramatik və faciə rollarının mahir ifaçısıdır. Fuad Poladov 1948-ci il may
ayının 24-də Bakıda doğulub. 132 saylı orta məktəbi bitirib. Sənətə 1966-cı
ildə "İstintaq davam edir" filmində çəkildiyi Səlim rolu ilə gəlib. ADİİ-nin Dram və
kino aktyorluğu fakültəsini bitirib (1967-1972). Sənət müəllimi Tofiq Kazımovun
dəvəti ilə tələbə ikən Akademik Milli Dram Teatrında hazırlanan İlyas
Əfəndiyevin "Məhv olmuş gündəliklər" pyesinin tamaşasında Savalan rolunu
oynayıb. Premyerası 1969-cu il noyabrın 29-da göstərilən tamaşadan sonra teatrın
aktyor truppasına daxil olub. İyirmi il bu kollektivdə işləyib. 20 mart 1987-ci ildə
Azərbaycan SSR-nin xalq artisti fəxri adını alıb.
1989-cu ildən Səməd Vurğun adına
Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrının aktyorudur.
Filmoqrafiya: Ad günü (film, 1977), Qayınana (film, 1978), Atayevlər ailəsi (film,
1980), Qırmızı qatar (film, 1993), Qara "Volqa" (film, 1994), Beşmərtəbəli evin
altıncı mərtəbəsi (film, 1996), Ailə (film, 1998), Qırmızı terror və ya Mircəfər
Bağırov (film, 1999), Küçələrə su səpmişəm (film, 2004), Arxada qalmış gələcək
(film, 2005), Aktrisa (film, 2011), Dolu (film, 2012), Mən evə qayıdıram (film,
2014), Axırıncı dayanacaq (film, 2014) və s.
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
179
Milli Qəhrəmanlar Zirvəsi
23 May – Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Mirzəyev Yusif Vəli oğlunun 60 illiyi,
(1958-1993)
1958-ci il 23 may Babək rayonunun Böyükdüz kəndində anadan
olmuşdur. 1975-ci ildə İ.Səfərli adına 1 saylı məktəbi bitirmişdir. 1988-ci illərdə
Xalq Hərəkatına qoşulur. 1991-ci ildə könüllü olaraq cəbhəyə yollanır. Yusif tez bir
zamanda taborun ən ad-sanlı döyüşçülərindən birinə çevirilir. Yusif 14 nəfərlik dəstə
ilə bütün əməliyyatlarda iştirak edirdi. Döyüşlərin birində mühasirəyə düşən bölüyü
itkisiz azad edə bilmişdi. Yusif Mirzəyev 1993-cü il 19 fevralda Ağdərədə gedən
qanlı döyüşlərdə mühasirəyə düşmüş döyüşçüləri xilas edərkən qəhrəmancasına
həlak oldu. Ailəli idi, bir övladı qalıb.
Naxçıvan şəhərinin Şəhidlər xiyabanında dəfn edilmişdir. Naxçıvan şəhərində
büstü qoyulmuşdur. Bakının Nəsimi rayonundakı 44 saylı məktəbə qəhrəmanımızın
adı verilmiş, qarşısında büstü qoyulmuşdur.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 27 mart 1993-cü il tarixli 495 saylı
fərmanı ilə Mirzəyev Yusif Vəli oğluna ölümündən sonra "Azərbaycanın Milli
Qəhrəmanı" adı verilmişdir.
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq