F. Köçərli adına Respublika UĢaq Kitabxanası
Yüklə 359,37 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Oxucular səhnəyə daxil olur: Qarabağın dilbər guĢəsi olan ġuĢa haqqında əfsanədən bir parça göstərirlər. Pənah xan və Bərdə xanı
- Oxucular səhnəyə daxil olur və ġuĢa ilə bağlı bayatılar söyləyirlər.
- Oxucular Mirvarid Dilbazinin “ġuĢa” Ģeirini soyləyirlər.
- Oxucular səhnəyə daxil olur. ġair Ələmdar Quluzadənin “Turan evi” mənzum pyesindən bir parçanı səhnələĢdirib göstərirlər.
- Turan
- Oxucular səhnəyə daxil olur. ġair Məmməd Aslanın “Yurd itirən bay olmaz” Ģeirini söyləyirlər.
- Qarabağ haqqında Azərbaycan filmləri
- L.Bəhmən.
- L. Bəhmən.
- Ə. Əlisahib.
- Ə.Əlisahib.
- L. Tahir.
- Xuraman.
- M. Knyaz.
47
Nizami ordumuzun möhkəmlənməsi, beynəlxalq miqyasda Azərabaycanın haqlı mövqeyinin dəstəklənməsi, insanlarda düşmənə nifrətin artması, yekdil əhval-ruhiyyəsinin yaranması onu deməyə əsas verir ki, Qarabağ torpağı mütləq düşmən əsarətindən azad ediləcək. Ordumuzun, xalqımızın düşmən üzərində zəfər yürüşünə çıxacağı, üçrəngli bayrağımızı Qarabağ torpağına sancacağı günə az qalıb. O gün mütləq gələcək!
Günlərin bir gün Pənah xan Bərdə xanına qonaq gəlir. Bərdə xanı möhtərəm qonağın rəğbətini qazanmaq üçün onun şərəfinə ov təşkil edir. Onlar Qarabağın tərifli atlarını minib nökərləri, tazıları ilə yaxınlıqdakı uca dağlara, sıx meşələrə ova çıxırlar. Bu dağlardan ətrafı müşahidə edən Pənah xan heyran qalıb öz-özünə deyir: Pənah xan: “Bu nə gözəl yerdir. Nə gözəl aydın, saf havası var, elə bil şüşədəndir. Uzaqdan hər şey ayna kimi görsənir. Burada bir şəhər salmaq lazımdır”. Bərdə xanı: Pənah xan çox sad oldum. Bu gorüşdən sonra Pənah xanın məsləhətilə Qarabağın bu yüksək, səfalı, şüşə kimi aydın, təmiz havalı yerində Şuşa adlı şəhər salınır.
Əzizim, ulu Şuşa, Qoynu saf sulu Şuşa. Bizi həsrət qoyanın Yomrulsun yolu, Şuşa.
Əzizim, ozan gərək, Saz tutan ozan gərək. Taleyinə Şuşanın Söz tapıb yazan gərək.
48
Əzizinəm, məst edən, Gül-çiçəyi məst edən. Bərabərin yox, Şuşam, Ölsün sənə qəsd edən.
Əzizim verməm yada, Sirrini verməm yada. Uzaq olsun, ey Şuşam, Görüm səndən qan-qada.
Bu dağların ətəyi, Əlvan xalı örpəyi. Eşidilmir nə vaxtdı Şuşam, çoban tütəyi.
Əzizinəm, həlqədən, Azad görüm həlqədən. Pənahında saxlasın Şuşam, səni xəlq edən.
Eləmi, qara bağla, Göy geyin, qara bağla. Yolun yomrulsun, düşmən Nə işin var Şuşayla.
Əzizim, bəd qonşunun, Bədayaq, bəd qonşunun. Qoyma, kəs qaraltısın Şuşadan bəd qonşunun.
Ag duman bürüdü dərəni, dağı, Gizləndi dağların gözəli Şuşa. Meh vurub uçurdu o ağ duvagı, Göründü şairin öz eli, Şuşa!
49
Buludlar dayanıb qabaq-qabağa, Şimşək alovunu tökəndə dağa, Çökən qaranlığı bağçaya, bağa Nə gözəl dağıtdı yaz yeli, Şuşa!
Çəmənlər yuyundu yağış selində, Açıldı yarpağı qönçə gülün də, Duman seyrəkləşdi dağlar belində, Ötdü qumruların şən dili, Şuşa!
Nur saçdı al qurşaq göyün üzündə, Meh ətri payladı Cıdır düzündən, Daşdı çeşmələrin suyu gözündən, Axdı dərələrdən dağ seli, Şuşa!
Sənə Natəvanın gözüylə baxdım, Çoşqun çeşmə kimi, çay kimi axdım, Açıldı mənim də şairə baxtım, Yaşıl düzlərində gəzəli, Şuşa!
Sən qədim şəhərsən, möhkəm qalasan, İstərəm gün-gündən abad olasan, Dağların qoynuna işıq salasan, Dünya görə bizim gözəli, Şuşa!
mənzum pyesindən bir parçanı səhnələĢdirib göstərirlər.
1992-ci ilin may ayı. Şuşa şəhəri. Uçuq qala divarları. Uzaqda əzəmətli Kırs dağı görünür. Zaman baba başını qala divarlarına söykəyib. Turan nigaran baxışlarla ətrafı seyr edir. Əvvəlcə cəngi səslənir, qılıncların, qalxanların şaqqıltısından qulaq tutulur. Səs tədricən zəifləyir. Tar dilə gəlir.
50
Taleyi nə qədər bəlalara tuş,
Cahan daşları da qanla yoğurmuş. Turan: - Bayaqdan göz qoyub baxıram sənə,
Kimlə danışırsan? Cavab versənə?
Bu sehir deyil ki, bu görəcəkdir,
Daşlar yenidənmi göyərəcəkdir?
Kirsin başı qışdır, ətəyi yazdır,
Dərələr yaşıldır, zirvə bəyazdır.
Daş qədər sevsəydik ana Vətəni
Başa çıxarmazdıq yoldan ötəni. Turan: - Daşın ürəyi yox, məhəbbəti yox.
Bünövrə tökmüşük, divar hörmüşük,
Hansı qara daşdan bəla görmüşük?
Nə vaxt düşmən bizə çəpəki baxıb
Daşlar qoşun kimi ayağa qalxıb.
Tarixdə min sınaq, min bir imtahan,
Qaladan ürpənib yağı hər zaman.
Özün vermədinsə onun sirrini,
Yağı nə biləcək daşın sehrini?
- Keçib dastanlardan, keçib nağıldan,
Yurd imdad diləyir ərdən, oğuldan.
Duman içindədir hələ ki qalam.
51
(Qala divarlarını göstərir) Bu cansız daşların hikməti dərin, Nəbzi biləklərdə vuraydı gərək. Qaynayıb qaladan daşan şəhərin Qalası süngütək duraydı gərək.
Sən torpaq üstündə savaşlara bax, Ot basan, kol örtən bu daşlara bax... Onlar ləkəsizdir, onlar təmizdir, Uçulan qala yox, tariximizdir. Bəli, bu gün damarında azərbaycanlı qanı axan hər bir kəs Qarabağ və onun taleyi haqqında ciddi düşünməli, əlindən gələni əsirgəməməlidir. Bu bir həqiqətdir ki, dağılmış kəndləri, şəhərləri bərpa etmək, maddi ziyanı ödəmək olar, amma itirilmiş mədəniyyəti, yaralanmış mənəviyyatı qaytarmaq, sağaltmaq mümkün olmur. Allahın köməyi ilə işğal olunmuş torpaqlarımızı yaxın gələcəkdə azad edəcəyik, amma tariximizi, mədəniyyətimizi yaşadan, əks etdirən maddi-mənəvi abidələrimizin taleyini hər an düşünməliyik. Haqq səsimizi dünyaya car çəkərək milli- mənəvi sərvətlərimizə sahib çıxmalıyıq.
İçim yanar həsrətdən, Bağrımda köz Kəlbəcər, Gördüyü fəlakətdən Ağlar göz-göz Kəbəcər.
Xəyanətlə vurulan, Öz odunda qovrulan, Al qanımda qıvrılan Dərdi dəniz Kəlbəcər.
52
Ag saraylar, viranə, Yüz il təslim bir ana... Məlhəm qoymaz yarana, Dünya bumbuz, Kəlbəcər. Məndə sevinc arama, Dünya saxta, qurama... Qan fışqıran yarana, Səpilən duz Kəlbəcər.
Dağ çökdürən cəbrimsən, Can çəkişən səbrimsən, Qazılmamış qəbrimsən, Dərdimə üz, Kəlbəcər.
Dikəl qəfil qarşıma, Axna, tökül başıma! Daş vermə başdaşıma, Qalmasın iz, Kəlbəcər.
İbrət odu: göz görə! Görəmmədik yüz kərə... Nifrət yağdır bizlərə Gecə-gündüz, Kəlbəcər.
Bu, axır zamandımı?! Aman! Əl-amandımı?! Yaxşımı, yamandımı Halin bizsiz, Kəlbəcər?!
Qarlı qışa dözmürdün, 53
Dağa-daşa dözmürdün, Bərkə-boşa dözmürdün, Gəl, indi döz, Kəlbəcər!
Nə dağdı Allah çəkdi, Dağ üstündən dağ çəkdi... Dədə Şəmşir ah çəkdi, Yandı söz-söz, Kəlbəcər.
Çilikləndi büllür saz, Getdi ruhunda avaz... O Kəlbəcər qayıtmaz, Qayıtsa yüz Kəlbəcər.
Yurd itirən bay olmaz, Dərddən-qəmdən ayrılmaz! Bir daşına tay olmaz Kürreyi-ərz, Kəlbəcər!
-Uşaqlığımızın şirin xatirələrinin, gəncliyimizin doyulmaz anlarının, ömrümüzün ən xoş, ən gözəl çağlarının beşiyi cənnət Qarabağımız. Sənsizlik ağrısı güc gələndə, dözüm bizdən üz çevirəndə, səbir kasamız dolub daşanda könlümüz laylalarla, bayatılarla, gözlərimiz leysan yaşlarla ovunur. Könlümüzü ovudan, yanğımızı səngidən bu laylalardan, bayatılardan hörülmüş bu söz çələngini əziz və sevimli oxucularımızın ixtiyarına veririk. Ümidvarıq ki, Qarabağsızlıq ağrısı ilə alışan qəlblərə bu yazı az da olsa məlhəm olacaq.
Bükmə belin, əymə qəddin,
Səninləyik biz Qarabağ... Tədbir müəllif Vahid Mustafayevin “Xoca” filminin nümayişi ilə başa catır.
54
Qarabağ haqqında musiqi əsərləri Ramiz Mustafayev - "Bu qan yerdə qalan deyil" vokal-simfonik Poeması (1991) Nurəngiz Gün - "Xocalı" simfoniyası Elnarə Dadaşova - "Xocalı laylası" (1999) Məmməd Quliyev - "Simfoniya-rekviyem" Nəriman Məmmədov - "Xocalı" adlı 7 saylı simfoniya (1998) Yusif Mirişli - "613" simfonik poeması Dəyirman və Toni Blackman - Justice For Khojaly Ağadadaş Ağayev – “Halımı sorma” (musiqi: Eldar Mansurov, sözlər: Sabir Rüstəmxanlı) Firəngiz Əlizadə - “Qarabağnamə” (opera)
55
“ Dağlıq Qarabağ” (film, 1948) “ Fəryad” (film, 1993) “ Haray” (film, 1993) “ Laçın dəhlizi” (film, 1993) “ Ağ atlı oğlan” (film, 1995) “ Vətən mənə oğul desə” (film, 1996) “ Canavar balası” (film, 1997) “ Hər şey yaxşılığa doğru” (film, 1997) “ Arxada qalmış gələcək” (film, 2005) “ Girov” (film, 2005) “ Yalan” (film, 2006) “ Biz qayıdacağıq” (film, 2007) “ Xocalı soyqırımı” (film, 2007): İşğaldan 61 gün əvvəl (I hissə), Qətliamın 6 dəqiqəsi (II hissə),Soyqırım (III hissə) “ Ermənilər. Riyakarlığın anatomiyası” (film, 2008): Forpost əməliyyatı (I hissə), Əsrin siyasi avantürası “ Bir addım” (film, 2009) “ Dolu” (film, 2012) “ Xoca” (film, 2012)
56
Ġnternetdə:www.google.az A. BaxĢeyiĢ. Ağdam ağrıları . - Bakı : Şuşa nəşriyyatı, 2003. - 152 s. L.Bəhmən. Biganəlik və unutqanlığımızın acı həqiqətləri. - Bakı : Nərgiz, 2008. - 276 s. Qarabağ yaddaĢ. - Bakı : MHS-poliqraf, 2010. - 190 s. Caucasian Hiroshima = Ağdam- Qafqaz Xirosiması, Ruhlar şəhəri = Агдам- Кавказская Хиросима, Город Духов : The ghosts city / Ağdam rayon İcra Hakimyyəti) ; ed. B. Akhundov ; comp. A. Amrahov. - Bakı : Təhsil, 2012. L. Bəhmən. Biganəlik və unutqanlığımızın acı həqiqətləri. - Bakı : Nərgiz, 2008. - 276 s. K. Akif. 10 dekabr 1992-ci il faciəsi : Zəngilan / A. Kərimli. - Bakı : Yeni Poliqrafist, 2010. - 219 s. Ə. Əlisahib. Cəbrayılım-müqəddəs torpaq : Cəbrayıl polisinin tarixindən səhifələr. - Bakı : Ekologiya, 2006. - 412 s. A.Tariyel Allahverdi oğlu. Cəbrayıl alimləri : Ensiklopedik toplu / T. A. Abbaslı ; red. Ə. R. Xələfli ; məs.: A. Şahverdiyev, S. Əhmədov - Bakı : Adiloğlu, 2008. - 448 s.
Elm və Təhsil, 2009. - 488 s. Ġ. Ġsmayıl. Cəbrayıl şəhidləri / İ. İmanzadə, T. Abbaslı ; red. Y. Məğrur ; rəs. Y. Əsədov. - II hissə. - Bakı : Təknur, 2013. - 672 s. Ə. Əlisahib. Cəbrayılım-müqəddəs torpaq .- Bakı : Ekologiya, 2006. - 412 s.
Biz öz yurdumuza qayıdacağıq. - Bakı : Azərbaycan Ensiklopediyası NPB, 1997. - 520 s. L. Bəhmən. Biganəlik və unutqanlığımızın acı həqiqətləri .- Bakı : Nərgiz, 2008. - 276 s. Müharibə və tarixi - mədəniyyət abidələrimiz : İşğal olunmuş Azərbaycan ərazilərində xanəgahlar, pirlər, ziyarətgahlar / Azərbaycan Elmlər Akademiyası İnsan Hüquqları İnstitutu. - Bakı : 2006. - 56 s.
Nazimoğlu. - Bakı : Nurlan, 2007. - 158 s. 57
2004. - 438 s.
deyimlər, lətifələr, məzəli əhvalatlar, bayatılar) / məsl. Q. Şəmşiroğlu ; red. M. Nərimanoğlu ; topl. K. Nemət. - Bakı : Adiloğlu, 2009. s.446.
fotoşəkillər-xəritələr / M. O. Təhməzov ; red., öz Ə. Ağalarov, red., öz Ə. Misiroğlu, red., öz İ. Məmmədli, məs., öz V. G. Ramazanov, məs., öz Z. A. Vəliyev. - Bakı : Azərnəşr, 2008. - 400 s. Ə.Əlisahib. Erməni-daşnak faşizmi və Azərbaycan : Bədii publisistika / Ə. Əroğul ; red. M. Ş. Çəmənli. - Bakı : Təhsil, 2007. - 412 s. Sücaət. Dəli dağın dəliləri haradadır? : poeziya / Sücaət ; tərt.ed. A. M. Abbas ; red. A. Dənzizadə. - Bakı : Çinar - Çap, 2010. - 176 s. Qarabağ abidələri = Karabakh monuments = Памятники Карабаха / red.: V. Hüseynova, B. Hüseynova ; tərc.ed.(ingilis dili) H. Ağayeva. - Bakı : Günəş, 2009. - 183 s.
146 s.
S. M. Mirsultan. Milli qəhrəmanlar zirvəsi / M. M. Seyidzadə ; red. N. Vəliyev ; məs. Q. Paşayeva. - Bakı : BS Polygraphic, 2010. - 256 s. Xuraman. Ürəyimdən keçənlər : Povest, hekayələr və mənsur şeirlər / Xuraman ; red. L. Məmmədova ; ön söz E. Fuad. - Bakı : Nərgiz, 2011. - 256 s.
Azərbaycan ərazilərində xanəgahlar, pirlər, ziyarətgahlar / Azərbaycan Elmlər Akademiyası İnsan Hüquqları İnstitutu. - Bakı : 2006. - 56 s.
216 s. N. Nəsib. Bağışlamaz dağlar məni : Şeirlər / N. Nəbioğlu. - Bakı : Qrif, 2004. - 438 s. Kəlbəcər dünyası : Folklor nümunələri (Rəvayətlər, əfsanələr, hikmətli deyimlər, lətifələr, məzəli əhvalatlar, bayatılar) / məsl. Q. Şəmşiroğlu ; red. M. Nərimanoğlu ; topl. K. Nemət. - Bakı : Adiloğlu, 2009. - 448 s.
fotoşəkillər-xəritələr / M. O. Təhməzov ; red., öz Ə. Ağalarov, red., öz Ə. Misiroğlu, red., öz İ. Məmmədli, məs., öz V. G. Ramazanov, məs., öz Z.
58
A. Vəliyev. - Bakı : Azərnəşr, 2008. - 400 s. Ə. Əlisahib. Erməni-daşnak faşizmi və Azərbaycan : Bədii publisistika / Ə. Əroğul ; red. M. Ş. Çəmənli. - Bakı : Təhsil, 2007. - 412 s. Sücaət. Dəli dağın dəliləri haradadır? : poeziya / Sücaət ; tərt.ed. A. M. Abbas ; red. A. Dənzizadə. - Bakı : Çinar - Çap, 2010. - 176 s.
Yüklə 359,37 Kb. Dostları ilə paylaş:
|