F. Köçərli adına
Yüklə 1,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
45
və inandırıcı şəkildə əks olunub. Dərddən söz açmağa məndə hanı can, Ya qəm şərh etməyə ürək, ey canan? Kağızı, qələmi cansız, ürəksiz, Alır, ağlayıram, atıram, aman! Rübai lirik qəhrəmanın vəziyyətini, duyğular aləmini və ümidsizliyini təsvir etmək nöqteyi-nəzərdən çox maraqlıdır. XII əsrin birinci yarısında yazıb-yaradıb, incə rübailəri ilə şöhrət tapan şairənin yetişməsi Azərbaycan xalqının ictimai-siyasi və mədəni həyatında qazandığı nailiyyətlərin təzahürüdür. Onun yaradıcılığında Şərq qadınının azad və xoşbəxt həyatı haqqında arzuları da əks olunmuşdur. İlk dəfə olaraq Səhab Tahiri tərəfindən Məhsətinin müxtəlif mənbələrdən rübai, qitə və qəzəlləri toplanmış və 1957-ci ildə 200-ə yaxın şeir parçasından ibarət divanını tərtib etmişdir. Alman alimi Frits Meyer 1963 – cü ildə “Gözəl Məhsəti” monoqrafiyasını yazmış və 257 rübai, 30 yaxın şeir parçasını burada toplamışdır.
və yaradıcılığının araşdırılmasında çox böyük rolları olmuşdur. Belə tədqiqatçılardan biri də professor, filologiya elmləri doktoru Xəlil Yusifov “Məhsəti Gəncəvi” əsərini yazmış və sonda 190-a qədər rübaini əruzla Azərbaycan dilinə çevirmişdir. Məhsəti Gəncəvinin rübailəri təkcə Azərbaycan dilinə deyil, ingilis, italyan, alman, fransız və s dillərə tərcümə edilmişdir. Araşdırmalardan belə nəticə çıxır ki, XI əsrin sonları – XII əsrin əvvəllərində yaşamış Məhsəti Gəncəvi Azərbaycan intibahının parlaq nümayəndəsi və həqiqətidir. XII əsr Azərbaycan klassik şeirinin görkəmli və gözəl nümayəndələrindən biri olan Məhsəti Gəncəvi öz rübailəri ilə daha çox şöhrət qazanmışdır. 46
sevimli şairəmizin rübailərini dinləyək: *** Qəm görmüşə hər gün yeni bir qəm yetişər, Dərd ilə yanan qəlbə dava kəm yetişər. Aşiqləri öldürməyə çox meyl etmə, Bir gün sənə də bəla, ey sənəm, yetişər.
Görsən məni bir söylə nədən dinmirsən? Qan tökməyə təşnədir gözün, dönmürsən. Çərxinmi cəfasıdır çatılmış qaşlar, Cəlladmısan, insanlığa öyrənmisən?
Sən söylədin, ey gözəl: “Üzüm bir cənnət, Yurdun, yuvan ondan tapacaq min ziynət” Düzdürmü sənin sözün, yalandır yoxsa, Dillənməyə könlündə kimin var cürət?
Güllər gül üzündən lap əcəb qaldı xəcil, Ağzın dadını gördü, rütəb qaldı xəcil. Könlündə ədəbsizlik əgər varsa, çəkin Etsən də ədəbsizlik, ədəb qaldı xəcil
yaşamışdır. Həmin dövrdə Nizami, Xaqani kimi dahi sənətkarlar yetişmiş, Əbül – Üla, Fələki, Mücirəddin kimi şairlər yazıb – yaratmışlar. Bu dövrdə dahi Nizami tərəfindən nəinki təkcə Azərbaycan, bəlkə bütün Yaxın və Orta Şərq intibahının ən parlaq ədəbi nümunələri yaradılmışdır.
47
tamaşa edək. Səhnəyə əsərə uyğun paltarlarda Məhsəti Gəncəvinin və Nizami Gəncəvinin sözlərini ifa edən oxucular çıxırlar. Məhsəti çox fikirlidir. Nizami Məhsətini görməyə gəlir. Məhsəti: Ustad!
Yoxsa ağlamısan, gözün nəmlidir.
Sönmüş bir ocaqdır sanki kainat. Gözümdə nuru yox günəşin də bax, Mənimçün dünyada sən varsan ancaq Məni əzir, ustad, sıxır bu dövran, Heç könlüm açılmır nədənsə inan!
Nizami: Sən bir bəzəyisən bu kainatın, Kədərlə keçməsin bu gənc həyatın. Sabahın yelləri oxşasın səni, Götürsün üstündən qara kölgəni.
Ömrüm boyu, ustad, iraq olaydım! O sənin kimsəsiz, yoxsul evində Həzin-həzin yanan çıraq olaydım. Nizami: Sən ey mələksima, ey nazik ürək, Sən olan evlərdə çıraq nə gərək?
Xan mənim ağlımı, gözəlliyimi Bir oyuncaq kimi satmaq istəyir,
48
Eşqimi, hissimi, məhəbbətimi Şöhrət girdabına atmaq istəyir. Nizami: Gəncliyin yaraşmır üzünə məlal, Ümidin dostudur bil ki, istiqbal. Sənin saf qəlbindən qopan hər fəğan Ölməz, əsrlərlə yaşayır, inan!
Anamın yanınca düşdüm saraya... Güvənib ağlıma, istedadıma Xan da “qızım” dedi mənim adıma.
Çox şey istəmədim mən ki həyatdan.
Əlimdə qiymətli bir gövhərim yox. Rayihələr saçan şeir bağında Açılan ətirli süsənbərim yox. Böyük şairlərin yaratdıqları Bu əlvan dəstədə lalələrim yox.
Nə Şirinki kimi xoş qəzəllərim Nə də Fərhad kimi bir hünərim yox.
Su deyil bu axıb gedən, ömürdür. Şikayət eyləmə yoxsulluğundan, Baxsan almazın da əsli kömürdür.
Yüklə 1,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|