F. Köçərli adına
Yüklə 1,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II aparıcı
42
II Oxucu: Bu dünya bir qızıl kuzəyə bənzər, Suyu gah şirindir, gah da ki, zəhər Çox da öyünmə ki, uzundur ömrün, Əcəl köhlənində hazırdır yəhər.
I Oxucu: Qızıl dedi: “Mənəm hər günə gərək, Duz kimi möhtacdır mənə hər xörək. Məni ölü kimi basdırmayın siz, Həyat üçün mənəm ən yaxın kömək”
II Oxucu: Boy-buxunu, çiyni nöqsanlıdan dad, Namərd kişilərdən yaxşıdır arvad. Bivəfa dostlardan düşmən yaxşıdır, Etibarsız dostu yadından çıxart.
I Oxucu: Nədən səni belə yandırdılar, şam, Yaddan çıxartdılar burda bir axşam? Sən özün dilə gəl, neyləsin, əgər Yaranmışsa ancaq yanmaqçün adam?!
II Oxucu: Arvadla kişini bağlayır kəbin, Bu işə yol verir şəriət, ayin. Mənimsə kəbinim bir rübaidir, Varmı bu kəbinə yol verən, bir din? Rübailəri söylədikdən sonra, oxucular alqış sədaları altında səhnədən ayrılırlar. II aparıcı: Məhsətinin həyatı və şeirləri öz zəmanəsindən başlayaraq şeir və sənət adamlarının diqqətini cəlb etmişdir. Orta əsrlərdə onun haqqında rəvayət və dastanlar yaranmışsa, müasir sənətkarlar ona poemalar, romanlar həsr etmişlər. M. S. Ordubadinin “Qılınc və qələm” romanında Məhsəti müdrik, xalq tərəfdarı olan sənətkar kimi təqdim olunmuşdur. Mirvarid 43
Dilbazinin poemasında, Nigar Rəfibəylinin şeirində, Kəmalə Ağayeva və Məmmədhüseyn Təhmasibin pyeslərində isə o, xəlqi, humanist bir şairə kimi canlandırılmışdır. Məhsətinin rübailərinin bir qismi Frits Meyer tərəfindən 1963-cü ildə “Gözəl Məhsəti” adı altında çap edilmişdir. Məhsəti Gəncəvinin bizə gəlib çatan qəsidə, qitə və rübailəri göstərir ki, o, ədəbiyyata yeni bir ruh, ab-hava gətirmişdir. Dini ideologiyanın hakim olduğu bir dövrdə şairə şeirlərində dünyəvi məhəbbəti tərənnüm etmiş, insanın istək və arzularına bəraət qazandırmışdır. O, Şərq poetikasının üsullarından məharətlə istifadə edərək sevən qəlbin hislərini, sevincini, kədərini rəngarəng boyalarla qələmə alır. Dərdinlə sənin hər gecə bir qəm gördüm Ağlar gözümü həsrət ilə nəm gördüm Nərgiz gözün aldatdı, yuxum qeyb oldu Ömrümdə şirin bir yuxu mən kəm gördüm. I aparıcı: XII əsrdə belə istedadlı qadın şairin yetişməsi həmin dövrdə Azərbaycan xalqının ictimai-siyasi və mədəni sahədə qazandığı nailiyyətlərin təzahürlərindən biridir. Məhsəti Gəncəvi Azərbaycan ədəbiyyatında öz yeri olan və gözə tez çarpan parlaq ulduzlardan biridir. Məhsəti Gəncəvinin bizə gəlib çatan şeirləri göstərir ki, o, ərəb, fars dillərini gözəl bilib. Şərq poetikasının incəliklərini mükəmməl mənimsəyib. Əsərlərində işlətdiyi bədii vasitələr göstərir ki, o, yüksək istedada, incə zövqə və dərin mütaliəyə, geniş dünyagörüşə sahib olub. Məhsəti istedadlı, mərd və insani keyfiyyətlərə malik bir şəxsiyyət olmuşdur. XII əsrlərdə yaşayan İran şairi Fəridəddin Əttar “İlahinamə” poemasında onu Məhsəti Dəbir deyə təsvir edir: O təmiz gövhərli Məhsəti Dəbir, Olmuşdu Səncərlə dil bir, könül bir. Camalı deyildir ay kimi parlaq, Qəlbən bağlanmışdı şah ona ancaq.
44
Məhsətini Sultan Səncər dövrünün ən yaxşı şairlərindən biri kimi xatırlayıb, adını Ədib Sabir, Navid Katib, Ənvəri, Süzəni və Seyid Həsən Qəznəvi kimi şairlərlə bir sırada çəkib. Araşdırmalarda göstərilir ki, Məhsətinin əldə olan əsərləri arasında bir qitə - məktub var. Həmin məktubdan belə qənaətə gəlinib ki, Ədib Sabir Məhsətiyə məktub yazıb. Bu da şairəni çox sevindirib və ona cavab yazıb: Sabir, o naməni aldım, oxudum, Ruhuma sanki qanad bəxş elədi. O ədəb kanı olan mısraların Könlümə nurlu həyat bəxş elədi.
yaşaması fikrini bir daha təsdiq edir. Sonrakı təzkirəçilər də Məhsətidən Gəncəli şair kimi bəhs edib, əsərlərindən nümunələr veriblər. Şairənin bir qisim rübailərində aşiqin vüsal dəmlərində keçirdiyi sevinc hisləri əks olunur. Şeirlərində insan gözəlliyinin geniş təsviri onun həyata bağlılığını və humanizmini göstərən cəhətlər hesab olunur. Səmimi duyğuların ifadəsi olan bu rübailərdə incə həyat məqamları gülümsəyir: Şərq intibahının bir çox nümayəndəsi kimi Məhsəti də öz əsərlərində insanı, onun duyğularını müdafiə edib. Təmiz insani münasibətləri quru ehkamlara, tərki-dünyalığa və riyakarlığa qarşı qoyub. Şairə bir-birindən gözəl əsrarəngiz məhəbbət nəğmələri yaratmışdır. Məlumdur ki, insanın nəcib istək və arzularının qarşısına hasar çəkmək mümkün deyil. O, gec-tez hər cür sədləri aşaraq qurtulacaq. Məhsətinin də lirik qəhrəmanı məhz dövrünün mənəvi buxovlarından azad olan insandır. O, ancaq sevgilisini düşünür, onu torpağa, suya və günəşə də qısqanır: Yerlərə baxma ki, torpaq su görər, Göylərə baxma ki, günsalar nəzər. Qeyrətdən ölərəm, ey ruhum, səni Əgər yuxuda da görsə bir nəfər.
Yüklə 1,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|