F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
207
Yəqin fikirləşirsiniz ki, o məni aldadıb, məndə zərrə qədər də möhkəmlik yoxdur... Yox, möhkəmlik var, sizin düşündüyünüzdən də çox var! Sübutmu? Bax, bu da sübut: mən düşdüyüm vəziyyətə baxmayaraq, elə o saat dedim ki, bu mənim borcumdur, mən gərək hər şeyi açıb atama deyim, dedim də, o da mənə qulaq asdı. Nataşa narahat halda soruşdu: – Axı sən nə dedin? – Dedim ki, başqa heç bir qız istəmirəm, mənim öz sevgilim var, o da ki, sənsən. Doğrudur, mən hələ bunu şax üzünə deməmişəm, amma mən ona bu sözü deməyə hazırlaşmışam, sabah deyəcəyəm, belə bir qərara gəlmişəm. Əvvəl mən ona dedim ki, pul üçün evlənmək ayıbdır, nanəciblikdir, bizim özümüzü aristokrat hesab etməyimiz axmaqlıqdır (mən axı onunla lap açığam, qardaş qardaşla açıq olan kim). Sonra da elə o saat onu başa saldım tier s etat və tiers-etat ces Gessentiel 1 , mən fəxr edirəm ki, hamıya oxşayıram, heç kəsdən də fərqlənmək istəmirəm... Sözün qısası, bu sağlam ideyaları ona başa saldım... Mən odlu-
1 Üçüncü təbəqə vəüçüncü təbəqə – bu əsasdır(frans.) downloaded from KitabYurdu.org 208
odlu, ehtirasla danışırdım. Özüm özümə təəccüb edirdim. Axırda mən ona, lap elə onun da nöqteyi-nəzərindən sübut elədim, şax üzünə dedim: bizim axı nəyimiz knyazdır? Ancaq nəsilcə knyazıq, əslində bizdə knyazlıqdan nə qalıb axı? Birincisi budur ki, elə bir dövlətimiz yoxdur, əsas şey də dövlətdir. İndi ən baş knyaz – Rotşildir. İkincisi də, yuxarılarda, aristokrat cəmiyyətində çoxdan bizim adımız- sanımız çəkilmir. Axırıncı bizim məşhur adamımız əmim Semyon Valkovski idi ki, o da ancaq Moskvada məşhur idi, o da ona görə məşhur idi ki, əlində qalan axırıncı üç yüz kəndlisini satıb-sovmuşdu, əgər babam özü
pul qazanmasaydı, indi onun nəvələri bəlkə özləri yer sürürdü, necə ki, indi belə knyazlar da vardır. Biz də nahaq yerə heç lovğalanmamalıyıq! Sözün qısası, ürəyimdə nə vardısa, hamısını dedim, özü də odlu-odlu dedim, lap açıq dedim, hətta bir para şeyləri də əlavə etdim. O heç etiraz da etmədi, ancaq başladı məni məzəmmət eləməyə ki, niyə qraf Nainskinin evinə getmirsən, sonra da dedi ki, gərək sən gedib xaç anan knyaginya K.-nın qılığına girəsən, əgər knyaginya K. səni yaxşı qəbul etsə, onda hər yerdə səni downloaded from KitabYurdu.org
209
qəbul edərlər, özünə mənsəb qazanarsan, sonra da ağız alıb getdi, nələr söyləmədi! Bunlar da, Nataşa, səninlə bir yerdə yaşamağa başladıqdan sonra onları atdığıma bir işarə idi. Onun sözündən belə çıxırdı ki, bu sənin təsirin altında olmuşdur. Ancaq hələ indiyə kimi sənin barəndə heç danışmamışdır, görünür, bu məsələdən qaçır. Biz bir- birimizə kələk gəlirik, gözləyirik, bir-birimizin kələyinin üstünü açmaq istəyirik, əmin ol ki, bizə də bir gün xoşbəxtlik üz verəcəkdir. – Yaxşı, iş nə ilə qurtardı? O nə qərara gəldi? Əsas budur. Alyoşa, sən nə yaman heyvərəsən... – Onun nə qərara gəldiyindən heç baş açmaq olur ki? Kim bilir nə qərara gəldi. Mən də ki, heyvərə deyiləm, ciddi bir məsələdən danışıram, o hətta heç bir qərara gəlmədi, elə ancaq mən danışdıqca gülümsəyirdi, elə də gülümsəyirdi ki, sanki mənə yazığı gəlirdi. Mən bunun adam alçaldan bir şey olduğunu başa düşürəm, ancaq mən utanmıram. Deyir ki, “Mən səninlə tamam razılaşıram, gəl qraf Nainskinin yanına gedək, ancaq bu şeyləri orada demə. Mən sənin nə demək istədiyini başa düşürəm, amma onlar başa düşməz”. downloaded from KitabYurdu.org
210
Deyəsən, onun özünü də onlar hamısı yaxşı başa düşmürlər, nədənsə, acıqları tutur. Ümumiyyətlə, kübar cəmiyyətində indi atamı nədənsə sevmirlər! Qraf əvvəl məni son dərəcə təşəxxüslə, çox əzəmətli bir əda ilə qəbul etdi, hətta onun evində böyüdüyümü də elə bil lap yadından çıxartmışdı, yadına salmağa başladım, vallah doğru deyirəm! O ancaq nankorluq etdiyimə görə mənə acıqlanmışdı, əslinə qalanda, mən heç bir nankorluq etməmişəm, onun evində adam yaman darıxır, buna görə də onlara getmirdim. O, atamı da çox etinasızlıqla qəbul etdi, elə etinasızlıqla, elə etinasızlıqla ki, mən hətta heç başa düşə bilmirəm, o necə onlara gedir. Bu şeylər mənim yaman acığıma gəldi. Yazıq atam az qalırdı ki, onun qarşısında ikiqat olsun, mən bilirəm ki, o məndən ötrü belə edir, ancaq mənə heç bir şey lazım deyil. Mən sonra istədim ki, öz fikrimi ona deyim, ancaq özümü saxladım. Bir də, axı niyə deyim?! O inandığına inanıb, mənim sözümlə əqidəsini dəyişməyəcək, bir az da artıq acıqlanacaq, bunsuz da o çox iztirab çəkir. Fikirləşdim ki, yaxşı hiylə işlədərəm, onların hamısına kələk gələrəm, qrafı məcbur eləyərəm ki, mənə hörmət eləsin. Necə bilirsiniz! downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|