F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
430
Alyoşa acı bir hiss ilə sözünə davam etdi: – Bəs niyə bu mənə belə göründü? Niyə axı çoxdan mənə elə gəlir ki, sən mənə, ata öz oğluna baxan kimi baxmırsan, mənə soyuq bir istehza ilə, bir düşmən kimi baxırsan. Niyə mənə elə gəlir ki, əgər mən sənin yerində olsaydım, öz oğluma, indi sən mənə gülən kimi, həqarətlə gülməzdim. Mənə bax, gəl açıq danışaq, elə açıq danışaq ki, daha bizim aramızda nə indi, nə də sonralar, heç bir anlaşılmaz şey qalmasın. Mən... bütün həqiqəti açıb demək istəyirəm... Bura gələndə mənə elə gəldi ki, burda da anlaşılmaz bir şey olmuşdur, mən sizi burada bir yerdə belə görəcəyimi gözləmirdim. Belədir, ya yox? Əgər belədirsə, onda yaxşı olmazmı ki, hər kəs öz hisslərini açıb söyləsin? Açıq danışmaqla çox pislikləri rədd etmək olar! Knyaz: – Alyoşa, danış, danış! – dedi. – Sənin bu təkliflərin çox ağıllı təklifdir. – Nataşaya baxaraq əlavə etdi: – Bəlkə də elə bundan başlamaq lazım idi. – Mənim tamam açıq danışmağımdan incimə. Sən özün bunu istəyirsən, özün buna məcbur edirsən. Qulaq as. Sən downloaded from KitabYurdu.org
431
mənim Nataşa ilə evlənməyimə razılıq verdin, sən bizə bu xoşbəxtliyi verdin, bundan ötrü də öz-özünə qalib gəldin. Sən alicənablıq göstərdin, biz hamımız da sənin bu nəcib hərəkətini bəyəndik. Bəs niyə indi sən elə bir ucdan sevinə- sevinə eyham vurursan ki, mən gülünc bir uşağam, ər olmağa heç də layiq deyiləm? Hələ bu harasıdır, sən elə bil ki, məni Nataşanın qarşısında ələ salmaq, alçaltmaq, hətta elə bil ki, məni pisləmək, onun gözündən salmaq istəyirsən. Sən həmişə məni heç olmasa, bir cəhətdən gülünc göstərməyə müvəffəq olanda çox-çox sevinirsən, mən bunu indi deyil, çoxdan duymuşam. Elə bil ki, sən çalışırsan bizə sübut edəsən ki, bizim evlənməyimiz gülünc, mənasız bir şeydir, biz bir-birimizin tayı deyilik. Doğrudan da, elə bil ki, sən özün də bizim üçün hazırladığın bu məsələyə inanmırsan, elə bil ki, bu şeyə bir zarafat, əyləncəli bir oyun, gülməli bir vodevil kimi baxırsan... Mən sənin ancaq bugünkü sözlərindən belə bir nəticəni çıxartmıram. Mən həmin axşam, çərşənbə axşamı, buradan sənin yanına qayıdan kimi, səndən bir neçə qəribə söz eşitdim, bu sözlər məni heyrətə saldı, hətta mənim kefimi pozdu. Çərşənbə downloaded from KitabYurdu.org
432
günü də sən gedəndə, yenə bizim indiki vəziyyətimizə aid bir neçə eyhamlı söz söylədin, Nataşa haqqında da bir neçə söz dedin, bunlar təhqiredici sözlər deyildi, ancaq elə sözlər idi ki, bunları mən səndən eşitmək istəməzdim, bunlar həddindən artıq yüngül sözlər idi, bu sözlərdə Nataşaya qarşı elə bil nə məhəbbət, nə də hörmət vardı... Bunu söz ilə izah etmək çətindir, amma sənin ifadə tərzin bunu aydın hiss etdirirdi, qəlbim duyurdu. İndi də ki, sən yanılırsan. Məni inandır, bu fikirdən döndər, məni ürəkləndir, bir də ki... Nataşanı da inandır, onu da ürəkləndir, çünki sən onun da ovqatını təlx eləmisən. Mən bura girən kimi, ilk baxışda bunu başa düşdüm. Alyoşa bu sözləri qızğın və möhkəm bir ifadə ilə dedi. Nataşa qıpqırmızı qızarmışdı, həyəcan və təntənə ilə Alyoşaya qulaq asırdı. Alyoşa danışarkən, o bir-iki dəfə öz- özünə dedi: “Hə, hə, elədir!” Knyaz karıxmışdı. – Əzizim, sənə dediklərimin hamısı, əlbəttə, mənim yadımda deyil, əgər sən mənim sözlərimi bu cəhətdən başa düşmüsənsə, bu çox qəribədir. Mən sənin haqqında bu downloaded from KitabYurdu.org
433
fikirdə olmamışam, mən bacardığım qədər səni buna inandırmağa hazıram. Əgər mən indi gülürəmsə, bunun səbəbi aydındır. Sənə deyim ki, bu gülüşümlə mən hətta öz dərdimi gizlətməyə çalışırdım. İndi mən fikirləşəndə ki, bu yaxında sən evlənməyə hazırlaşırsan, bu mənə qətiyyən mümkün olmayan, tamamilə mənasız, bağışla məni, hətta gülməli bir şey kimi görünür. Bu gülüş üçün sən məni məzəmmət edirsən, mən də deyirəm ki, bu sənin ucbatından olmuşdur. Mən öz-özümü də müqəssir görürəm, bəlkə son vaxtlarda sənə az fikir vermişəm, buna görə də sənin nəyə qabil olduğunu yalnız indi, bu axşam bilmişəm. İndi mən sənin Natalya Nikolayevna ilə evlənəcəyini fikirləşəndə bədənim tir-tir əsir. Mən tələsmişəm, mən indi görürəm ki, siz bir-birinizə heç oxşamırsınız. Hər bir sevgi keçib gedir, amma adamın bir-birinə oxşamaması həmişəlik qalır. Mən sənin necə olacağını hələ demirəm, ancaq özün bir fikirləş: əgər sənin, doğrudan da, belə bir niyyətin varsa, onda özünlə bərabər Natalya Nikolayevnanı da məhv edirsən, mütləq məhv edirsən! Budur, sən indi insanlığa olan məhəbbətdən, əqidənin nəcibliyindən, tanış olduğun nəcib adamlardan bir downloaded from KitabYurdu.org
434
saat danışdın. İndi sən İvan Petroviçdən soruş, gör, bayaq biz o murdar pilləkənlə dördüncü mərtəbəyə qalxanda, qapı qabağında dayanıb, sağ-salamat gəlib buraya çatdığımız üçün Allaha şükür edəndə, mən ona nə dedim? Bilirsənmi, elə o saat qeyri-ixtiyari olaraq, mənim ağlıma nə gəldi? Mən bir şeyə təəccüb etdim. Sən Natalya Nikolayevnanı belə sevdiyin halda, onun belə bir mənzildə yaşamasına necə dözə bilirsən? Əgər sənin pulun yoxdursa, əgər sənin öz vəzifəni yerinə yetirməyə qabiliyyətin yoxdursa, onda sənin ər olmağa, öz üzərinə bir vəzifə götürməyə haqqın yoxdur, sən necə də bunu başa düşmürsən? Yalnız sevmək azdır, sevgi işdə göstərilir, amma gör sən necə fikirləşirsən! Deyirsən ki: “Əziyyət də çəksən, mənimlə bir yerdə yaşa!” Axı bu insanlıqdan kənar şeydir, bu nəcib hərəkət deyil! Ümumi məhəbbətdən danışasan, bəşəri məsələlərdən dəm vurasan, eyni zamanda, məhəbbətə qarşı cinayət işləyəsən, bunu görməyəsən – bu axı necə olur? Natalya Nikolayevna, sözümü kəsməyin, qoyun qurtarım. Mən son dərəcə əzab çəkirəm, mən gərək ürəyimi boşaldım. Alyoşa, sən dedin ki, mən bu bir neçə günü nəcib, gözəl, vicdana aid olan şeylərlə downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|