F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
445
ki, əvvəlki sevgisində hər şey ona tanışdır, hər şey köhnədir, orada çox ciddidirlər, tələbkardırlar, orada onu qısqanırlar, danlayırlar, orada gözyaşı var... Əgər orada onunla zarafat da etsələr, oynasalar da, onunla özlərinə tay bir adam kimi deyil, bir uşaq kimi oynayıb zarafat edirlər... Xüsusilə, orada hər şey köhnədir, hər şey ona məlumdur... Nataşa qəhərlənmişdi, o az qalırdı boğulsun, lakin o birdəqiqəliyə də özünü saxlaya bildi. – Sonra nə olmalı idi? Sonra vaxt öz işini görməli idi. Nataşa ilə evlənmək vaxtı hələ ki, təyin edilməmişdi, hələ vaxt çox idi, hər şey dəyişə bilərdi... Bu arada da sizin eyhamlarınız, izahatınız, natiqliyiniz... Bu adamı təngə gətirən Nataşaya hətta böhtan da atmaq olar, onu pis vəziyyətdə də göstərmək olar, sonra da... Bu şeylər necə həll olunar – məlum deyil, ancaq qalibiyyət sizindir! Alyoşa! Əzizim, məni müqəssir tutma! Demə ki, mən sənin sevgini başa düşmürəm, onun qədrini yaxşı bilmirəm! Mən axı bilirəm ki, sən indi də məni sevirsən, bu anda, bəlkə də, mənim şikayətlərimi başa düşmürsən. Mən bunları açıb deməklə çox-çox pis iş tutduğumu bilirəm. Axı mən nə edim downloaded from KitabYurdu.org
446
ki, bunları başa düşə-düşə səni daha artıq sevirəm... Lap... dəlicəsinə sevirəm! Nataşa əllərilə üzünü örtdü, kresloya yıxılıb, uşaq kimi hönkür-hönkür ağlamağa başladı. Alyoşa qışqıraraq onun üstünə yüyürdü. Nataşanın gözyaşını o, gözyaşısız görə bilmirdi. Onun ağlaması, deyəsən, knyaza çox kömək etdi: Nataşanın bu uzun, ehtiraslı sözləri, knyaza qarşı olan bu sərt çıxışı (knyaz elə bircə ədəb-ərkan qaydalarını gözləyərək bundan inciməli idi), görünür, dəlicəsinə qısqanclıqdan, təhqir olunmuş sevgidən, hətta xəstəlikdən meydana gəlirdi. Hətta ona təskinlik vermək lazımdır... Knyaz ona təsəlli verməyə başladı: – Natalya Nikolayevna, sakit olun, ovunun! Bunlar hamısı həddindən artıq əsəbiləşməkdən, xəyaldan, təklikdən əmələ gələn şeylərdir... Siz Alyoşanın yüngül, dəmdəməki hərəkətlərindən son dərəcə acıqlanmısınız... Axı bu ancaq onun dəmdəməkiliyindən irəli gəlir... Sizin xüsusilə qeyd etdiyiniz əsas bir məsələ – çərşənbə günü baş verən hadisə ki var, bu hər şeydən əvvəl, Alyoşanın sizə son dərəcə bağlı downloaded from KitabYurdu.org
447
olduğunu sübut etməlidir... Amma siz, əksinə, elə zənn edirsiniz ki... Nataşa dərdli-dərdli ağlayaraq onun sözünü kəsdi: – Ah, danışmayın, heç olmasa, indi mənə əzab verməyin. Mənim qəlbim nə varsa, hamısını mənə demişdir, özü də çoxdan demişdir! Alyoşanın əvvəlki sevgisi daha keçib getmişdir... Yoxsa, siz elə güman edirsiniz ki, mən bunu başa düşmürəm? Burda, bu otaqda qalanda... O məni qoyub gedəndə, məni unudanda... mən bunun hamısını duymuşam... düşünmüşəm... Mən başqa nə edə bilərdim? Alyoşa, mən səni müqəssir görmürəm... Knyaz, niyə axı siz məni aldadırsınız? Yoxsa, siz elə zənn edirsiniz ki, mən öz- özümü aldatmaq istəməmişəm?! Ah, bir neçə dəfə, bir neçə dəfə aldatmaq istəmişəm! Yoxsa, mən Alyoşanın hər səsinə, səsindəki hər ifadəyə qulaq asmamışam? Yoxsa, mən onun fikirlərini, hisslərini onun üzündən, gözlərindən oxumağı öyrənməmişəm?.. Daha hər şey, hər şey məhv olmuş, hər şey bitmişdir... Ah, mən nə bədbəxtəm!.. Alyoşa onun qarşısında dizləri üstə durub ağlayırdı. Ağlaya-ağlaya deyirdi: downloaded from KitabYurdu.org
448
– Hə, hə, müqəssir mənəm! Bu hamısı məndəndir!.. – Alyoşa, yox, özünü müqəssir görmə... Burda başqalarının əli var... Onlar bizim düşmənimizdir! Müqəssir onlardır... onlardır! Knyaz bir qədər səbirsizlik göstərərək dedi: – Bir icazə verin, axı belə olmaz, siz hansı əsasa görə bu cinayətləri mənim ayağıma yazırsınız? Axı bu ancaq sizin heç bir şeylə sübut edilməmiş mülahizələrinizdir... Nataşa tez kreslodan qalxaraq bərkdən dedi: – Sübutmu?! Siz sübutmu istəyirsiniz, hiyləgər adam?! Siz öz təklifinizlə bura gələndə başqa cürə hərəkət edə bilmədiniz, edə bilmədiniz! Siz gərək öz oğlunuzu sakit edəydiniz, onu tovlayıb vicdan əzabı çəkməsinin qarşısını alaydınız ki, o sərbəstcə, sakitcə özünü tamamilə Katyaya təslim edə bilsin, onsuz da Alyoşa həmişə məni xatırlayacaqdı, sizin sözünüzə baxmayacaqdı, durub gözləmək isə sizin zəhlənizi tökmüşdü. Bu doğru deyilmi? Knyaz acı-acı, həm də istehza ilə gülümsədi: – Etiraf edirəm ki, əgər mən sizi aldatmaq istəsəydim, doğrudan da, belə edərdim. Siz çox ağıllısınız, amma bunu downloaded from KitabYurdu.org
449
sübut eləmək lazımdır, ancaq sübut etdikdən sonra adamları belə məzəmmətli sözlərlə təhqir etmək olar... – Sübut etmək?! Bəs sizin bütün əvvəlki hərəkətləriniz, onda ki siz onu məndən ayırmağa çalışırdınız, bu sübut deyilmi? Bir adam ki, kübar cəmiyyətindəki xeyri üçün, pul üçün oğluna belə vəzifələrə etinasızlıq göstərməyi, bu vəzifələrlə oynamağı öyrədir, o öz oğlunun əxlaqını pozur! Bayaq siz pilləkən haqqında, pis mənzil haqqında nə dediniz? Bizi ehtiyac, aclıq üzündən ayrılmağa məcbur etmək istəyən, bunun üçün də əvvəllər verdiyiniz maaşı onun əlindən alan siz deyilsiniz? Belə mənzil, belə pilləkən sizin üzünüzdən bizə qismət olmuşdur, indi də durub onu məzəmmət edirsiniz, riyakar adam! Yaxşı, həmin o axşam, sizə xas olmayan o inam, o qızğınlıq birdən necə oldu ki, sizdə göründü? Mən nə üçün sizə elə lazım oldum? Mən dörd gün bu otaqda gəzişmişəm, mən sizin hər sözünüzü, üzünüzün hər ifadəsini, hər bir hərəkətinizi təsəvvür edib düşünmüşəm, götür-qoy eləmişəm, ölçüb-biçmişəm, inanmışam ki, onlar hamısı qondarma imiş, yalan imiş, təhqiredici, nalayiq, alçaq bir zarafat imiş, məzhəkə imiş!.. downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|