F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
450
Mən axı sizi tanıyıram, çoxdan tanıyıram! Hər dəfə Alyoşa sizin yanınızdan gələndə, sizin ona dediyiniz, təlqin etdiyiniz sözləri mən onun sifətindən duyurdum, sizin bütün təsirinizi mən onun üzündən öyrənmişəm!.. Yox, siz məni aldada bilməzsiniz! Bəlkə sizin yenə də başqa bir niyyətiniz var, bəlkə də indi ən əsas məsələdən danışmamışam, bunun fərqi yoxdur! Siz məni aldatmısınız, əsas budur! Bunu sizin düz üzünüzə demək lazımdır! – Elə bu? Bütün sübutunuz budur? Bir fikirləşin, özündən çıxmış əsəbi qadın! O nalayiq hərəkətimlə (siz mənim çərşənbə günü etdiyim təklifi belə adlandırırsınız) mən həddindən artıq öz əl-ayağımı bağlamışam. Bu mənim tərəfimdən çox böyük ağılsızlıq olmuşdur. – Siz axı nə ilə əl-ayağınızı bağlamısınız, nə ilə?! Sizin nəzərinizdə məni aldatmaq nədir? Bir də, axı adicə bir qızı təhqir etmək nədir ki! O, ata evindən qaçmış, atası tərəfindən rədd edilmiş, özünü biabır etmiş, əxlaqsız, köməksiz, müdafiəsiz bir qızdır! Belə bir zarafat lap əhəmiyyətsiz, lap xırdaca bir xeyir də gətirsə, o qızla heç hesablaşmaq lazımdırmı?! downloaded from KitabYurdu.org
451
– Natalya Nikolayevna, bir fikirləşin, görün siz özünüzü necə bir vəziyyətdə qoyursunuz! Siz mütləq təkid edib deyirsiniz ki, guya mən sizi təhqir etmişəm. Axı sizin dediyiniz bu təhqir o qədər ciddi, o qədər insan ləyaqətini alçaldan bir təhqirdir ki, mən başa düşə bilmirəm, bunu hətta necə təsəvvür etmək olar, lakin siz bunun üzərində təkid edib durursunuz. Məni bağışlayın, insan gərək hər şeyə o qədər öyrəşmiş olsun ki, belə bir şeyi bu cür asanlıqla söyləyə bilsin! Sizi məzəmmət etməyə mənim haqqım var, çünki siz mənim oğlumu mənim əleyhimə çevirirsiniz. Əgər o indi sizin üstünüzdə mənim üzümə ağ olmayıbsa da, onun qəlbi mənim əleyhimədir... Alyoşa həyəcanla: – Yox, ata, yox! – dedi. – Əgər mən sənin üzünə ağ olmamışamsa, bu ondandır ki, mən sənin onu təhqir etdiyinə inanmıram, bir də ki, mən heç inana bilmirəm ki, adamı belə təhqir etmək olar! Knyaz bərkdən dedi: – Eşidirsinizmi? downloaded from KitabYurdu.org 452
– Nataşa, bütün bu şeylərə müqəssir mənəm! Atamı təqsirkar görmə! Bu günahdır, bu çox pis şeydir! Nataşa həyəcanla: – Vanya, eşidirsən? O indi mənim əleyhimədir! – dedi. Knyaz: – Bəsdir, – dedi, – bu ağır söhbəti qurtarmaq lazımdır. Qısqanclığın, kor-koranə meydana çıxan bu qəzəbli coşqunluğu sizin xasiyyətinizi mənim üçün tamamilə yeni bir şəkildə, hər bir hüdud xaricində təsvir edir. Siz mənə xəbərdarlıq etdiniz. Biz tələsmişik, doğrudan da, tələsmişik. Siz hətta məni necə təhqir etdiyinizi hiss etmirsiniz, sizin üçün bu, əhəmiyyətsiz bir şeydir. Tələsmişik... tələsmişik... Əlbəttə, mənim sözüm müqəddəs bir söz olmalıdır, lakin... mən atayam, oğlumun xoşbəxt olmasını istəyirəm... Nataşa özündən çıxmış halda çığırdı: – Siz öz sözünüzdən dönürsünüz! Əmələ gəlmiş vəziyyət sizi sevindirir! Lakin bilin ki, mən iki gün bundan əvvəl, burda, təkbaşına bu qərara gəlmişəm ki, Alyoşanı öz sözündən azad edim, indi isə hamının qarşısında bu qərarımı təsdiq edirəm. Mən onunla evlənməkdən imtina edirəm! downloaded from KitabYurdu.org
453
– Yəni, bəlkə də siz onda onun bütün əvvəlki narahatlığını, vəzifə hissini, “öz vəzifəsi üzrə olan sıxıntılarını” (necə ki özünüz bayaq deyirdiniz) oyatmaq istəyirsiniz, ona görə oyatmaq istəyirsiniz ki, bununla onu əvvəlki qayda ilə yenə də özünüzə bağlayasınız. Bu axı sizin nəzəriyyənizdə belə çıxır, mən buna görə də belə deyirəm, daha bəsdir, vaxt özü məsələni həll edər. Mən sizinlə danışmaq üçün daha sakit dəqiqələr gözləyəcəyəm. Əminəm ki, biz öz əlaqəmizi tamamilə kəsmirik. Buna da əminəm ki, siz mənim qədrimi daha yaxşı bilməyi öyrənəcəksiniz. Mən istəyirdim ki, bu gün sizin ata-ananız haqqında olan tədbirimi sizə söyləyim, bu tədbirdən görərdiniz ki... lakin daha bəsdir! – knyaz mənə yaxınlaşıb əlavə etdi: – İvan Petroviç! Sizinlə daha yaxından tanış olmaq indi mənim üçün daha artıq qiymətli olacaqdır, lakin bunu da deyim ki, mən çoxdandı bu arzuda idim. Əminəm ki, siz məni başa düşərsiniz. Bu günlərdə sizə gələcəyəm, icazə verərsinizmi? Mən baş əydim. Mənim özümə elə gəlirdi ki, indi daha onunla tanış olmaqdan boyun qaçıra bilməzdim. O mənim downloaded from KitabYurdu.org 454
əlimi sıxdı, Nataşaya kirimişcə baş əydi, ləyaqəti təhqir olunmuş bir adam kimi otaqdan çıxdı.
downloaded from KitabYurdu.org 455
IV FƏSİL
Biz bir neçə dəqiqə danışmadıq. Nataşa fikrə dalaraq, böyük bir müsibət içində, dərdli-dərdli oturmuşdu. Onun bütün qüvvəsi birdən-birə tükənmişdi. Alyoşanın əlini əlində tutaraq, özündən getmiş kimi, heç bir şey görməyərək, düz önünə baxırdı. Alyoşa öz dərdinə həzin-həzin ağlayırdı, arabir də qorxa-qorxa və maraqla ona baxırdı. Nəhayət, o çəkinə-çəkinə Nataşaya təsəlli verməyə başladı, ona yalvarırdı ki, acıqlanmasın. Özünü təqsirləndirirdi, o çox istəyirdi ki, atasını təmizə çıxartsın, bu aydın görünürdü, onu xüsusilə narahat edən bu idi. O bir neçə dəfə bu barədə söz açdı, ancaq öz fikrini aydın söyləməyə cürət etmədi, Nataşanın yenə də acıqlanmasından qorxdu. O yenə də Nataşanı əvvəlki kimi sevdiyinə and içirdi, Katya ilə olan münasibətini odlu-odlu izah edir, özünü təmizə çıxarmağa çalışırdı. Elə bir ucdan deyirdi ki, mən Katyanı ancaq bir bacı kimi, əziz, mehriban bir bacı kimi sevirəm, ondan tamamilə uzaqlaşa bilmirəm, əgər uzaqlaşsam, bu mənim tərəfimdən çox kobud, amansız bir downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|