F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
425
– Sən elə gülürsən! Mən axı səndən heç belə sözlər eşitməmişəm, sizin bütün kübar cəmiyyətinizdən də heç eşitməmişəm. Sizdə əksinədir, bütün belə şeyləri gizlədirlər, hər şeyi yerə endirirlər, çalışırlar ki, bütün boylar, bütün burunlar mütləq bir ölçüdə olsun, bir qayda-qanuna tabe olsun, guya bu mümkün olan şeydir! Guya bu bizim dediyimizdən, düşündüyümüzdən minqat artıq mümkün olmayan şeydir! Hələ bir bizi utopist də adlandırırlar! Sən bir qulaq asaydın, görəydin dünən onlar mənə nə deyirdilər... Nataşa dedi: – Siz axı nə deyirsiniz, nə düşünürsünüz? Alyoşa, danış görək, mən hələ bir şeyi başa düşə bilmirəm. – Ümumiyyətlə, biz tərəqqiyə, humanizmə, məhəbbətə doğru aparan şeylərdən danışırıq, bütün bunlar müasir məsələlərlə əlaqədar olaraq danışılır. Biz bələdiyyəçilikdən, başlanmaqda olan
islahatlardan, insanlığa olan məhəbbətdən, müasir xadimlərdən danışırıq. Lakin əsl məsələ bundadır ki, biz bir-birimizə söz vermişik ki, bir- birimizlə tamam açıq olaq, özümüzə dair nə varsa, hamısını downloaded from KitabYurdu.org
426
çəkinmədən bir-birimizə deyək. İnsanlar öz məqsədinə ancaq bir-birilə açıq olmaqla, bir-birilə açıq danışmaqla çata bilər. Bezmıqin bu barədə xüsusilə çalışır. Mən bunu Katyaya danışdım, o Bezmıqinlə tamam razıdır. Ona görə də biz hamımız Bezmıqinin rəhbərliyi altında özümüzə söz vermişik ki, bütün həyatımız boyu belə vicdanla, açıq hərəkət edək, bizim barəmizdə nə desələr, necə mühakimə yürütsələr, heç bir
şeydən çəkinməyək, öz coşqunluğumuzdan, ehtirasımızdan, səhvlərimizdən utanmayaraq, ancaq irəli gedək. Əgər istəyirsən ki, sənə hörmət etsinlər, əvvəl özün özünə hörmət elə, bu birinci və əsas məsələdir, ancaq bununla, ancaq öz-özünə hörmət etməklə sən başqalarını da sənə hörmət etməyə məcbur edərsən. Bunu Bezmıqin deyir, Katya da onunla tamamilə razıdır. Ümumiyyətlə, indi biz öz əqidələrimiz barədə yola gəlirik, buna görə də ayrılıqda öz-özümüzü öyrənmək üçün məşğul olmağı, həm də hamımız bir yerdə bir-birimizi izah etməyi qərara almışıq. Knyaz narahat halda bərkdən dedi: downloaded from KitabYurdu.org
427
– Bu nə cəfəngiyatdır! Bu Bezmıqin axı kimdir? Yox, bunu belə qoymaq olmaz... – Nəyi belə qoymaq olmaz? Qulaq as, ata, niyə mən bunu indi sənin yanında deyirəm? Ona görə deyirəm ki, səni də öz dairəmizə cəlb etmək istəyirəm, cəlb edəcəyimə də ümid edirəm. Mən orada sənin barəndə də söz vermişəm. Sən gülürsən, mən bilirdim ki, güləcəksən! Qulaq as! Sən rəhmdil, nəcib adamsan, sən başa düşərsən. Sən axı bu adamları tanımırsan, sən onları heç görməmisən, onların danışığına qulaq asmamısan! Tutaq ki, sən bu şeyləri eşitmisən, bunları bilirsən, sən yamanca çox bilən adamsan. Amma sən onların özünü görməmisən, onların yanına getməmisən, belə olduğu halda, sən axı onlar haqqında necə düz fikir yürüdə bilərsən? Sən ancaq təsəvvür edirsən ki, bilirsən. Sən onların yanına get, onların danışığına qulaq as, mən söz verirəm ki, onda sən bizim olacaqsan! Xüsusilə, mən səni, sənin belə möhkəmcə yapışıb qaldığın kübar cəmiyyətində məhv olmaqdan, həm də sənin əqidələrindən xilas etmək üçün bütün imkanlardan istifadə etmək istəyirəm. downloaded from KitabYurdu.org
428
Knyaz, ədəb-ərkan qaydalarını pozaraq dikbaşlıqla söylənilən bu sözləri kirimişcə, acı bir istehza ilə dinlədi. Nataşa açıqca ifadə olunan bir nifrətlə onu müşahidə edirdi. Knyaz bunu görürdü, lakin özünü elə göstərirdi ki, guya görmür. Alyoşa sözünü qurtaran kimi, knyaz birdən qəhqəhə ilə gülməyə başladı. O hətta özünü stulun söykənəcəyinə atdı, elə bil ki, gülməkdən uğunub gedirdi. Lakin bu gülüş tamamilə qondarma bir gülüş idi. O ancaq öz oğlunu mümkün qədər bərk təhqir etmək, alçaltmaq üçün gülürdü, bu çox aydın hiss olunurdu. Alyoşa doğrudan da, pərt oldu, onun üzündə çox qəmgin bir ifadə göründü. Ancaq o atasının nə vaxt gülüb qurtaracağını səbirlə gözlədi. Sonra qəmgin halda sözə başladı: – Ata, sən nə üçün mənə gülürsən? Mən sənin yanına açıq ürəklə gəlmişəm. Əgər mən, sənin zənnincə, mənasız şeylər danışıramsa, onda məni başa sal, mənə gülmə. Bir də axı nəyə gülürsən? O şeyə ki, mənim üçün indi müqəddəsdir, nəcibdir? Yaxşı, elə tutaq ki, mən doğru yolda deyiləm, bu dediklərimin də hamısı yanlışdır, heç biri doğru deyil, mən də axmağın biriyəm, necə ki, dəfələrlə sən bunu downloaded from KitabYurdu.org
429
mənə demisən, ancaq burası var ki, mən yanılıramsa da, inanıb yanılıram, vicdanla yanılıram, mən öz nəcibliyimi itirməmişəm. Mən yüksək ideyalara məftun oluram. Qoy onlar yanlış olsun, lakin onların əsası müqəddəsdir. Mən axı indicə sənə dedim ki, hələ nə sən, nə də sizinkilərdən heç kəs mənə elə bir söz deməyib ki, o mənə istiqamət versin, məni çəkib öz ardınca aparsın. Sən sübut elə ki, mənim söylədiklərim doğru deyil, bundan yaxşı bir şey söylə, onda sənin ardınca gedərəm, ancaq mənə gülmə, çünki mən bundan yaman pərt oluram. Alyoşa bu sözləri çox nəcibliklə, həm də ciddi bir ləyaqət hissi ilə dedi. Nataşa onu müşahidə edir, onun söylədiklərini bəyənirdi. Knyaz hətta oğlunu təəccüblə dinlədi, o saat danışıq tərzini dəyişdi: – Əzizim, mən heç də səni təhqir etmək istəmirdim. Əksinə, mənim sənə yazığım gəlir. Sən həyatda elə bir addım atmağa hazırlaşırsan ki, bunun üçün gərək daha belə bir yüngülməzac uşaq olmayasan. Mənim fikrim budur. Mən qeyri-ixtiyari olaraq güldüm, heç də səni təhqir etmək istəmirdim. downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|