26
Film Fiction | Dekabr, №4
filmləri idi. 1937-ci ildə Disney dövrün ən
uğurlu filmini, “Ağbəniz və yeddi cırtdan”
animasiyasını yaratdı.
Böyük miqdarda filmlər çəkilirdi, lakin az
bir qismi uğur qazanırdı. Studiyalar əsasən orta
büdcəli, yaxşı ssenari və tanınmamış aktyorun
iştirak etdiyi filmlərə üstünlük verirdilər. Belə
şəxslərdən biri Orson Uelles idi. Onun debüt
filmi “Citizen Kane” (1941) çox böyük uğur idi.
Hovard Houks, Alfred Hitçkok, Frenk Kapra
kimi rejissorlar isə studiyalarla mübahisə
edərək, əsasən öz quruluş stillərini yaradırdılar.
Dövrün ən görkəmli rejissoru Con Ford idi. Ford
“Ən Yaxşı Rejissor” kimi 5 Oskar
nominasiyasından 4-nü qazanmışdı. Bu rekord
hələ də təkrarlanmayıb. Uilmay Uayler isə 12
dəfə bu nominasiyada irəli sürülmüşdü. Studiya
filmlərinin çəkilişinin geniş vüsət alması 1939-
cu ildən etibarən başladı. Bunların ilk
nümunələri “Oz ölkəsinin sehrbazı” (The
Wizard of Oz), “Küləklə sovrulanlar” (Gone with
the Wind), “Fayton” (Stagecoach), “Cənab Smit
Vaşinqtona gedir” (Mr. Smith Goes to
Washington), “Cavan cənab Linkoln” (Young Mr.
Lincoln), “Wuthering Heights”, “Ancaq
mələklərin qanadları olur” (Only Angels Have
Wings), “Nina” (Ninotchka), “Qanqa Din” (Gunga
Din) və “İyirmincilər” (The Roaring Twenties)
filmləri idi. Qızıl dövrdə istehsal edilən digər
görkəmli filmlər arasında “Kasablanka”
(Casablanca), “Robin Qudun macəraları” (The
Adventures of Robin Hood), “Bu gözəl həyat”
(It's a Wonderful Life), “Bir gecəlik xoşbəxtlik”
(It Happened One Night), “Kinq Konq” (King
Kong), “Cazzda ancaq qızlardı” (Some Like It
Hot), “Eva haqqda hər şey” (All About Eve),
“Axtaranlar” (The Searchers), “Tiffanidə səhər
yeməyi” (Breakfast At Tiffany's), “Şimala şimal
qərbdən” (North by Northwest), “Səkkizdə
nahar” (Dinner at Eight), “Səbəbsiz etiraz”
(Rebel Without a Cause), “İkiqat sığorta”
(Double Indemnity), “Bountidə hadisə” (Mutiny
on the Bounty), “İşıqlar şəhəri” (City Lights),
“Qırmızı çay” (Red River), “Mançuria namizədi”
(The Manchurian Candidate), “Bişopun xanımı”
(The Bishop's Wife), “Yağış altında nəğmə”
(Singin' in the Rain), “Böyük qaçış” (The Great
Escape), “Sağ olun cənab Çips” (Goodbye Mr.
Chips), “Roman tətili” (Roman Holiday),
“Jezebel”, “Sabrina” və s. var idi.
Kino Stili: Məşhur kino tarixçisi və
tənqidçi Devid Borduelin qeyd etdiyi kimi,
Klassik Hollivud cərəyanı əsasən 14-17-ci əsr
İntibah dövründən bəhrələnmişdi. Qəhrəmanlar
məqsədə çatmaq üçün maneələri dəf edir,
onların əsasən fiziki davranışları ön plana
çəkilirdi. Zaman və məkan quruluşu filmləri
təşkil edən iki əsas istiqamətə uyğunlaşdırılırdı:
biznes əlaqələrinə sevginin təsiri və Alfred
Hitçkokun filmlərində olduğu kimi hər hansı bir
cinayətin üstünün açılması. Filmlərin
əksəriyyətində “flashback” (keçmiş hadisələrin
yada salınması) adlanan üslubdan istifadə
edilirdi.
27
Film Fiction | Dekabr, №4
Venetsiya Film Festivalı
Venetsiya Film Festivalı ən qədim
beynəlxalq film festivalıdır. Əsası 1932-ci ildə
Cüzeppe Volpi tərəfindən qoyulmuşdur. İlk
vaxtlar festivalın adı “Esposizione Film
Festivalı” idi. Elə ilk dəfədən festival çoxlu
sayda, təxminən 26 min insanı özünə cəlb edə
bildi. İlk təqdim edilən film rejissor Ruben
Mamoulianın “Doktor Cekil və Mister Hayd”
filmi olmuşdur. Amma ilk festivalda hələ
mükafatların verilməsi nəzərdə tutulmamışdı.
Venetsiya Film Festivalı hər il avqustun sonları
və yaxud sentyabrın əvvəlləri İtaliyanın Lido
adasında keçirilir. Filmlər “Palazzo del Cinema”
və “Pala Biennale” kinoteatrlarında nümayiş
etdirilir. “Palazzo del Cinema” 1937-ci ildə
yaradılmışdır. Bu qədim festival “Venesiya
Bianelle”nin bir hissəsidi. Venesiya Bianelle
İtaliyanın Venetsiya şəhərində keçirilən çağdaş
incəsənt sərgisidir. Festivalın əsas mükafatı
“Qızıl Şir”di. Bu ən yaxşı ekranlaşdırılmış filmə
verilir. “Qızıl Şir” mükafatı 1952-ci ildə tərtib
edilib. Ən yaxşı rejissor nominasiyası üzrə
qalibə “Gümüş Şir” mükafatı verilir.
Ən yaxşı aktyor və aktrisa nominasiyası üzrə
mükafat isə “Volpi Kuboku”dur. “Volfi Kubok”u
1934-cü ildən bəri verilir. Bundan əlavə
münsiflərin seçimi ilə verilən həvəsləndirici
“Xüsusi Şir” mükafatı da vardır ki, bu da əsas
mərhələdə nümayiş olunan filmlər üzrə rejissor
və aktyora verilir. “Qızıl Osella” ən yaxşı texniki
kontribusiya və ən yaxşı ssenari nominasiyaları
üzrə nəzərdə tutulub. Yeni aktyor və aktrisa
nominasiyaları üzrə “Marsello Mastroianni”,
debüt film nominasiyası üzrə “Gələcək Şir”
mükafatları verilir. Festivalın yaranmasında
vaxtilə İtaliya hökumətinin başçısı olan
Mussolininin də rolu olmuşdur. 1934-1942 illər
ərzində onun adını daşıyan “Ən yaxşı xarici film
üzrə Mussolini” mükafatı və “Ən yaxşı italyan
film üzrə Mussolini” mükafatı tərtib edilmişdi.
Əsas mərhələdən əlavə “Orizzonti”
mərhələsinə çıxmış filmlərə aşağıdakı
mükafatlar tərtib edilmişdir:
Orizzonti mükafatı;
Xüsusi Orizzonti Münsif mükafatı;
Orizzonti qısa film mükafatı;
Orizzonti ortametrajlı film mükafatı.
“Controcampo Italiano” mərhələsində
İtalyan filmləri təqdim edilir. 7 tam metrajlı, 7
qısa metrajlı və 7 sənədli İtalyan filmi nümayiş
etdirilir.