Filologiya elmləri doktoru, professor

316 
 

---

 

---

 

---

 

---

 

---

321 
 

---

 

---

 

---

 

---

 

---

 

---

 

---

 

---

 

---

---

 

---

 

---

 

---

336 
 

---

 

---

 

---

 

---

340 
 

---

 

---

342 
 

---

343 
 

---

 

---

 

---

 

---

 

---

 

---

 

---

®''“HcTopHn  ArBaH”da  (193/150)  cjeyd  edilir  ki,  hunnlann (massaketlə-  rin) 
"kuar"  allaiıı  varmış  və  ona  at  qurban  verirmişlər.  Bax:  Strabon,  XI,  86:  "Onlar 
(massaketlər)  yalnız  günəşi  allah  bilir  va  ona  at  qurban  verirlər”.  Pəhləvİcə 
“Xvar"—günəşdir". Ba.x: T.HaLasi Ktui. Turk dili ve tarihi hakkinda arastirmalar..., s. 
49 ve s. 
^^T»bəri (III, 1015) və İbn əl-Əsir (VI, 121) “Səhl" formasını çaq, ərəb və fars 
dillərində x və h səsləri q ilə göstərilir. Bax:  Masudi, Muruc (VII, 62) — “Şahrak”. 
Fihristdə "Sihrak" variantı verilir. 
®‘'Fihristdə  belədir.  Təbəridə  (III,  1232)  —  “Matr”  yazılmışdır.  Mənbələr 
Babəkin  atasının  adını  dolaşıq  salır,  çünki  sonrakı  hadisələrdən  göründüyü  kimi, 
Babəkin Abdullah adlı qardaşı var idi. 
®”B.M.Tirmizi yanlış olaraq belə hesab edir ki, “Cavidan ibn Şahrak al- Xürrəmi 
Babəkin  ardıcıllarından  biri"  imiş.  Bax:  B.M.Tirmizy.  Zoroas-  trians  and  their  fire 
temples..., p. 273; İbn Taqrı Berdi. Ən-Nucma əz-Za- hirə, s. 577. 
^^Tabəri, III, 1015; Masudi. Muruc, VII, 130; İbn əl Əsir, VI, 121. P.K.Juze bu 
hadisəni  yanlış  şərh  edərək  deyir  ki,  “Cavidan  kommunist  xürrəmilərə  rəhbərliyi  və 
İran xalqını ona düşmən olan feodallar və Abbasilərdən azad etmək üçün başladığı işi 
davam  etdirməyi  təntənəli  surətdə  öz  istedadlı  şagirdi  Papaka  və  ya  Babəkə  həvalə 
etdi” (bax: U.KJKy3e. Fla- naK H nanaKHƏM, crp. 209-210). 
**’Mənbələrdə ərəbcə “mühəmmirə” (Tabəri, III, 493 və sonrakılar; Di- nəvari. 
382; İbn Cövzi, V, 144) və farsca “Sorxələm” (Siyasətnama, 224, Həmdulta Qazvini, 
320) terminlərinin işlədilməsi diqqəti cəlb edir. Birincisi, “qırmızı geymiş", ikincisi — 
“qırmızı bayraqlı" deməkdir.  Fikrimiz- cə, xürrəmilər tarixdə İlk dəfə olaraq  yadelli 
zülmkarlara  qarşı  mübarizədə  bir  simvol  kimi  qırmızı  rəng  və  bayraqdan  İstifadə 
etmişlər. Müqayisə et: A.IO.ffKy6oecKUü. Boccranııe MvKaHHw, crp. 41; Əbu Dulaf: 
[Bazzayn-  da]  "xürrəmilər”  adı  ilə  məşhur  olanlar  qırmızı  bayraqlar  qaldırmışdılar 
(bax: Əbu Dulafın ikinci məktubu, səh. 37). Əbu Tammamın “Divan”ında da bu barədə 
deyilmişdir.  Əbu  Səid  Məhəmməd  ibn  Yusif  ət-Taiyə  həsr  etdiyi  qəsidəsində  Əbu 
Tanımam deyir ki, xürrəmilər öz qələbələrini qeyd edərkən qırmızı bayraqlar asırdılar. 
Divan abi Tammam bi-şərh əl-xətibət- Təbrizi, 
C. 
II, əl-Qahirə, 1957, s. 41. 
®®Siyasətnamə, səh. 224. 
®‘Siyasətnamə  (səh.  224)  bildirir  ki,  üsyan  habelə  “İsfahanı,  Tərmidai-  ni, 
Kapulu, Fabikİ və digər kənd yerlərini bürüdü. Rey, Həmədan, Dəstə və Girədən çox 
adam bu camaata qoşuldu". 
^"Siyasətnanıə (səh. 224); “Abdullah ibn Mübarək 20 min atlı ilə”. 
'^^Tabari,  III,  732;  az-Zahabi,  səh.  93;  İbn  al-Əsir,  VI,  74;  Siyasətnamə,  səh. 
224;  “Əbu  Dulaf  İcli  və  Abdullah  ibn  Mübarək  qəflətən  hücum  etdilər,  çox  adam 
öldürdülər, onların uşaqlarını Bağdada aparıb satdılar”. 
^‘^Tabari, III, 1015; Masudi, Muruc, VII, 130. 
^''’aş-Şəhrasiani, səh. 132. 
®*Bax: A.MtojiJiep. HcTOpna wcjıaMa, II, 
CTp. 
182. 
350 

---