Filologiya elmləri doktoru, professor

 

---

 

---

 

---

■*®HcTopııs Arsan (C-J-Dowseti, p. 460). Vardan (səh. 101) deyir ki, Babəki 
tutmaq üçün Səhl "Aişindən bəxşiş olaraq min kşir gümüş və bir daha yüz min aldı". 
Məsudi (Muriıc, VII, 125) bildirir ki, Aişin “Səhlin mövqeyini yüksəyə qaldırdı, ona 
[qiymətli hədiyyələr verərək], əyninə fəxri paltar geydirdi və başına tac qoydu, qoşunu 
onun  qarşısından  keçirdi,  xəracı  da  ondan  götürdü".  Müqaddəsi  (Kitab  əl-bəd,  səh. 
117—118) yazır ki, “Səhl ibn Sunbata iki milyon dirhəm gətirdilər və onun özünə icazə 
verdilər ki, vilayətinə hakimlər təyin etsin". Təbari (III, 1232) bildirir: Aişin “əmr etdi 
Əmirəlmöminin adından [Səhlin oğlu] Müaviyəyə yüz min dirhəm,  Səhlin özünə bir 
milyon  dirhəm,  habelə  zərlə  toxunmuş  qiymətli  kəmər  və  pat-  rik  tacı  versinlər, 
beləliklə, Səhl patrik oldu”. 
'^^^Təbəri, III, 1228. 
^*®Yenə orada, III, 1229. 
^^^Məsudi. Muruc, VII, 126. 
’^Təbəri, III, 1231; əl-Məkin, səh. 141—142; İbn Təqriberdi, səh. 659; Masudi 
(Muruc,  VII,  129—130)  Babəkin  edamı  haqqında  başqa  bir  rəvayəti  söyləyir. 
Ət-Tənuhidə  (Nişvar,  səh.  75)  Babəkin  mətanəti  haqqında  maraqlı  məlumat  vardır. 
Edam zamanı Babəkin göstərdiyi mənəvi mətanət Hindistanda üsyan etmiş sikxlərin 
başçısı Benda üçün nümunə olmuşdur. Onun edamını bilmək üçün bax: Mirza Gholam 
Khosein Khan. The Siyar- ul-Mutakharin A Hİstory of the Mahomedan in India during 
the last cen- tury, 
V. 
I, London, 1832, pp. 119-120; həmçinin bax: Dinavari, səh. 400; 
Milqaddəsl.  Kitab  əl-bəd,  səh.  118;  al-Bağdadi,  səh.  268;  İbn  İbri,  səh.  242; 
Siyasətnamə. səh. 227; M.Siriyets, səh. 533; Vardan, səh. 101; İbn Kəsir (XIV, 265) 
deyir ki, Babək 838-ci il martın 14-də edam edilmişdir. 
'^^'ət-Tanuhi, Nişvar, səh. 75. 
Təqriberdi, I, 657-658. 
^^^Mütəhhər al-Müqəddasi, səh. 118. 
^“■'Siyasətnamə,  səh,  227—228.  Müqayisə  et:  Dinəvəri,  səh.  396;  Məsu-  di 
(Muruc, VII, 130) deyir ki, “az qalmışdı Babək bütöv bir dövləti, [islam] dinini məhv 
etsin və bu dini başqası ilə əvəz etsin”. Müqayisə et: Nü'man Sabit-əl-Cundiyya, səh. 
267—268. 
-^^Tabari, III, 1233;  Müqəddəsi, səh. 115; İbn İbri, səh. 241; Məsudi  (Tənbeh, 
VIII,  353)  yazır  ki,  xürrəmilərin  öldürdükləri  ərəb  əsgərlərinin  sayı  “500  minə  çatır, 
lakin  deyirlər,  bundan  artıqdır;  çünki  sayı-hesabı  yoxdur”.  Münəccimbaşı,  Səhaif 
əl-Əxbar, səh. 130: “253100 nəfər”. 
‘‘^'‘^^A.ManaHdjiH.  Hapoanhie  BoccraHiıa 
B
  ApMeHHn..,,  CTp,  21,  Xürrə- 
milərə  qarşı  müharibədə  ərəblərin  tərəfində  “bütün  erməni  qoşunlarından”  İstifadə 
edildiyi haqqında bax: VAAbaza, Sitat gətirilən əsəri, c. I, səh. 401; V.Myur, səh. 527; 
WKAllen. A historu of the Georgian People, 81. 
^^^MJCaae.M-ÖeK. Ba6 
H
 6a6ııası, cxp. 152. 
^“®Bax: GJl.Sadighi. Le Mouvements religieux iraniens, pp. 229-280; B.Spuler. 
iran  in fruhislamishen  Zeit,  s. 200-204;  E.Bosworth.  The Rise  of  the  Karamiyyah  in 
Khurasan, p. 5, 
Nemətov. Usruşana..., səh. 65, 143; “Karun”. 
357 

---

 

---

 

---

 

---

ƏLAVƏLƏR 
ƏLAVO I 
‘Həmədanın 30 fərsəxindaki Dinəvər vilayətində. Bax; Yaqut, səh. 
438. 
^Babəkin mənşəyi haqqında bax: Fihrist, səh. 242—244. 
^Bax: Z.l.Bünyadov. Qala şəhəri Bəzzin yeri haqqında, səh. 17—22. 
'‘Yeddinci ay. 
®Hicri 218-cİ il 833-cü il yanvarın 27-də başlanmış və 834-cü il yanvarın 15-də 
bitmişdir, 
®Qədim Midiya, bax: G.le Strange. The Lands.., pp. 185—231. 
^fran  yaylasında  Həmədən  əl-Cibalın  paytaxtlarından  biridir,  onun  əhalisi  öz 
cəhaləti ilə məşhur imİş. Bax: İbn Xalliqan, I, səh. 102, qeyd 6. 
®əl-Cibalın başlıca şəhərlərindən biridir (Yaqut, Möcənı, I, 292—298). 
®'‘®Ərəb İraqının sərhəddində (Yaqut, IV. 393, 698). 
“Bağdad hakimi. 235-ci (849/50-ci) ildə ölmüşdür  (İbn Xalliqan, 3, 498, qeyd 
11). 
'"Tərviyə  günü  Zilhiccənin  (on  ikinci  ayın)  8-inə  düşür.  Bu  gündə  zəvvarlar 
Məkkədən Minaya gedirlər. 
‘^Hicri  220-ci  il  835-ci  il  yanvarın  5-də  başlanmış  836-cı  il  dekabrın  26-da 
bitmişdir, 
“Mötəsimin sərkərdələrindən biridir; 835-ci ildə Ermənistanın və 837/8-ci ildə 
Sindin  hakimi  olmuşdur.  E'de  Zambaur.  Manuel  de  Genealogie..,  178,  279;  bax: 
N.Nemətov. Usruşana... 
‘^Müəyyən hallarda böyük bayramlarda namaz qılınan yer (ya da dini mərasim 
icra olunan yer). E. I, III, 746. 
‘®Az ər bay canın şimal-qərbində, Ərdəbildən təqribən 14 fərsəx şimaldadır. El. 
1, 688. 
‘‘Xəlifənin. 
‘®Əbu  Təmmam  Müaviyənin  hücum  etdiyi  yerin  adını  göstərir;  Sinda- 
baya—Azərbaycamn məşhur bazarıdır (Yaqut, III, 166). 
‘^Azərbaycandakı  Urmiyə  gölündə  Şahi  adasındakı  dağda  böyük  qala  var  idi 
(G.Le Strange. The Lands..., p. 161). 
'“Gölün şərq sahilinin 10 fərsəxliyində, Şahi adası yaxınlığında, G.LeJStrange. 
The Lands..., p. 161-163; Yaqut, I, 822. 
“‘Fars  terminidir  —  “hərbi  qubernator",  “komandan”  deməkdir.  Təbə-  ristan 
knyazlarına verilən addır. E.J., II, 552. 
^~Yəqubi  (II,  557);  “Mərənd  hakimi  tsma  əl-Kurdi”.  Müqayisə  et:  Yaqut,  IV, 
503. 
^®Əbu Cəfər Harun əl-Vasiq—xəlifə Mötəsimin oğlu və vəliəhdidir, 
^*Yaqut,  209:  “Nişapur  əyalətində  bir  şəhər".  Nəsrin  dediyinə  görə  bu  şəhər 
Azərbaycandadır. İbn Xordadbeh (VI, 121): “Ərdəbildən 8 mil aralı". 
361 

---