FiRİdun bəy köÇƏRLİ

 

41 

M ə s ə l l ə r: 

 

Könül sevən göyçək olar dünyada. 

Yetim qızsan, qıvrıl yat! 

M  e  ş  ə    a  ğ  a  c  l  a  r  ı:    palıd,  qarağac,  fıstıq,  vələs,  dəmirqara,  göyrüş, 

ağcaqayın, cökə, şamağacı, ardıc, tus, söyüd, bədmüşk, qızılağac, qovaq, çinar. 

K o l l a r:  qarağat, qaragilə, böyürtkən, moruq, əzgil, zirişik, zoğal, mərdəşə, 

qoyungözü,  itburnu,  yasəmən,  nəstərən,  qızılgül,  tobuluğu,  göyəm,  qora, 

qızılçax. 

O t l a r:  əvəlik, qoyunqulağı, quzuqulağı, qantəpər, qırxbuğum, sığırquyruğu, 

xatınbarmağı, qara ot, ayıdöşəyi, dəvədabanı, qıjı, xımı, pişikcırnağı, balqırğan, 

unnuca,  südlü  pencər,  kiğ,  cacığ,  gicitkən,  naşır,  qazayağı,  cincilim,  şomu, 

boyana, qanqal, yarpız. 

Ç  i  ç  ə  k  l  ə  r:   gülxətmi,  sarıçiçək,  göyçiçək,  arşınçiçək,  qaymaqçiçəyi,  lalə, 

zanbaq,  nərgizgülü,  nilufər,  birəotu,  kəklikotu,  sumrux  çiçəyi,  huy  çiçəyi, 

bənövşə, qərənfil. 

 

SOLTAN BAĞI 

 

Sənə derlər Soltan bağı, 

Nə dumandır başın sənin? 

Qocalardan sual etdim, 

Kimsə bilməz yaşın sənin. 

 

Əskik olmaz qarın yağar, 

Buludlar bir-birin qovar, 

Hər gün günəş sənə foğar, 

Cavahirdir daşın sənin. 

 

Alt yanın bağ ilə bostan, 

Dörd yanın gülügülüstan, 

Ayırdılar məni dostdan, 

Ötər qərib quşun sənin. 

 

DAĞLAR 

 

Mən aşiq yastı dağlar, 

Qar gəldi, basdı dağlar. 

Üç ay toylu-bayramlı, 

Doqquz ay yaslı dağlar. 

 

Bu dağlar qoşa dağlar, 

Verib baş-başa dağlar. 

Səndə dostum gəzibdir, 

Səni yüz yaşa dağlar. 

---

 

42 

 

Dağlar marala qaldı, 

Otu sarala qaldı. 

Soyuq bulaq, göy yaylaq 

Yenə marala qaldı. 

 

Başı çalmalı dağlar, 

Dibi kğlgəli dağlar. 

Oturub yol gözlərəm, 

Haçan el gəli, dağlar?! 

 

M ə s ə l l ə r: 

 

Dağ dağ ilə qovuşmaz, adam adam ilə qovuşar. 

Güvəndiyim alçacıq dağlar, sizə də qar yağarmış? 

 

T a p m a c a l a r: 

 

37. Dağdan gəlir dağ kimi, 

      Qolları budaq kimi, 

      Əyilər su içməyə, 

      Bağırır ulaq kimi. 

38. Alçacıq dağdan qar yağar. 

 

KƏKLĠK 

 

Səhər-səhər sərt qayalar küncündə, 

Oxur, səsi gələr gözəl kəkliyin. 

Dağlar ətəyində çınqıl içində 

Bulunmaz yuvası gözəl kəkliyin. 

Səhər-səhər əllərində var malım, 

Tülək tərlan ilə könlün almalım, 

Yaşıl nimtənəlim, gülgəz çalmalım, 

Kətandır köynəyi gözəl kəkliyin. 

 

M ə s ə l: 

 

Hamı bilir ki, dağda kəklik gözəldir. 

 

T a p m a c a l a r: 

 

39. Dağdan gəlir banı xanım, 

      Əlləri hənalı xanım. 

      Dindirsən farsı danışar, 

      Tükləri tehranı xanım. 

---

 

43 

40. Kəkliyin qan ayağı, 

      Qan əli, qan ayağı. 

      Aşıq bir şey görübdür,  

      Üç başı, on ayağı. 

 

M ə s ə l l ə r: 

 

Yeyərsən qaz ətini, görərsən ləzzətini. 

Qaz vur qazan doldur. 

 

Y a n ı l t m a c: 

 

Kəklik, kəpənək, gəlin gedək; kol dibinə gəlin gəlibdir. 

 

TƏRLAN 

 

Yaxşı olar tərlanların irisi, 

Qabaqca gedər kəklik sürüsü, 

Boynunda var külabatın çilqisi, 

Ağ olar qaşları şahi tərlanın. 

 

Xanlar, bəylər əl üstündə götürər, 

Götürəbən ovlağına yetirər, 

Şəhd çəkər binəsini itirər, 

Onda düşər tərsilaşi tərlanın. 

 

M ə s ə l l ə r: 

 

Tülək tərlan yerinə sar bağlamaq olmaz. Tərlan yerini sar tutmaz. 

Ə t i  y e y i y ə n  q u ş l a r:  kəklik, turac, qırqovul, çil, bildirçin, ördək, qaz. 

Ə t  y e y ə n  q u ş l a r:  tərlan, qızılquş, qaraquş, qırğı, sar, çalağan, quzğun. 

O x u y a n  q u ş l a r:  bülbül, bildirçin, sığırçın, qaratoyuq, torağay, alacəhrə, 

həzar

1

, qumru. 

G e c ə  u ç a n  q u ş l a r:  bayquş, yapalaq, gecəquşu (yarasa). 

 

T a p m a c a: 

 

41. Mən gedirəm beləsinə, 

      Qaragözün məhləsinə, 

      Quşlarda hansı quşdur, 

      Süd verir balasına. 

 

 

________________ 

1.

 

H ə z a r – bülbül. 

---

 

44 

DÜZGÜ 

 

Ay afərin gül oğlum, 

Gül oğlum, sünbül oğlum. 

Oğlum, oğlum, naz oğlum, 

Dərsindən qalmaz oğlum. 

Qələmini al ələ, 

Yaxşı-yaxşı yaz, oğlum. 

Oğlum gedər məktəbə, 

Oxur, çatar mətləbə. 

Dərsin oxur rəvanlar, 

Nə oxuyubdur, anlar. 

Daş üstə çiçək qazar, 

Məşqini göyçək yazar. 

Mənim oğlum candı, can, 

Dərslərini oxur rəvan. 

Gümüşdəndir dəvatı, 

Qələmi var beş-altı. 

Qələmdanı şəkilli, 

Qələmi xallı-mullu 

Dəftəri var tərtəmiz, 

Kitabı ondan əziz. 

Kağızları rəngbərəng, 

Oğlum, gətir, yaz görək. 

Oğlum səhərdən durar. 

Əl-üzün təmiz yuyar. 

Üzünə gülab vurar,  

Saçın, birçəyin darar. 

Paltarını təmizlər, 

Məktəbə göyçək gedər. 

Oğlumun adı Əziz, 

Üstü-başı tərtəmiz. 

Oğlum hər kəsi görər, 

Baş əyər, salam verər. 

Oğlum küçədə qaçmaz. 

Heç kəs ilə savaşmaz. 

Oğlum itə daş atmaz, 

Atıb günaha batmaz. 

Quşlara etməz azar, 

Quşların da canı var! 

Pişikləri heç vurmaz, 

Sərçələrə tor qurmaz. 

Ay afərin, gül oğlum, 

Gül oğlum, bülbül oğlum. 

Dərsin oxu rəvanla,  

---