FiRİdun bəy köÇƏRLİ

 

45 

Sonra danış, gül oğlum! 

 

M ə s ə l l ə r: 

 

Oğlum əziz, tərbiyəsi ondan da əziz. 

Oğul xırdası, noğul xırdası. 

Şüurlu oğul neylər ata malını, şüursuz oğul neylər ata malını. 

 

TÜLKÜ VƏ QURD 

 

Bir tülkü köhənsalə gedirdi, 

Qismət üçün seyri-aləm edirdi. 

Obadan kənarda gördü, ittifaq,  

Atıblar səhrayə bir quyruqi-caq. 

Diqqət ilə baxıb, tələni seçdi. 

Yavuqa düşməyib, uzaqdan keçdi. 

Gəzər ikən oldu bir qurda düçar, 

Dedi: “Filan yerdə əcəb təam var”. 

Biçarəni çəkə-çəkə gətirdi. 

Bir azca qalmışdı quyruğu gördü. 

Dedi: “Təəccübəm, sənə belə şeyə 

Düçar oldun, özün yemədin niyə?” 

Dedi: “Boynumda var qəza orucum, 

Tutmuşam ki, saqit ola borcum”. 

Soxuldu quyruğu yerdən götürə, 

Neçə gündür naharsızdır, ötürə. 

Sıçrayıb payına tələ oldu bənd, 

O yana, bu yana tullandı hərçənd; 

Nə qədər güc vurdu götürmədi əl, 

Kəsilib əlacı, qaldı məətəl. 

Tülkünün əlinə düşdü girəvə, 

Quyruğu yeyirdi çox sevə-sevə. 

Dedi: “Sən deyirdin orucam, bayaq, 

Nədəndir yeyirsən indi bu siyaq?!” 

Dedi: “Oruc idim, amma bu axşam 

Təzə ayı görüb, etmişəm bayram”. 

Hiyləsinə o pürfənnin inandı, 

–

 

Bəs mənim bayramım, –dedi, –haçandır? 

–

 

Sənin də bayramın sahibi-tələ, 

Gələndədir, – dedi, – tələsmə hələ. 

Hər kimsə ola əqlü fəhm-huş, 

Bu məsəli eyləməsin fəramuş: 

Əvvəl gərək suyu yoxlasın möhkəm, 

Boyluyandan sonra soyunsun adəm. 

Nəinki etməyib fikir, əndişə, 

---

 

46 

Sala canavar tək özünü işə. 

Həm özünün payın, həm onun payın 

Tülkü yeyə bidərdi-sər, arxayın. 

 

M ə s ə l l ə r: 

 

On ölç, bir biç. 

Ağılsız baş sahibinə donuz güddürər. 

 

OĞRU VƏ EV YĠYƏSĠ 

 

Bir oğru girmişdi bir evə yara, 

Hər nə var şeyini yığıb apara. 

Axtardı orada bir zad olmadı, 

Kisəsi boş qalıb onun dolmadı. 

Ev yiyəsin gördü palanda yatıb, 

Anlayıb işini qüssəyə batıb. 

Evdən çıxıb istədi ki, o, gedə, 

Gördü dalda bir səs gəlir – a gedə, 

Gəl otur altına mən salım döşək, 

Bir zad da tapmısan əgər bölüşək. 

Oğru duydu ona tənə eyləyir. 

Sərasər bağrını onun tiliyir. 

Söylədi: nə sayaq olsa mən yenə, 

Dünyada dolannam, gir sən hinə. 

Çıx özünə bir gün ağla, mən yalan, 

Ar eylə, üstünə salma sən palan. 

Ey əzizim, bu məsəldən ibrət et, 

Elmdən varlı ol, yaşa sən də get. 

 

M ə s ə l l ə r: 

 

Oğru qalana yanar, sahib gedənə. 

Oğrudan qalanı falçı aparar. 

Oğru elə bağırır, doğru küncə qısılır. 

 

ARANLA YAYLAĞIN BƏHSĠ 

 

Aran deyər, yaylaq, çox da saxlama, 

Göndər gəlsin, ağır ellər mənimdir. 

Yerin göbəyiyəm, dizin dirəyi, 

Malü mülkü Süleymanlar mənimdir. 

 

Yaylaq deyər, çıxma dindən, imandan, 

Süsəndən, sünbüldən, hər gülüşəndən; 

---

 

47 

Həkimlik, loğmanlıq qalıbdı məndən, 

Həzaran

1

 dərdlərə dərman mənimdir. 

 

Aran deyər, bağça mənim, bağ mənim, 

Gecə-gündüz qulluq eylər bağbanım. 

Geymək üçün yaşıl mənim, al mənim, 

Süsən, sünbül, gülşənliklər mənimdir. 

 

Yaylaq deyər, mənəm çeşmələr başı, 

Axar, heç qurumaz didəmin yaşı, 

Pələnglər yatağı, ovçu sirdaşı, 

Köksü ala, qarlı dağlar mənimdir. 

 

Aran deyər, qaldım dağ arasında, 

Piltətək qurudum yağ arasında, 

Qıvrım-qıvrım olmuş tağ arasında, 

Tutma ala qarpız, tağlar mənimdir. 

 

Yaylaq deyər, mənəm xalqın göyçəyi, 

Məndə yatar aranların qaçağı, 

Lalə-səmən, dürlü-dürlü çiçəyi, 

Pətəkdə kəsilən ballar mənimdir. 

 

Aran deyər, məndə bulunar maya, 

İnsini, cinsini götürrəm vaya, 

Payızın fəslində qurulan taya, 

Xirməndə çevrilən vəllər mənimdir. 

(AĢıq Ələsgər) 

 

M ə s ə l l ə r: 

 

Aranda tutdan olduq, dağda qurutdan. 

Şahbudağın bağı var, 

Heyvası yox, narı yox! 

İstəmirəm heyvasını, narını 

Qoy desinlər: Şahbudağın bağı var. 

 

ARILAR BARƏSĠNDƏ 

 

Altı min ləşkərim altı sarayda, 

Hər birisi gedər onun Sərkarə

2

. 

________________ 

1.

 

H ə z a r – min. 

2.

 

S ə r k a r – Şamaxıda yer adıdır. 

 

---

 

48 

Sirrini bilmək olmaz elmi-qeybdir, 

Hər birisi gedər onun Sərkarə. 

“Gün zəban” gülləri tutubdur dəstə, 

Çəkibdir şanların bir-biri üstə. 

Allahın heyvanı sən şirə istə, 

Hər birisi gedər onun Sərkarə. 

İxlas ilə qulluq edərlər xanə, 

Yasavul düzülüb mərd-mərdanə, 

Çəkibdir şanların tamam çar xanə, 

Hər birisi gedər onun Sərkarə. 

 

*** 

 

Arı yenə qaşqabağın aldırıb, 

Mövlam şirə verib çox damağlandırıb. 

Səndən bilirəm yaxşı dolanıb, 

Əfəndi arını mən yaxşı gördüm. 

Ərzə gedən müdam tapar xanəni, 

Mömin tapır əlbəttə sübhani. 

Ağardıban yaxşı çəkir şanəni, 

Əfəndi arını mən yaxşı gördüm... 

Bir çən gəlib Əlpavutun dağına, 

Dolanırdı həm sağına-soluna, 

Arı gedər Yeddi künbəd dağına, 

Əfəndi arını mən yaxşı gördüm. 

Yaxşı olur Mədrəsənin bağları, 

Bar götürür çün onun budaqları, 

Ayılıbən qızğın çəkər şanları, 

Əfəndi arını mən yaxşı gördüm. 

Mən babayam çağıraram ya tanrı, 

Açılıbdır qızılgülün nübarı, 

Nəqşkar otağı mötəbər şanı, 

Hər birisi gedər onun Sərkarə. 

 

M ə s ə l l ə r: 

 

Bal tutan barmaq yalar, nə balın istəyirəm, nə bəlasın. 

Bal yedin, bəlayə düşdün. 

 

DƏVƏ VƏ EġġƏK 

(Nəsihət qəbul etməyən yoldaĢalrın barəsində) 

 

Görmüşəm nüsxədə bir şəhrü bəyan. 

Yük tutub sabiqən tüccari-İran. 

Ticarət əzmilə hində gedərdi, 

---