Hazirlayanlar
Yüklə 3,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
100 HOŞGÖRÜ TOPLUMUNDA ERMENİLER Anne ve babanı sev. Onların kargışından kaçın. Anne- babanın kargışı Tanrı’nın kargışı ile birdir. Senin evlâtların da sana yapar. Mal verici Tanrı’dır. Yaman çocuk yamanlığıyla, iyi çocuk iyiliğiyle anılır. ‘Kötünün kötü, iyinin iyi adı var.’ Kötü ve arsız kadın sevme. Onlar senin paranı yer, seni kötü yola iter- ler. ‘Cazı şerrinden, şeytan şerrinden, kahpe şerrinden sen sakla’; Kutad- gu Bilig’de de kötü kadınların nice yiğitleri rezil ettikleri hakkında bahis vardır 21
Ot belasından, su belasından, hatun belasından Tanrı kurtarsın. ‘Ya- man komşu, yaman avrat yaman at, birinden göç, birini boşa birini sat 22 .’ Öğütten ve kavgadan oğlunu uzak tutma. Kendine güveni için bu ge- rektir. Eğer kendi haline bırakırsan uğru olur. Hiç aklından gitmez. Oğlunu açlığa ve susuzluğa alıştır. Acındırırsan arsız olur, acıktırırsan hırsız olur.
23
Düşmanın var ise yola yalnız çıkma. Su uyur düşman uyumaz 24 . Kendini övme, beyini küçük görme. Başkaları seni övsün. Kimseye kötü söz söyleme. Kötü söz sahibinindir. Beyin yanında da çok konuşma. Padişahın divanına varanda, dil tutu-
25 ; Söz gümüşse sükut altındır 26 . Sadaka verdiğinde, sadaka alanı incitme ki bu sadaka Tanrı katında kabul değildir. Kaygını ve sıkıntını duyurma. Kaygı ve sıkıntıyla düğüne-eğlenceye de gitme. Düğüne giden oynar,
Aç olsan da senin olmayan ekmeği yeme. Senin olmayan yüzüğü par- mağına takma ve senin olmayan ata binme. El atına binen tez iner. Kasaba
27 . 21 Arat, a.g.e., s.326-327. 22 Aksoy, a.g.e., s.376. 23 Aksoy, a.g.e., s.106-117. 24 Aksoy, a.g.e., s.352. 25 Tahir Kutsi, Köroğlu, İstanbul 1975, s.19. 26 Aksoy, a.g.e., s.350. 27 Aksoy, a.g.e., s.223.
101 Yrd. Doç. Dr. Erdoğan ALTINKAYNAK / Sevda ALTINSOY Senden güçlü ile güreş tutma. Ayağını yorganına göre uzat 28 . Kötü söz duyduğunda karşılık verme, yüreğinde sakla. Tanrı sana yar- dımcı olur. Herkes yaptığından utanır. Tanrı’dan gelene şükür et, hayıfl anma. Çünkü şükürlü ağız Tanrıyı borçlu eder. Tanrının sözünden çıkma, Tanrının buyruğu insana taş kaledir. Bil ki Tanrı doğruyu sever. Doğrunun yardımcısı Hazreti Allah. Of deme
Evinin kapısı büyük olsa da içeri boyunu eğip gir. Alırken büyük ölçü ile alma verirken küçük ölçü ile verme. Oğullarının çokluğu seni sevindirmesin, azlığı da ağlatmasın. Evlat da mal da Tanrının vergisidir. Veren de Allah alan da. Mal sahibi mülk sahibi
Aşağılanan büyür, Büyüyen aşağılanır. Hastaları kendin bizzat ziyaret et. Düşmanını alt etsen de adaletten sapma, Tanrının yargısından kork. Adaletli ol. Adaletini altın veya inci ile satma. Adil olan aldanmaz. İncin-
29 ‘ Toplayıp devşirip yiyenler gelsin, İnsanlık bağında bardır adalet. Tahtına yerleşir Süleyman gibi. Adilce hükmeder her yana yiğit 30
Veya;
31 28 Aksoy, a.g.e., s.150. 29 Hamdi Mert, Hünkar Hacı Bektaş Veli, Ankara ?, s.36. 30 Dilâver Düzgün, Âşık Mustafa Ruhanî, Erzurum 1997, s.298. 31 Düzgün, a.g.e., s.94.
102 HOŞGÖRÜ TOPLUMUNDA ERMENİLER Veya;
32 . Adaletli olmak, doğru sözlü olmak her toplumun, sistemin veya ide- olojinin temel düsturlarından sayılır. Kutadgu Bilig’de de adalet ile ilgili bahiste bu konular işlenmiştir 33 . Birinin kanını döktürdün ise senin de dökerler. Etme bulma dünyası. Eden bulur şeklinde bir deyim veya darb-ı mesel vardır 34 . Dilini kötü sözden sakla, gözünü kemlikten sakla, elini kötülükten sakla. Eline, beline, diline sahip ol düsturu bir Bektaşî töresidir. Başkalarının kadınına bakma. Başkalarının namusuna bakma. Yoksa başkaları da senin namusuna bakar ki bu sana ölene kadar lanet olur. İtme el kapısın el ucuyla, iterler kapını zor gücü ile şeklinde bir mesel vardır. Dul kadını kendine alma. O ilk kocasını anar da senin kalbin incinir. Bu konuda Nasrettin Hoca’nın çok güzel bir fıkrası vardır. Oğullarının birini birinden fazla sevme ki hangisi sana lâzım olacak bilemezsin. Senden yaşlılara saygı göster ki Tanrıdan da sana iyilik gelir. Gençliğine güvenme ve gençliğine dönmeye çalışma. Birisi ile davalı olsan mahkemede bağırıp çağırma. Sükûnetle cevap ver ki haklı çıkasın. Tanrı’dan bir şey dilersen önce onun buyruğunu yerine getir, dua et, oruç tut. Adını iyiye çıkar. Elbise, zenginlik geçicidir. İyi ad kalıcıdır. Dünya malı dünyada ka- lır 35 . Ağzından çıkanı önce yüreğinde tut. Sarhoşken dilini tut. Ağzından çıkanı kulağın duysun. Dilim seni dilim dilim dileyim, başıma geleni sen- 32 Kayseri Âşıklar Kahvesi Derleme Arşivi. Âşık Meydanî’den derlenmiştir. Seyranî’ye ait- tir. 33 Arat, a.g.e., s.69-70. 34 Aksoy, a.g.e., s.68. 35 Aksoy, a.g.e., s.213. Yüklə 3,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|