56
Grafik 2.18 Eğitim Seviyesine Göre Tarım Dışı Sektörlerde Kayıt Dışı İstihdam
Oranı, 2004
Kaynak: DİE,
Hanehalkı İşgücü Anketi
Türkiye’de işgücünün eğitim süresi çok kısa olmakla beraber kayıtlı sektörün
kayıt dışı sektöre göre daha fazla eğitim aldığı görülmektedir. 2004 yılı hanehalkı
işgücü anketi sonuçlarına göre tarım dışı sektörlerde eğitim seviyesi arttıkça kayıt
dışı istihdam oranı açık bir şekilde azalmaktadır.
2.5.3 Mali Nedenler
İşletmelerin mali durumu, maliyet yapısı, içinde bulunulan sektörün
dinamikleri ve kar maksimizasyonu amacının kayıt dışı ekonomi ve kayıt dışı
istihdamla birebir ilişkisi bulunmaktadır. İşletmelerin
rekabet gücünün yetersiz
olması, işletme maliyetlerini artıran vergi, sosyal güvenlik primi ve işgücü ile ilgili
diğer yasal yükümlülüklerin yüksekliği, finansman sorunları, maliyetlerin
düşürülmesi amacıyla istihdam biçimlerinde yaşanan değişimler kayıt dışı istihdamın
boyutunu artırabilmektedir.
Rekabet Gücünün Düşüklüğü:
İşletmelerin ulusal ve uluslararası
rekabette
geriye düşmeleri, işletmeleri maliyetlerini azaltmaya itmektedir. Birçok
işletme maliyetin daha düşük olması sebebiyle kayıt dışı ekonomi içinde yer almakta
ve kayıt dışı istihdama yönelebilmektedir.
79%
74%
45%
40%
23%
8%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
Okur yazar Değil Sadece Okur yazar
İlkokul
Ortaokul
Lise
Yüksek Okul ve
Üstü
57
Uluslararası Yönetim Geliştirme Merkezi tarafından hazırlanan Dünya
Rekabet Yıllığı verilerine göre Türkiye 2004 yılında rekabet sıralaması bakımından
60 ülke içinde 55 inci olurken ekonomideki olumlu gelişmelerle beraber 2005 yılında
60 ülke arasında 48 inci olmuştur.
59
Aynı sıralamada 1997 yılında 46 ülke içinde 35,
2000 yılında 47 ülke içinde 42
nci olan Türkiye, son 5 yılda krizlerin de etkisiyle
rekabet gücünün geliştirilmesi açısından fazla mesafe kat edememiştir. Günümüzde
rekabetin özelliklerine bakıldığında
60
;
Uluslararası sınırlar kalkmış, rekabet uluslarötesi boyutlara taşınmıştır.
Birçok endüstride büyüme hızının düşmesi, ürünler arasındaki farkların
azalması, müşterilerin seçici olması, firmalar arasındaki rekabeti artırmaktadır.
Birçok sektöre girişteki engeller gün geçtikçe önemini yitirmektedir.
Geleneksel üretim süreçlerinin geçerliliğini yitirmesiyle beraber firmalar
ürünün tasarlanması, pazarlanması, tedariki
gibi işlere ya da depolama, sevkıyat,
dağıtım, satış sonrası hizmet gibi alanlara odaklanmakta, üretimin büyük kısmı ise
montajcılık haline getirilmektedir. Bununla beraber firmalarda dışarıdan temin
(outsourcing) artmakta, firmaların üretimden çekilmeleri ile beraber istihdam
azalmakta, üretim firmaları hizmet firmalarına dönüşmektedir.
İstihdamın büyük bir bölümünü emen KOBİ’ler, “know-how” yetersizliği ve
düşük teknolojik seviye nedeniyle verimsiz üretim yapmakta ve rekabette geriye
düşmektedir.
61
Rekabet koşullarına ayak uyduramayan
işletmeler de maliyetleri
düşürerek ayakta kalmaya çalışmakta, maliyetleri düşürmek için de kayıt dışı
ekonomiye ve kayıt dışı istihdama yönelmektedir.
Dostları ilə paylaş: