Kızılkaya / Fıkıh Usulünde Sahabe Fetvasının Kaynaklık Değeri Cilt / Volume: • Sayı /Issue: • 2012
Yüklə 7,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
235 Değerlendirme / Review bir varlık olarak ortaya çıktığı görülür. Kitabın bir önceki bölümünde yasa açıklanırken değinilen yasanın insanı eksik ve güçsüz olduğuna ikna etme fonksiyonu, bu nokta- da somutlaşmaktadır. Örneğin ebeveynlik bir bağlanmadır ve borç ilişkisi doğurur. Bununla birlikte dogmatizmini kendi içinde taşıyan bir örnektir. Bağlayıcılığı için üçüncü kişinin güvencesine ihtiyaç duyulmaz. Bu noktadan yola çıkarak sözleşmelerin bağlayıcılık düşüncesi ile içkinleşmiş varlıklarını düşündüğümüzde, temel referans olarak belli değerlere yaslanmaları gerektiğini görürüz. Oysa bugün, sözleşmelerin bağlayıcılığının maddi temelleri ile yakın ilişkisi sebebiyle ekonomi biliminin etkisi altında olduklarını söylemek mümkün oluyor. Sözün bağlayıcılığı, örneğin ebeveynli- ğin kendiliğinden ve açıklanma gereği duyurmayan bağlılığı ile kıyaslandığında, içsel değerlerin dayatma şablonlar karşısındaki değerliliği açığa çıkıyor. Batı köktenciliğinin ve ideolojilerin anlamsızlaşması sorununun devlet kurumsal- laşmasına etkilerini incelerken Supiot, meşruiyet sorunsalını ele aldığı ‘Yetkilerin Aklileştirilmesi’ başlıklı kısımda totalitarizm ve refah devleti algılarının devletlerin meş- ruiyetlerinin sorgulanmaya başladığı süreçte ortaya çıktığını tespit ediyor. Totaliter rejimlerin insandaki hukuk kişisini öldürmeleri ile sonuçlanması gibi, “devletleri iktisat piyasalarının uysal piyonları haline getiren bugünkü yaklaşım” da iktidarın kurumsal sebebini yitirmesiyle sonuçlanıyor. “Ekonomik referans, piyasanın kişiliği belli olmayan güçlerini bedenleştirdirdiğini zannedip pozitif hukuku buna tabi kıldığını iddia ettiği andan itibaren hukuku, herkese hükmettiği varsayılan insanüstü yasaların hayata geçi- rilmesinin basit bir aygıtı olarak gören anlayışın bütün tohumlarını içinde barındırır.” Yetkilerin aklileştirilmesi kapsamında yasayı çoğunluğun belirlenmesini bir sorunsal olarak görürken Tocqueville’nin, “politikanın bir aritmetik sorunsalına indirgenmesi” ifadesini alıntılıyor (s. 170). Böylece hesaplama teknikleri, devletin kendisine ve yasa- laştırma tekniklerine de hâkim oluyorlar. İşletmelerin de benzer şekilde yönetiliyor olmaları, referans noktalarının devletten ne kadar farklı olduğu düşünüldüğünde ürkütücü bir durumu ortaya koyuyor. Supiot’ya göre, yönetişim ideolojileri insanların çatışmalarına ve toplu hareketlerine, toplumların işleyişinde hiç yer vermeyerek para- doksal bir biçimde totalitarizmin toplumsal çatışmalardan arınmış bir dünya ütopya- sıyla birleşirler” (s. 192). Okuyucunun da rahatlıkla göreceği gibi elbette bu, sadece bir ütopyadır. Devletler de bilim ve tekniğin kurumsallaşmasının ortaya çıkardığı anlam- sızlık üzerine yapılandırıldığında anlamsızlık, insanda, yalnızlık veya şiddete; devlette ise amaçsız şiddetin yaygınlaşmasına dönüşür. Batı’nın en gözde keşfi olan insan hakları da Supiot’nun değerlendirdiği konular arasında yer alıyor. Kitabın “İnsanlığı Kenetlemek” başlıklı son bölümünde, Batı’nın insan hakları konusundaki yaklaşımında aynı kural koyucu duruşla hareket ettiği vur- gulanıyor. İnsan haklarını, sadece kendi yaptığı tanımlamalar çerçevesinde kabul eden Batı’da bu esaslarla yargılayan mahkemeler köktenci yorumlarıyla bir taraftan insanları kendi kimlik ve kaderlerine terk ederken diğer yandan karşıt köktenciliklerin yolunu açıyorlar. İnsan haklarına dair oluşturulan bir “on emir listesi”, hakların farklı inanç ve 236 İnsan ve Toplum yaşayış biçimleri doğrultusunda yorumuna izin vermediği sürece öz bir insan hakkı kavramının inanç sistemlerinde yer etmesine de engel oluyor. Kitabında, esasen Batı’ya özgü bir yaklaşımla herkesi bağlayan hukuk kuralları ihdas edilirken insanın antropolojik olarak hukuku arama yeteneğinin bulunduğunu iddia eden Supiot, insanın bu yeteneğinin hem insandaki hukuk kişisinin tek arayışı hem de toplumla uyumunu sağlayan dogmatik bazı temellerle uyum içinde şekillendiği- ni savunuyor. Supiot, bu arayışla içkinleşmiş olan anlam düzleminin yerini bilimsel tekniklere bırakmasının insan, toplum ve devlet yapısı açılarından ortaya çıkardığı sonuçları irdelerken iddialarını çeşitli disiplinlere hâkimiyetini ortaya koyarak örnek- lendiriyor. Kitap, öncelikle hukukçular olmak üzere, insan varlığının anlamı hakkında düşünen herkes için güçlü sorgulamalarıyla referans olma niteliği taşıyor. 237 Değerlendirme / Review Çalışmalarını Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş süreci üze- rinde yoğunlaştıran Şükrü Hanioğlu, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi (1981), Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük (1986), Young Turks in Opposition (1995), Preparation for a Revolution: Young Turks, 1902-1908 (2001), A Brief History of the Late Ottoman Empire, (2008) gibi eserleriyle literatüre önemli katkılarda bulunmuş ve alanında dünya çapında üne kavuşmuş bir akademisyendir. Hanioğlu’nun Princeton Üniversitesi Yayınları tarafından 2011’de yayımlanan son kitabı ise Atatürk: An Intellectual Biography adını taşımaktadır. “Atatürk ve Meteoroloji”, “Atatürk ve Çocuk Sevgisi”, “Atatürk ve Tıbbiyeliler” (s. 2-3) gibi konulara varana kadar Atatürk ile ilgili yüzlerce eser varken Hanioğlu’nun bu konuda bir eser kaleme almış olmasının nedenleri üzerinde durmak gerekir. Yazarın kendi ifadesiyle bu çalışmanın amacı, “bir devlet kurucusunun düşüncelerinin köklerine ulaşarak bunların, onun dünya görüşü ve temel fikirlerini nasıl şekillendirdiğini ve uyguladığı siyasi program üzerinde ne gibi tesirler icra ettiğini ortaya koymak” olarak özetlenebilir (Hanioğlu, 2011). Mustafa Kemal Atatürk’ün düşüncelerinin kaynaklarına eğilen kapsamlı bir ana- lizin eksikliği üzerine, Atatürk’ün entelektüel biyografisini yazmaya girişen Hanioğlu, Orta Çağ’daki Hristiyan tarihçilerin İsa Peygamber tasvirlerinde sergilediği cevvalliğin bir benzeri olarak gördüğü eğilimden (s. 2) masun kalarak menkıbecilik yapmadığı gibi anti-Atatürkçü bir polemik eser de kaleme almış değildir. Şoför odalarının duvarlarını süsleyen tabelalardaki sözün Mustafa Kemal tarafından söylenmemiş olması, Türk şoförlerini belki üzecektir (s. 2); ama daha iyi anlaşılabilmesi adına Mustafa Kemal’in, tarihsel bağlamına oturtulması ve Mustafa Kemal kültü etrafındaki mitolojik ögelerden kurtulunması gerektiği açıktır (s. 4). Mustafa Kemal’in efsaneleştirilmesinin, bize, açıklayıcı bir çerçeve veremediğinin altını çizen yazar, kitabına tam da mitolojik ögelerle bezeli algılayışın en absürt örneklerin- den biriyle başlıyor. Ardahan’ın Damal İlçesi’nde Karadağ sırtlarında yılın belli zaman- larında ortaya çıkan Atatürk silueti nedeniyle kitabın yayımlandığı yıl 15’incisi düzen- lenen “Atatürk’ün izinde ve gölgesinde Damal Şenlikleri”ni konu ederek giriş yapıyor yazar kitabına. Şenlikler sırasında protokolde hazır beklerken bir hayvan sürüsünün dağdan geçmesi üzerine, bir milletvekilinin, “Bu dağda hayvan otlatmak terbiyesizlik, izin verilmesi de ihanet.” dediğini aktaran Hanioğlu, en karikatür hallerinden birini bu şenliklerde gördüğümüz yarı-dinsel nitelikteki kişi kültünün, Mustafa Kemal’i kavrama- M. Şükrü Hanioğlu, Atatürk: An Intellectual Biography, Princeton & Oxford: Princeton University Press, 2011, 273 s. Değerlendiren: Mustafa Emre Yılmaz* * Arş. Gör. ve Doktora Öğrencisi, İstanbul Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Yüklə 7,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|