___________________________________________________171
təklifləri yüksək dəyərləndirirəm. Keçiriləcək görüşümüzdə Sizinlə bu
barədə ətraflı söhbət edəcəyik.
Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin sülh yolu ilə həll
edilməsinə ATƏT-in Parlament Assambleyası çox böyük maraq
göstərir. Cənab prezident, biz münaqişənin tezliklə həll olunması
sahəsində Sizə hər cür yardım göstərməyə, dəstək verməyə hazırıq.
Heydər Əliyev: Hörmətli xanım! Xoş sözləriniz üçün Sizə dərin
təşəkkürümü bildirirəm. Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həll
olunması üçün yeddi il bundan əvvəl yaradılmış Minsk qrupu
çərçivəsində müəyyən işlər görülsə də, təəssüf ki, indiyə qədər bir
nəticə əldə edilməmişdir.
Azərbaycan və Ermənistan prezidentləri arasında son vaxtlar
birbaşa danışıqlar keçirilsə də münaqişənin sülh yolu ilə həllində
ATƏT-in köməyinə çox böyük ehtiyac duyulur.
ABŞ prezidenti Bill Klintonla, Fransa prezidenti Jak Şirakla,
Almaniya kansleri Gerhard Şröderlə, ATƏT-in icraçı sədri Knut
Vollobeklə, Norveçin Baş naziri Kiyel Maqne Bondevik ilə
keçirdiyim görüşlərdə bu barədə ətraflı fikir mübadiləsi aparılmışdır.
ATƏT-in Parlament Assambleyasının da bu məsələyə yaxından
kömək göstərməsi vacibdir.
Sizin gələn ilin aprel ayında Azərbaycana səfər etmək niyyətinizi
məmnunluqla qarşılayıram. ATƏT-in Parlament Assambleyasının
sədri ilə ölkəmizdə bir çox məsələlər barədə ətraflı söhbət aparacağına
əminəm.
Həmin səfərə qədər Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həlli
barədə danışıqlar prosesi davam edəcəkdir. Bu prosesdə ATƏT-in
Parlament Assambleyasının da təsir göstərməsi olduqca zəruridir.
Helle Den: Sizin, cənab prezident, fikirlərinizlə həmrəy olduğumu
bildirirəm. ATƏT-in Parlament Assambleyası bu prosesi irəli aparmaq
üçün hər cür yardım göstərməyə hazır-
___________________________________________________172
dır. Parlament Assambleyası sülh prosesini dəstəkləmək üçün bütün
vasitələrdən istifadə edəcəkdir.
Cənab prezident, hökumətlərin bir-biri ilə danışıq apara bilmədiyi
bir sıra məsələlərin həllinə Parlament Assambleyası və onun üzvləri
kömək etmək iqtidarındadır. ATƏT-in Parlament Assambleyasının
sülh prosesinə təsir göstərməsinin vacibliyi barədə Sizin, cənab
prezident, fikrinizi bir daha yüksək dəyərləndirirəm.
Mən Sizin ATƏT-in üzvü olan ölkələrin dövlət və hökumət
başçıları ilə İstanbulda keçirdiyiniz çoxsaylı görüşlərdən məmnunam.
ATƏT-in Parlament Assambleyasının tədbirlərində iştirak edən
Azərbaycan parlamenti üzvlərinin həmin görüşlərdə bu mövzuda
geniş məlumat verməsi vacibdir.
Heydər Əliyev: Hörmətli xanım Helle Den. Mən Sizin
fikirlərinizlə şərikəm. Azərbaycan Parlamenti deputatlarının belə
tədbirlərdə bundan sonra da fəal iştirak edəcəyini bildirirəm.
Helle Den: Cənab prezident, qarşıdakı işlərinizdə Sizə yeni-yeni
uğurlar arzulayıram. Sizinlə Bakıdakı görüşümü səbirsizliklə
gözləyəcəyəm.
Heydər Əliyev: Xanım Helle Den, Sizə uğurlar diləyir və Sizi
Azərbaycanda səbirsizliklə gözləyəcəyəm. Sağ olun.
___________________________________________________173
İSTANBUL ZİRVƏ GÖRÜŞÜ BAŞA ÇATDIQDAN
SONRA BAKIYA QAYIDARKƏN TƏYYARƏDƏ
JURNALİSTLƏRLƏ GÖRÜŞDƏ SÖHBƏT
20 noyabr 1999-cu il
Heydər Əliyev: Mənə çatdırdılar ki, siz təyyarədə mənimlə
görüşmək, sammit və ümumiyyətlə, İstanbulda baş vermiş böyük
beynəlxalq hadisələr haqqında qısa məlumat almaq istəyirsiniz.
Təbiidir ki, vaxt çox azdır, çox şey demək olmaz. Ancaq onu
bildirmək istəyirəm ki, həqiqətən bu, bəşər tarixinə daxil olacaq bir
hadisədir. Çünki XX əsrin sonunda bu qədər geniş əhəmiyyətli
beynəlxalq toplantı, sammit keçirilir. Güman edirəm ki, XX əsrin
sonuna qədər belə bir şey artıq olmayacaqdır.
Bunun ən böyük əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, bu, ATƏT-in
sammitidir, zirvə görüşüdür. Gördüyünüz kimi, oraya çox yüksək
səviyyəli nümayəndə heyətləri – prezidentlər, baş nazirlər və bir çox
beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri gəlmişdilər.
Siz müzakirələri gördünüz. Amma nəticə bundan ibarətdir:
birincisi, xartiya qəbul olundu. 1975-ci ildə Helsinkidə qəbul olunmuş
sənədlərdən sonra 1990-cı ildə Paris xartiyası qəbul edilmişdir. Bu isə
ATƏT-in 25 illik tarixində üçüncü belə sənəddir, İstanbul xartiyasıdır.
Bu xartiyanın çox böyük mənası, əhəmiyyəti vardır. Yəni Avropada
təhlükəsizliyin, sülhün, əmin-amanlığın təmin edilməsi üçün bu
xartiyada çox lazımlı maddələr - indiki reallıq, yəni Paris
xartiyasından sonra baş vermiş hadisələr və onlara olan münasibət əks
olu-
___________________________________________________174
nubdur. Yenə də deyirəm, burada xartiyanın əsas məğzi olan
məsələlər - ölkələrin ərazi bütövlüyünün, müstəqilliyinin qorunması,
təhlükəsizliyinin təmin olunması, sülhün möhkəmləndirilməsi, insan
haqlarının qorunması, demokratiyanın inkişaf etdirilməsi və başqa
məsələlər öz əksini tapıbdır.
Ona görə də bu xartiya üzərində çox iş getdi. Biz də Azərbaycanın
mənafelərini gələcəkdə təmin etmək üçün xartiyanın üzərində öz
səylərimizi göstərdik və təkliflərimizi həyata keçirə bildik. Şübhəsiz
ki, siz onu oxuyanda tapa bilməzsiniz ki, orada hansı cümlə kimə
aiddir. Amma biz bilirik ki, orada hansı cümlələr üzərində çalışmışıq
və onların qəbul edilməsinə nail olmuşuq.
Mən ümumiyyətlə, bu xartiyadan çox məmnunam və hamı bundan
məmnundur. Mən bunu ATƏT-in fəaliyyətinin böyük nailiyyəti kimi
qiymətləndirirəm və onun Azərbaycan üçün də çox böyük əhəmiyyəti
olduğunu bildirmək istəyirəm.
Bilirsiniz ki, ondan sonra siyasi bəyannamə qəbul olundu.
Sammitin gedişində müzakirə edibn məsələlər bu sənəddə əksini
tapıbdır. Orada ümumi məsələlər vardır. Amma konkret məsələlər
Avropa qitəsinin ayrı-ayrı ölkələrindəki münaqişələrə - Bosniya və
Herseqovina, Yuqoslaviya, Dnestryanı, Ermənistan-Azərbaycan,
Gürcüstan və başqa münaqişələrə, onlara münasibətə aiddir. Hesab
edirəm ki, orada Azərbaycan haqqında yazılmış maddə - 20-ci maddə
bu günün reallığını əks etdirir və biz bundan məmnunuq.
Keçən sammitdə biz vuruşduq, çarpışdıq və konsensus olmadığına
görə yekun sənədinə maddə düşmədi. Bunun nəticəsində biz ATƏT
sədrinin bəyanatı aldıq. Amma biz istədiklərimizin hamısı orada öz
əksini tapdilə. Bu dəfəki sammitin bəyannaməsində isə maddə var.
Hesab edirəm ki, reallığa görə biz bu maddəni qəbul edirik. Yəni
bizim buna etirazımız yoxdur və həmin maddənin formalaşdırılması
üzərində özümüz işləmişik.
Dostları ilə paylaş: |