Mühazirə müəllimi: Dos., İFD, Ceyhun Nəsib oğlu İsmayılov MÖvz bank sistemiNİn təŞKİLİ VƏ FƏALİYYƏTİNİN Əsaslari
Yüklə 7,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KitabYurdu.az 228
- QĠYMƏTLĠKAĞIZ BAZARINDA KREDĠT TƏġKĠLA TLARIN FƏALĠYYƏT NÖVLƏRĠ
- KitabYurdu.az 229
- 61 Qiymətli kağızlar üzrə faiz gəlirləri
- Girov qoyulmuĢ borc qiymətli kağızlar iizrə faiz gəlirləri
- Dillinq əməliyyatları üçün qiymətli kağızlar üzrə faiz gəlirləri - milli valyutada
- KitabYurdu.az 230
Lakin onlarm fərqli cəhətləri aĢağıdakılardır: • Çox sadə yolla ləğv oluna bilər; • Müəyyən olunmuĢ valyuta məbləği vasitəsilə imzalanır; • Rəsmi birjalarda satılır; • Fyüçers satıĢmı təĢkil edən tacirlər «pul marja» sım birjanm dillerlərinə ödəməlidirlər. (əvvəlcədən pul ödəniĢi) Bu fyüçers öhdəliklərinin yerinə yetirilməsinə zəmanət verir. Fyüçers satıcılarmı LIFFE valyuta kursu üzrə diler adlandırırlar. Onlar iri pul məbləğini dövriyyəyə buxaxır və valyuta təhlükəsindən uzaqlaĢmaq üsullarmı axtarıb tapırlar. Sonda, yeni maliyyə vəsaitlərinin nəzərdən keçirilməsi (buraya; forvard saziĢləri, toplamalar, onsiyon və fyüçerslər daxildir) 80-cı illərin əvvəllərində bazarlarm qeyri-sabitliyi nəticəsində irəli sürülən tələblərə cavab verir. Bu ilk növbədə valyuta təhlükəsindən müdafiə olunmağa, kiçik itkilər vasitəsilə Ģəxsi fəaliyyətini maliyyələĢdirməyə, müəyyən ehtiyatlara malik olmağa Ģərait yaradır. Və ən nəhayət buraya spekulyasiya vəsaitləri də daxildir. Bundan baĢqa, maliyyə vəsaitləri ümumdünya maliyyə inteqrasiyasmm (birliyinin) ən əsas və zəngin amillərindən biridir. Onlar müxtəlif ölkələrin beynəlxalq və daxili bazarları arasmda münasibətlərin yaradılmasım təmin edir. Ġnteqrasiya bir sıra üstünlüklərə malik olsa da, təhlükədən də uzaq deyil. ĠnkiĢaf etmiĢ qabaqcıl sənaye ölkələrinin hakim dairələri və valyuta orqanları beynəlxalq bazarların, eləcə də valyuta məhlükəsinin müəyyən dərəcədə tənzimlənməsini təmin edir. KitabYurdu.az 228 MÖVZU9. BANKLARIN QĠYMƏTLĠ KAĞIZLARLA ƏMƏLĠYYATLARI PLAN 1.QĠYMƏTLĠ KAĞIZ BAZARINDA KREDĠT TƏġKĠLATLARININ FƏALĠYYƏT NÖVLƏRĠ 2.BANKLARIN QĠYMƏTLĠ KAĞIZLARLA ĠNVESTĠSĠYA ƏMƏLĠYYATLARI 3.BANKLARIN QĠYMƏTLĠ KAĞIZLARLA BROKER VƏ DĠLER ƏMƏLĠYYATLARI 4.BANKIN TRAST ƏMƏLĠYYATLARI 1.QĠYMƏTLĠKAĞIZ BAZARINDA KREDĠT TƏġKĠLA TLARIN FƏALĠYYƏT NÖVLƏRĠ Qiymətli kağızlar üzrə əməliyyatlarda banklarm iĢtirakı hər bir öl- kənin qanunvericiliyi tərəfmdən, milli fond bazarmm xüsusiyyətlərindən asılı olaraq, özünəməxsus qaydalarla idarə olunur. Müasir dövrdə qiy- mətli kağızlar bazarmda ən aktiv fəaliyyət göstərən, qanunvericilik məhdudiyyəti olmayan bazar iĢtirakçıları Almaniyanm universal bank- larıdır. ABġ-da isə əksinə kommersiya banklarma qeyri-dövlət qiymətli kağızları üzrə əməliyyatları qadağan edilmiĢdir. Bizim ölkəmizdə bank qanunvericiliyinə əsasən, kredit təĢkilatları ənənəvi bank əməliyyatlarmı qiymətli kağızlar bazarxnda həyata keçirə bilərlər. Hal-hazırda kommersiya bankları qiymətli kağızlar bazarmda pe- Ģdkav və qeyri-peĢəkar iĢtirakçılar kimi fəaliyyət göstərirlər. Qeyri-peĢəkar iĢtivakçılar kimi kommersiya bankları nizamnamə kapitalını geniĢləndirmək və borc vəsaitlərini cəlb etmək məqsədilə Ģəxsi qiymətli kağızlarım buraxırlar. Qiymətli kağızlar bazarında peĢdkar fəaliyyətlə peĢəkar iĢtirakçı kimi lisenziyası olan banklar məĢğul ola bilərlər. Milli Bank aĢağıdakı peĢəkar fəaliyyətləri üçün lisenziya təqdim edir: • broker fəaliyyəti, fıziki Ģəxslərlə əməliyyatları istisna etməklə; • fıziki Ģəxslərlə broker fəaliyyəti üzrə; • diler; • qiymətli kağızlarla etibarlı idarəetmə üzrə; • depozit fəaliyyəti üzrə; • klirinq fəaliyyəti üzrə. Lisenziya almaq üçün, kredit təĢkilatlarınm heyətində hər bir peĢəkar fəaliyyəti üzrə ixtisas Ģəhadətnaməsi olan mütəxəssislər çoxluğu təĢkil edilməlidir. Qiymətli kağızlar bazarmda qeyri-peĢəkar fəaliyyət, kredit təĢkilatları tərəfindən bank əməliyyatlarmın həyata keçirilməsi üçün təqdim olunan lisenziya üzrə yerinə yetirilir. 2 BANKLARIN QĠYMƏTLĠ KAĞIZLARLA ĠNVESTĠSĠYA ƏMƏLĠYYA TLARI. Bankın qiymətli kağızlarla investisiya əməliyyatlan birbaĢa və dolayı gəlir əldə edilməsi üçün ehtiyatlarm qiymətli kağızlara qoyuluĢunu xarakterizə edir. Qiymətli kağızlarm qoyuluĢundan əldə olunan birbaĢa gəliri bank divident, faiz və likvidlik gəliri Ģəklində alır. Dolayı gəlirlər banklann qiymətli kağızlarmm nəzarət paketi vasi- təsilə müĢtərilərə təsiri nəticəsində əmələ gəlir. Qiymətli kağızlara qoyuluĢlarm uçotu «Qiymətii kağızllarla əmə- liyyatlar» mühasibat balansımn aktiv hesab bölməsində aparılır. • borc öhdəliklərinə qoyuluşlar; • səhmlərə qoyuluşlar; • hesaba alınmış veksellər; «Azərbaycan Respublikasmm bank sistemi üçün Hesablar Pla- m»na əsasən Borc qiymətli kağızlann uçotu üçün aĢağıdakı hesablar açılır və bu qruplar aktiv hesablara daxildir: 1401 Dövlətin borc güzəĢtli qiymətli kağızları - Milli valyutada; KitabYurdu.az 229 dövlətin borc güzəĢtli qiymətli kağızları - xarici valyutada Bu qiymətli kağızlar 1402 və 1412-ci hesablarda əks olunan güzəĢti nəzərə almaqla əks olunur. Bu zaman: Dt - dövlətin alınan və girovdan qaytarılan borc güzəĢtli qiymətli kağızları əks olunur Kt - dövlətin satılan, geri qaytarılan, girov qoyulan və balansdan silinən borc güzəĢtli qiymətli kağızları əks olunur 61 Qiymətli kağızlar üzrə faiz gəlirləri • qeyri maliyyə sektorunda borc qiymətli kağızları üçün faiz gəlir- ləri - milli valyutada • Dövlətin borc güzəĢtli qiymətli kağızları üzrə güzəĢt gəlirləri - milli valyutada • Dövlətin borc kupon qiymətli kağızları üzrə faiz gəlirləri - milli valyutada • Rezident kommersiya sektorunun borc güzəĢtli qiymətli kağızları üzrə güzəĢt gəlirləri - milli valyutada • Rezident kommersiya sektorunun borc kupon qiymətli kağız- ları üzrə faiz gəlirləri - milli valyutada 6109 Digər borc qiymətli kağızları üzrə faiz gəlirləri - Milli valyu- tada 611Qeyri maliyyə sektorunun borc qiymətli kağızları üzrə faiz gəlir- ləri - xarici valyutada 6112Dövlətin borc güzəĢtli qiymətli kağızlan üzrə güzəĢt gəlirləri - xarici valyutada 6113Dövlətin borc kupon qiymətli kağızları üzrə faiz gəlirləri - xarici valyutada 6114Qeyri-rezident kommersiya sektorunun borc güzəĢtli qiymətli kağızları üzrə güzəĢt gəlirləri - xarici valyutada 6115qeyri-rezident kommersiya sektorunun borc kupon qiymətli kağızları üzrə faiz gəlirləri - xarici valyutada 6116Rezident kommersiya sektorunun borc güzəĢtli qiymətli kağızları üzrə güzəĢt gəlirləri - xarici valyutada 6117Rezident kommersiya sektorunun borc kupon qiymətli kağız- ları üzrə faiz gəlirləri - xarici valyutada 6119 Digər borc qiymətli kağızları üzrə faiz gəlirləri - Milli valyu- tada • Girov qoyulmuĢ borc qiymətli kağızlar iizrə faiz gəlirləri • Girov qoyulmuĢ borc qiymətli kağızları üzrə faiz gəlirləri - milli valyutada • Girov qoyulmuĢ borc qiymətli kağızları üzrə faiz gəlirləri - xarici valyutada • Dillinq əməliyyatları üçün qiymətli kağızlar üzrə faiz gəlirləri - milli valyutada Kt 6141 Səhmlər üzrə faiz gəlirləri - milli valyutada • GüzəĢt gəlirləri - milli valyutada • Kupon qiymətli kağızlar üzrə faiz gəlirləri - milli valyutada • Repo müqavilələri əsasmda alınmıĢ qiymətli kağızlar üzrə faiz gəlirləri - milli valyutada 6149 dilinq əməliyyatları üçün digər qiymətli kağızlar üzrə faiz gəlirləri - milli valyutada • Dillinq əməliyyatları üçün qiymətli kağızlar üzrə faiz gəlirləri - milli valyutada Kt - 6151 Səhmlər üzrə faiz gəlirləri - xarici valyutada • GüzəĢt gəlirləri - xarici valyutada • kupon qiymətli kağızlar üzrə faiz gəlirləri - xarici valyu- tada • Repo müqavilələri əsasmda alınmıĢ qiymətli kağızlar üzrə faiz gəlirləri - xarici valyutada 6159 dillinq əməliyyatları üçün digər qiymətli kağızlar üzrə faiz gəlirləri - xarici valyutada Hesablarm debetində kommersiya banklarınm əldə etdiyi qiymətli kağızların məbləği, kreditdə isə satılmıĢ qiymətli kağızlarm məbləği əks olunur. Analitik uçotda qiymətli kağızlarm ayrıca xüsusi Ģəxsi hesabları olur. Banklarm qiymətli kağızlara qoyuluĢlarmm tədqiqi zamanı birba- Ģa və portfel investisiyalarım ayırmaq lazımdır. KitabYurdu.az 230 Yüklə 7,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|