O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti a. T. Mardonova pul va banklar

Tashqi omillarga
jahon iqtisodida bo‗lgan inqirozlar (xomashyo, yoqilg‘i, 
valyuta bo‗yicha), davlatning valyuta siyosati, davlatning boshqa davlatlar bilan 
bo‗ladigan noqonuniy operasiyalari va boshqalar kiradi. 
Yuqoridagilardan kelib chiqib inflyasiya deb ijtimoiy ishlab chiqarish 
rivojlanishida yuzaga keluvchi disproporsiyalar sababli tovarlar va xizmatlar 
bahosining umumiy va to‗xtovsiz o‗sishi va natijada pul muomilasi qonununing 
buzilishi oqibatida pul birligining qadrsizlanishiga aytiladi. 
Inflyatsiya quyidagi shaklda nomoyon bo‗ladi:
1. Tovar va xizmatlar bahosining uzluksiz va tartibsiz o‗sib borishi 
natijasida pulning qadrizlanishi va uni sotib olish qobiliyatining tushib ketishi. 
2. Chet el valyutasiga nisbatan milliy valyuta kursining tushib ketishi. 
3. Milliy pul birligida oltin narxining oshib borishi va boshqalar. 
YI.2. Inflyatsiyaning turlari va toifalari 
Xalqaro amaliyotda inflyasiyaning quyidagi turlari mavjud. 
Sudraluvchi inflyasiya
. Uzoq vaqt davomida barqaror va past darajada 
bo‗lgan inflyatsiya (zamonaviy iqtisodiyot uchun yiliga 1-4% normal hisoblanadi). 
Baholarning o‗rtacha yillik usishi 5-10 foizdan oshmaydi. Inflyatsiyaning bu turi 
ko‗proq rivojlangan mamlakatlarga xos bo‗lib, malakaviy iqtisodiy rivojlanish 
darajasiga qadar baholar oshishi 3-4 % atrofida ham bo‗lishi mumikin. Bu 
inflyasiya aksincha ishlab chiqarishni yanada rivojlantirishni takomillashtiruvchi 
omil sifatida nomoyon bo‗ladi.

---

71 
Suzib yuruvchi inflyasiya
. Bunda narx navo tezroq o‗sa boshlaydi. 
Iqtisodiy o‗sish suratlari pasayadi., ishsizlik ko‗paya boradi. Inflyasiya yiliga 8-12 
% atrofida bo‗ladi.
Shiddatli.
Bunda baholarni o‗rtacha yillik o‗sishi 10-100 % (ba‘zida 200 % 
gacha) bo‗lishi mumkin. Inflyasiyaning bu turi rivojlanayotgan mamlakatlarga xos.