Tarixin göy qübbəsini işıqlandıranlar
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
155 Siyasi mübarizədə ən maraqlı məsələ məğlubiyyətin günahkarını müəyyən etmək idi. Romanı tutmadığına və İtaliyada ələ keçirdiyi qəniməti mənimsədiyinə görə Hannibal vətənində məhkəməyə verilmişdi. Hannibalın düşmənləri məğlubiyyətin bütün məsuliyyətini onun üstünə atırdılar. Hannibal da borclu qalmırdı. Hələ İtaliyanı tərk edəndə o, belə şayiə yaymışdı ki, Karfagen şurasının xəsisliyi və əks hərəkəti ona qalib gəlməkdə mane oldu. Karfagen hökuməti təzminat üçün ilk haqqı ödəməkdən ötəri pul yığırdı. Müharibədə taqətdən düşmüş xalq üçün bu ağır məsələ idi. Çoxları ağlayırdı, elə bu vaxt Hannibalı gülən görmüşdülər. Bir nəfər onu belə ümumi hüzn anında sevincinə görə məzəmmət etdi ki, axı o, özü şəhərdə axıdılan göz yaşlarının günahkarıdır. Tarixçi Livinin yazdığına görə Hannibal buna belə cavab vermişdi: “Əgər kiminsə sifətinin ifadəsini görən kimi, ürəyini görmək mümkün olsaydı onda asanca başa düşərdin ki, sənin söydüyün bu gülüş sevincdən deyil, demək olar ki, dəli olmuş ürəyin bədbəxtliklərindəndir. Bu gülüş sizin səfeh və iyrənc göz yaşlarınızdan o qədər də yersiz deyildir. Sizdən silahı alanda, gəmilərinizi yandıranda, xarici düşmənlə müharibə aparmağı qadağan edəndə ağlamaq lazım idi. Axı biz bu yaradan məhv oluruq. Əlbəttə, fikirləşmək lazımdır ki, romalılar sizə nifrət bəsləyirdi. Heç bir dövlət sakitlikdə yaşaya bilməz. Əgər onun xaricdə düşməni yoxdursa, onu daxildə tapır, necə ki, çox güclü bədənlər xarici təsirlərdən müdafiə olunmuş kimi görünür, lakin öz gücləri ilə ağırlaşır. Əlbəttə, biz dövlətin bədbəxtliyindən özəl mənafemizə toxunanları hiss edirik, heç nə bizə pul itirməyimiz kimi ağrılı təsir etmir. Beləliklə, Karfagendən qalibiyyət silahlarını soyunduranda, o vaxt ki, biz onun bir belə silahlı Afrika tayfaları arasında silahsız və çılpaq qaldığını gördük, heç kəs ağlamadı. İndi özəl vəsaitlərdən bac yığılmaq lazım gələndə siz elə bil ki, dövlətin matəmindəki kimi göz yaşları axıdırsınız. Qorxuram ki, siz tezliklə hiss edəcəksiniz ki, bu gün siz çox cüzi bir dərddən ötrü ağlayırsınız”. Hannibal Karfagen şurasını dövlətin mənafelərinə tam laqeydlikdə məzəmmət edirdi. Bu laqeydlik Karfageni belə bədbəxt hala gətirib çıxardı. O, ona şərik olan və diqqətli auditoriya tapırdı və xalq kütləsinin köməyi Hannibalı 196-cı ildə dövlətdə ali vəzifəyə gətirdi, o, suffet oldu. 156 Hannibal revanşa can atırdı. Dövlət fəaliyyətsiz ola bilməz – dövrün dilində bu o demək idi ki, dövlət döyüşməlidir və Hannibal bunu birmənalı şəkildə deyirdi. O, əsas düşmənin Roma olduğu barədə də başqalarından fərqli olaraq yanılmırdı. Roma I Puniya müharibəsində Siciliya və Sardiniyanı, II Puniya müharibəsindən sonra isə İspaniyanı, Afrikanın özündəki geniş əraziləri almışdı. Roma yavaş- yavaş, lakin inamla Karfagenin məhvinə aparan işini görürdü. Doqquz yaşlı oğlanın içdiyi andı onun dostları da, düşmənləri də yaxşı xatırlayırdılar. Hannibalın adı Romaya qarşı müharibə siyasətinin simvolu idi və Roma onun seçilməsində özünə ciddi təhlükəni görməyə bilməzdi. Hannibalın elə bir real şansı da yox idi. Karfagen üzərində qələbə və sülh bağlanması romalılara Şərq işlərinə fəal qarışmağa imkan verdi və Roma 200-cü ildə Makedoniyaya müharibə elan etdi. Müharibəyə hazırlaşmaq yolunda Hannibalın qarşısındakı vəzifə isə öz köhnə irsi düşmənlərinin müqavimətini qırmaq idi. Suffet Hannibal şəhər xəzinəsini idarə edəni yanına çağıranda, magistrat gəlməkdən imtina etdi, o, düşmən partiyasına mənsub idi. Hannibal xəzinədarı həbs etmək istədi. Bir qanunu qəbul etdirməklə Hannibal daxili siyasətdə mühüm qələbə qazandı. Hannibal şəhərin maliyyə vəziyyətini çox ağır vəziyyətdə olduğunu gördü. Təzminatı verməyə də pul çatmırdı. Vergini verməyənlərdən o, pulları tələb etdi və bu kübarların narazılığına səbəb oldu. Onlar Hannibala qarşı ittiham irəli sürdülər ki, o, Selevkid dövlətinin çarı Antioxla gizlincə məktublaşır və onun elçilərini evində qəbul edir. Hannibal deyirdi ki, dövlət sakitlik vəziyyətindədir və onu ancaq silah səsləri oyada bilər. Roma hökuməti də Hannibala qarşı çıxış etmək üçün bəhanə axtarır və onu vəzifədən kənarlaşdırmaq istəyirdi. Yalnız Stsipion etiraz edirdi ki, Hannibala açıq döyüşdə qalib gələn romalılar karfagenlilərin daxili ədavətinə qarışmaq nəzakətli bir iş deyildir. Lakin onun sözləri nəzərə alınmadı və tezliklə Karfagenə Roma elçiləri gəldi. Senat onlara Hannibalı Antioxla əlaqələrdə və müharibəyə hazırlaşmaqda ittiham etmək tapşırığını vermişdi. Bundan sonra onun verilməsini tələb etmək olardı. Lakin Hannibal xalqı yeni döyüşə cəlb etmək istəmədi və qaçmağa üstünlük verdi. O, Taps yaxınlığında gəmiyə oturdu və yenidən Afrikanı tərk etdi. 157 Hannibal III Antioxun yanına qaçmışdı. Çünki onun üçün Selevkid Suriyasından başqa əlverişli yer yox idi. Hannibal öz yol yoldaşlarına deyirdi ki, Karfagen xalqının elçisi kimi Tirə göndərilmişdir və burada qeyri-adi bir şey yox idi, axı Karfagen Tir koloniyası idi və karfagenlilər tez-tez Tirə gündəlik işlər və ibadət məsələləri üçün öz elçilərini göndərirdi. Elə bir hadisə baş vermədən Hannibal Tirə gəlib çıxdı. Onu burada hörmətlə qarşıladılar və o, öz ikinci vətəninə gəlmişdi. Bir qədər burada istirahət etdikdən sonra Hannibal Antioxiyaya yollandı və orada öyrəndi ki, çar Kiçik Asiyadadır. O, tezcənə Kiçik Asiyaya getdi və Selevkid dövlətinin çarı III Antioxu Efesdə tapdı. Hannibal Antioxun sarayına gəldi, II Makedoniya müharibəsində (200-196- cı illər) V Filippi darmadağın edən çar Yunanıstan və Kiçik Asiya üzərində ağalığa görə Romanın əsas rəqibi idi. Hannibalın Trazimen gölü və Kann yaxınlığındakı qələbələri Antioxun romalılar üzərində qələbə çalmağa ümidini artırırdı. Hannibal sərkərdə kimi müharibənin aparılmasında çara öz xidmətini təklif etmək istəyirdi. Hannibalın planı çox sadə idi. O, deyirdi ki, müharibəni İtaliyada aparmaq lazımdır, yalnız orada romalılara qalib gəlmək olar. Hannibal çardan 100 gəmi, 10 min əsgər və min süvari xahiş etdi. Bu qüvvələrlə o Afrikaya gedəcək və orada karfagenliləri Romaya qarşı üsyan qaldırmağa inandıracaqdır. Lakin III Antiox Hannibalın təkliflərini rədd etdi. 193-cü ildə Efesə Roma elçiliyi gəldi, onlar III Antioxla mübahisəli məsələləri ayırd etməyə bir daha cəhd etməli idilər. Çar məşğul olduğuna görə onları hələ qəbul etmirdi və bu dövrü romalılar Hannibalın fikirlərini öyrənməyə sərf etdilər ki, Romaya yeni təhlükə yoxdur ki? Romalılar Hannibalın əməllərini tərifləyirdilər və ahıl sərkərdə adi insan zəifliyinə müvafiq olaraq həvəslə elçilərlə bu mövzuda söhbətlər edirdi. Bəzi tarixçilər (Livi, Plutarx və Appian) yazırlar ki, guya bu söhbətdə Stsipion da iştirak edibmiş və bir dəfə söhbət əsnasında ondan kimi ən böyük sərkərdə saydığını soruşmuşdur. Hannibal cavab vermişdir: kiçik qoşunu ilə düşmənin nəhəng ordularını darmadağın edən və uzaq ölkələrə girən Makedoniyalı Aleksandrı, ikincisi, ilk dəfə döyüşçü düşərgəsi quran Pirri, üçüncüsü isə özünü. Stsipion davam etdi: “Mənə qalib gəlsən bəs nə deyərdin?” Karfagenli cavab verdi: “Onda mən özümü Aleksandrdan da, Pirrdən Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|