Tolerantliq kitab-15. indd
Yüklə 6,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qanunvericilik bazası
172 Gündüz İsmayılov Azərbaycan Respublikası hökumətinin vətəndaşların eti- qad azadlığının təmin etmək sahəsində həyata keçirdiyi siyasət öz müsbət bəhrələrini verməkdədir. Hazırda respublikada dini durum sabitdir, ölkədəki dini tolerantlığın səviyyəsi yüksəkdir, din sahəsində beynəlxalq konfranslar və görüşlər keçirilir, dini əqidəsinə görə vətəndaşlar arasında heç bir ayrı-seçkiliyə yol ve- rilmir. Qanunvericilik bazası: Azərbaycan Respublikasında dövlət- din münasibətlərini tənzimləyən və birbaşa vətəndaşların vicdan azadlığı ilə bağlı olan qanunvericilik bazası formalaşdırılarkən, eləcə də mövcud qanunvericilikdə dəyişikliklərin layihəsi hazırla- narkən ölkə ərazisində yaşayan və fəaliyyət göstərən çoxmillətli və çoxdinli etnik qrupların vicdan azadlığı və tolerantlıq məsələlərinə xüsusi diqqət yetirilmişdir. Əsas məqsəd uzun dövrlər ərzində azərbaycanlılarla birgə harmoniya və qardaşlıq şəraitində yaşa- yan xalqların ən böyük nailiyyəti olan dini və milli dözümlülük ənənələrinin möhkəmləndirilməsi və onu yad təsirlərdən qorumaq olmuşdur. 173 Tolerantlıq: bildiklərimiz və bilmədiklərimiz 12 noyabr 1995-ci ildə qəbul edilmiş Azərbaycan Respub- likasının Konstitusiyasına indiyədək iki dəfə (24.08.2002 və 18.03.2009-cu illərdə) ümumxalq səsverməsi (referendum) vasitəsilə əlavələr və dəyişikliklər edilmişdir. Təkcə son referen- dumda dini etiqad azadlığının normativ əsası olan üç maddəyə mühüm əlavələr olunmuşdur. Məsələn, 18-ci maddə dövlət-din münasibətlərinin əsasını və hüquqi vəziyyətini müəyyən edən mühüm normadır. Bu normada dinin dövlətdən ayrı olması, bü- tün dini etiqadların qanun qarşısında bərabərliyi göstərilmişdir. Bu müddəa ilə dövlət dinlərə qarşı Konstitusiya səviyyəsində özünün ali niyyətini bəyan edir. İkinci hissədə insan ləyaqətini alçaldan və ya insanpərvərlik prinsiplərinə zidd olan dinlərin yayılması və təbliğinin qadağan olması göstərilir. Yeni dəyişikliklərdən biri dinlərlə yanaşı, belə fəaliyyətə xidmət edən dini cərəyanların qadağan olunmasıdır. Bu yenilik yeni yaranmış qeyri-ənənəvi cərəyanların ölkədəki dini duruma zərərli təsirinin qarşısını almağa və müxtəlif dinə mənsub olan insanların bərabər səviyyədə hüquqlarının təmin edilməsinə yönəlmiş addım hesab edilir. Bundan başqa, “Bərabərlik hüququ” adlanan 25-ci maddəyə iki yeni – IV və V bəndlər əlavə edilmişdir. Həmin maddənin 3-cü hissəsinə görə “dövlət, irqindən, milliyyətindən, dinindən, dilindən, cinsindən, mənşəyindən, əmlak vəziyyətindən, qulluq mövqeyindən, əqidəsindən, siyasi partiyalara, həmkarlar ittifaq- larına və digər ictimai birliklərə mənsubiyyətindən asılı olma- yaraq, hər kəsin hüquq və azadlıqlarının bərabərliyinə təminat verir. İnsan və vətəndaş hüquqlarını və azadlıqlarını irqi, mil- li, dini, dil, cinsi, mənşəyi, əqidə, siyasi və sosial mənsubiyyətə görə məhdudlaşdırmaq qadağandır”. Bu bənddə nəzərdə tutulmuş müddəalar real həyatda öz əksini tapmışdır və bilavasitə milli və dini azadlıqların hüquqlarının müdafi əsinə yönəlmişdir. Buna bax- mayaraq, Konstitusiya səviyyəsində belə təminatın gücləndirilməsi məqsədilə aşağıdakı yeni bəndlər qəbul edilmişdir: 174 Gündüz İsmayılov “IV. Heç kəsə bu maddənin III hissəsində göstərilən əsaslara görə zərər vurula bilməz, güzəştlər və ya imtiyazlar verilə bilməz, yaxud güzəştlərin və ya imtiyazların verilməsindən imtina oluna bilməz. V. Hüquq və vəzifələrlə bağlı qərarlar qəbul edən dövlət or- qanları və dövlət hakimiyyəti səlahiyyətlərinin daşıyıcıları ilə münasibətlərdə hər kəsin bərabər hüquqları təmin edilir”. Göründüyü kimi, bu bəndlər ümumən insanlar, o cümlədən müxtəlif etnik və dini qruplar arasında hüquq bərabərliyinin təmin edilməsinə xidmət edir, eləcə də bu hüquqların mühafi zəsində dövlət hakimiyyəti nümayəndələrinə imperativ göstərişlər verir. Dini etiqad azadlığının əsas prinsiplərini özündə əks edirən 48-ci, “Vicdan azadlığı” maddəsinə ciddi dəyişikliklər edilmişdir. Həmin maddənin mətni aşağıdakı kimidir: “I. Hər kəsin vicdan azadlığı vardır. II. Hər kəsin dinə münasibətini müstəqil müəyyənləşdirmək, hər hansı dinə təkbaşına və ya başqaları ilə birlikdə etiqad etmək, yaxud heç bir dinə etiqad etməmək, dinə münasibəti ilə bağlı əqidəsini ifadə etmək və yaymaq hüququ vardır. III. Dini mərasimlərin yerinə yetirilməsi, ictimai qaydanı poz- mursa və ya ictimai əxlaqa zidd deyildirsə, sərbəstdir. IV. Dini etiqad və əqidə hüquq pozuntusuna bəraət qazan- dırmır.” Əlavə edilmiş bəndə görə isə “Heç kəs öz dini etiqadını və əqidəsini ifadə etməyə (nümayiş etdirməyə), dini mərasimləri yerinə yetirməyə və ya dini mərasimlərdə iştirak etməyə məcbur edilə bilməz”. Əsas Qanunun dinə aid maddələrinə olunmuş əlavələr dövlətin vətəndaşların və dini azlıqların mənafeyinin qorunmasında maraq- lı olduğunu göstərir. Qanunvericiliyə din sahəsindəki insan hüquqları baxımından edilmiş dəyişikliklər bununla məhdudlaşmır. Bu sahəyə aid əsas tənzimləyici qanunlardan biri olan “Dini etiqad azadlığı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa Konstitusiya yeniliklərinə 175 Tolerantlıq: bildiklərimiz və bilmədiklərimiz uyğun xeyli əlavələr və dəyişikliklər edilmişdir. Məsələn, adıçəkilən Qanunun preambula hissəsində və “Dini etiqad azadlığı” adlanan 1-ci maddəsində Əsas Qanunda olan əlavələr və dəyişikliklər qanunvericiliyə uyğun olaraq bu Qanuna da daxil edilmişdir. 1-ci maddənin 2-ci hissəsinə əsasən, “şəxsin dini etiqadını ifadə etməsinə, ibadətlərdə, dini ayin və mərasimlərdə iştirak etməsinə və ya dini öyrənməsinə hər hansı maneə törədilə bilməz. Heç kəs öz dini etiqadını ifadə etməyə (nümayiş etdirməyə), dini mərasimləri yerinə yetirməyə və ya dini mərasimlərdə iştirak etməyə məcbur edilə bilməz. Dini etiqadın və dini həyat tərzinin zor tətbiq etməklə və ya zor tətbiq ediləcəyi ilə hədələməklə, habelə, irqi, milli, dini, sosial ədavət və düşmənçilik yaratmaq məqsədi ilə təbliğinə yol ve- rilmir. İnsan ləyaqətini alçaldan və ya insanpərvərlik prinsiplərinə zidd olan dinlərin (dini cərəyanların) yayılması və təbliği qadağan- dır”. Həmin müddəalar nəzərə alınarkən Azərbaycan Respublika- sının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrin prinsipləri hüquqi təminatlar sisteminə daxil edilmişdir. Bundan başqa, hüquqi məsuliyyətin növlərini özündə əks etdirən Azərbaycan Respublikasının Cinayət, İnzibati Xətalar və Cinayət-Prosessual məcəllələrinə mühüm dəyişikliklər olunmuş- dur. Ümumiyyətlə, dövlət-din münasibətlərini tənzimləyən norma- tiv hüquqi aktların demək olar ki, tam əksəriyyətinə insan hüquq və azadlıqlarının mühafi zəsi və qarşılıqlı vəzifələrin gücləndirilməsi istiqamətində mühüm əlavələr və düzəlişlər edilmişdir. Bura Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafi q fərman və sərəncamlarını, Nazirlər Kabinetinin qərarlarını, Dövlət Komitəsi haqqında Əsasnaməni və digər normativ hüquqi aktları aid etmək olar. Bunlarla yanaşı, Azərbaycanda qanunvericiliyin yaradılma- sında və təkmilləşdirilməsində belə bir tendensiya mövcuddur ki, qanunların qəbulunda dini məsələlərin tənzimlənməsinə xü- susi yer ayrılır. Misal kimi, “Qaçqınların və məcburi köçkünlərin Yüklə 6,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|