Guide on Article 6 : Right to a fair trial (civil limb) aze
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (c) HÜQUQUN “ MÜLKI ” XARAKTERI
- (d) F ƏRDI ŞƏXSLƏRIN HÜQUQLARI : MADDI QIYMƏTLƏNDIRMƏ
K ONVENSIYANIN 6- CI MADDƏSI ÜZRƏ TƏLIMAT – MÜLKI HÜQUQI ASPEKT
etmək hüququ: bax Kök Türkiyəyə qarşı, § 37) "mülki hüquqla" bağlı "mübahisə" olduğu qənaətinə gəlinməlidir.
19. Hüququn Konvensiyanın mənası çərçivəsində mülki olaraq qəbul edilib-edilməyəcəyi, bu hüququn sözügedən Dövlətin yerli qanunvericiliyində müəyyən edilən hüquqi təsnifləndirməsinə deyil, onun maddi məzmununa və təsirlərinə istinadən müəyyən edilməlidir. Məhkəmə nəzarət funksiyalarını həyata keçirərkən, Konvensiyanın predmetini və məqsədini, o cümlədən digər Razılığa gələn Dövlətlərin milli hüquq sistemlərini də nəzərə almalıdır (
, § 89). 20. Prinsip etibarilə, 6 § 1 Maddənin özəl şəxslər arasında baş verən və yerli qanunvericilikdə mülki olaraq təsnifləndirilən mübahisələrə tətbiqi Məhkəmə qarşısında mübahisə mövzusu deyil (ər-arvadın məhkəmə qərarına əsasən ayrı yaşamalarına dair işlə bağlı, bax: Airey İrlandiyaya qarşı , § 21).
21. Məhkəmə yerli qanunvericiliyə əsasən "ictimai hüquq" sahəsinə daxil olan və nəticəsi fərdi hüquq və vəzifələr baxımından həlledici olan məhkəmə proseslərinin, 6 § 1 Maddənin əhatə dairəsinə düşdüyünü hesab edir. Bu cür məhkəmə prosesləri, digərləri arasında, torpaq sahəsinin satışına icazə verilməsi (
, § 94), özəl klinikanın işlədilməsi (
, §§ 94-95), tikinti icazəsi (bax: digərləri arasında, Sporrong və Lönnroth İsveçə qarşı , § 79) dini binaya sahiblik və ondan istifadə ( Sâmbata Bihor Greco-Catholic Parish Rumıniyaya qarşı , § 65), peşə fəaliyyətinin həyata keçirilmə şərtlərilə bağlı inzibati icazə (
, § 36), spirtli içkilər satmaq üçün lisenziya verilməsi (
, § 43), və ya peşə xəstəliyi və ya qəzasına görə təzminat ödənilməsilə bağlı (
, § 30) mübahisələrlə əlaqəli ola bilər. 22. Eyni əsasla 6-cı Maddə müəyyən peşə fəaliyyətini həyata keçirmək hüququ təhlükə altında olan peşə qurumları qarşısında irəli sürülən intizam icraatına (
§ 45), səhlənkarlığa görə Dövlətə qarşı irəli sürülən iddialara (
), ərizəçinin hüquqlarını pozan inzibati qərarın ləğv edilməsi ilə bağlı iddialara (
) ərizəçilərə məxsus sularda balıqçılığın qadağan olunması üzrə inzibati icraata ( Alatulkkila və digərləri Finlandiyaya qarşı , § 49) və dini inancına və siyasi mənsubiyyətinə görə ayrı- seçkiliyə məruz qalmamaq kimi mülki hüququn təhlükə altında olduğu, ictimai işlərin yerinə yetirilməsi ilə bağlı müqavilələrin bağlanması zamanı tender təkliflərinin qiymətləndirilməsi üzrə icraata tətbiq olunur (
, § 61; əksi I.T.C.Ltd Maltaya qarşı (qərardad)). 23. 6 § 1 Maddə cinayət prosesində mülki iddialara tətbiq oluna bilər (
[BP], §§ 70-71), ancaq tam şəxsi intiqam almaq və ya cəzalandırmaq məqsədi ilə açılan mülki iddialar istisna təşkil edir (
, § 29; Mihova İtaliyaya qarşı (qərardad)). Bu səbəbdən Konvensiya cinayət əməlinə görə üçüncü tərəflərin təqibi və ya cəzalandırılması ilə bağlı hər hansı hüquq nəzərdə tutmur. Konvensiyanın əhatə dairəsinə düşməsi üçün belə hüquq hətta simvolik təzminat əldə etmək və ya "yaxşı nüfuz"a malik olmaq hüququ kimi mülki hüquqlarının qorunması məqsədilə olsa belə, zərərçəkmişin yerli qanunvericilikdə nəzərdə tutulan mülki iddia qaldırmaq hüququnu həyata keçirməsi ilə ayrılmaz olmalıdır (
[BP], § 70; Gorou Yunanıstana qarşı (№. 2) [BP],
§ 24). Bu səbəbdən, ərizəçi mülki iddiaçı qismində icraata qoşulduğu andan etibarən 6-cı 8/71
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi K ONVENSIYANIN 6- CI MADDƏSI ÜZRƏ TƏLIMAT – MÜLKI HÜQUQI ASPEKT
hüququndan birmənalı şəkildə imtina etməsin. 24. 6 § 1 Maddə həmçinin, dövlət rəsmiləri tərəfindən yol verildiyi iddia edilən pis rəftara görə təzminatın tələb edilməsi üzrə mülki iddiaya da tətbiq olunur (
, §
92).
25. Məhkəmə müəyyən etdi ki, 6 § 1 Maddənin sosial məsələlərlə bağlı mübahisələrə, o cümlədən işçinin özəl şirkət tərəfindən işdən çıxarılması ilə bağlı məhkəmə proseslərinə (
), sosial-sığorta müavinətləri ilə bağlı məhkəmə proseslərinə (
), hətta ilkin ödənişlərə əsaslanmayan belə müavinətlərlə bağlı məhkəmə proseslərinə (
) və həmçinin məcburi sosial-sığorta ödəmələri ilə bağlı məhkəmə proseslərinə (
) tətbiq edilir. (İşəgötürən tərəfindən işçinin peşə xəstəliyinə tutulmasının mübahisələndirməsi ilə əlaqədar, bax Eternit Fransaya qarşı (qərardad), § 32). Bu cür işlərdə Məhkəmə qət etdi ki, xüsusi hüquq aspektləri ictimai hüquq aspektləri üzərində üstünlük təşkil edir. Bundan əlavə, Məhkəmə hesab etdi ki, özəl fonddan sosial müavinət almaq hüququ ilə Nasist təqibinə görə təzminat almaq hüququ arasında oxşarlıqlar mövcuddur (
, § 76). 26. Dövlət qulluqçuları ilə bağlı mübahisələr prinsipcə 6 § 1 Maddənin tətbiq dairəsinə düşür.
Pellegrin Fransaya qarşı [BP], §§ 64-71, işdə Məhkəmə "funksional" meyar qəbul etmişdir.
[BP], §§ 50-62, işdə Məhkəmə yeni yanaşma qəbul etməyə qərar vermişdir. Hazırda prinsip odur ki, 6-cı Maddənin tətbiqinə dair prezumpsiya qüvvədir və cavabdeh dövlət ilk növbədə yerli qanunvericiliyə əsasən dövlət məmuru olan ərizəçinin məhkəməyə çatım hüququnun olmadığını və ikincisi isə sözügedən dövlət məmurunun 6-cı maddə ilə təminat verilən hüquqlardan məhrum edilməsinin əsaslı olduğunu sübut etməlidir (xüsusilə, § 62-yə baxın). Ərizəçinin yerli qanunvericiliyə əsasən məhkəməyə çatım imkanı olduğu halda, 6-cı maddə tətbiq edilir (hətta xidmətdə olan zabitlər və onların hərbi məhkəmələr qarşısında qaldırdıqları iddiaları üçün: bax
, § 47). Yerli qanunvericiliyə əsasən qeyri-məhkəmə orqanı, açıq şəkildə məhkəmə funksiyalarını icra edərsə, bu terminin maddi mənasında "məhkəmə" kimi qəbul oluna bilər ( Oleksandr Volkov Ukraynaya qarşı , §§ 88-91). İkinci meyara gəlincə, dövlət qulluqçusunun 6-cı Maddə ilə təminat verilən hüquqlardan məhrum edilməsi "Dövlətin
mübahisə predmetinin Dövlət hakimiyyətinin həyata keçirilməsi ilə əlaqədar olduğunu və ya dövlət ilə dövlət qulluqçusu arasındakı xüsusi əlaqənin sual altına alındığını sübut etməyi tələb edir. Bu səbəbdən, müvafiq dövlət qulluqçusu ilə sözügedən Dövlət arasındakı əlaqənin xüsusi xarakterinə əsaslanaraq, məsələn əmək haqları, müavinətlər və ya oxşar hüquqlarla bağlı adi əmək mübahisələrində 6-cı Maddədə nəzərdə tutulan təminatlardan məhrum etmə prinsipcə heç cür əsaslandırıla bilməz (məsələn,
[BP] işdə polis işçisinin xüsusi müavinət almaq hüquqi ilə bağlı mübahisəyə bax). Vilho Eskelinenin işi üzrə çıxardığı qərarda göstərilən meyarların işığında, Məhkəmə bəyan etdi ki, səfirlik işçisinin (Polşa Səfirliyində katib və stansiya operatoru: Cudak Litvaya qarşı [BP], §§ 44-47; və eynilə baş mühasibin:
[BP], § 39), baş polis məmurunun (
, §§ 18-20) və ya hərbi məhkəmələrdə hərbi zabitin (
, §§ 34-36) haqsız yerə işdən çıxarılması ilə bağlı proseslərə, deputat köməkçisi vəzifəsini tutmaq hüququ ilə bağlı prosesə (
), hakimə qarşı başladılan intizam proseslərinə ( Olujić Xorvatiyaya qarşı ), prokurorun onun köçürülməsinə əmr verən prezident fərmanından şikayətinə (
(qərardad) və burada göstərilən digər istinadlarla birlikdə) və gömrük işçisinin peşəkar 9/71
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|