Guide on Article 6 : Right to a fair trial (civil limb) aze
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
K ONVENSIYANIN 6- CI MADDƏSI ÜZRƏ TƏLIMAT – MÜLKI HÜQUQI ASPEKT
hüququ: bax Fiume İtaliyaya qarşı , §§ 33-36) 6 § 1 Maddə tətbiq edilir. 27. Əgər konstitusion icraat (“mülki” hüquq barədə) mübahisənin ümumi yurisdiksiyalı məhkəmələrdə nəticəsinə həlledici təsirə göstərirsə, konstitusion mübahisələr 6-cı Maddənin əhatə dairəsinə düşür (
). Bu hal müstəsna olaraq fiziki şəxsə vətəndaşlıq verən prezident fərmanı və ya Prezidentin konstitusiya andını pozub- pozmadığının müəyyən edilməsi ilə bağlı mübahisələrə tətbiq edilmir, çünki bu cür məhkəmə prosesləri mülki hüquq və vəzifələrlə əlaqədar deyil. (
[BP], §§ 65-66). 6-cı Maddənin 1-ci bəndinin müvəqqəti tədbirə tətbiqini tənzimləyən meyarlar Konstitusiya Məhkəməsini də əhatə edir ( Kübler Almaniyaya qarşı , §§ 47-48). 28. Nəticədə, 6-cı Maddə həmçinin yaşamaq, sağlamlıq və ya sağlam ətraf mühitlə əlaqədar mübahisələr yarandıqda ətraf mühit məsələləri ( Taşkın və digərləri Türkiyəyə qarşı );
uşaqların tərbiyəsi ( McMichael Birləşmiş Krallığa qarşı ); uşaqlar üçün məktəb təhsilinin təşkili (
, §§ 21-23); atalığın müəyyən edilməsini tələb etmək hüququ (
(qərardad), § 33); azadlıq hüququ ( Laidin Fransaya qarşı (№. 2) ); məhbusların həbsdə saxlanılmasına dair tənzimləmələr (məsələn, məhbusların yüksək təhlükəsiz bölmədə və ya yüksək təhlükəsiz kamerada yerləşdirilmələri nəticəsində məruz qaldıqları məhdudiyyətlərlə bağlı mübahisələr (
[BP], §§ 97-107) (
)) və ya həbsxanada ailə ziyarətinin məhdudlaşdırılması ilə nəticələnən intizam prosesləri (
, § 30) və ya digər oxşar məhdudiyyətlər (
, § 25); yaxşı nüfuz hüququ ( Helmers İsveçə qarşı ); inzibati sənədlərə çatım hüququ ( Loiseau Fransaya qarşı (qərardad)) və ya nüfuz hüququna, mülkiyyətin qorunması hüququna və iş tapmaq və beləliklə yaşayışın təmin edilməsi imkanına təsir edən adının polis məlumatlar bazasına daxil edilməsindən şikayət etmək hüququ (
, §§ 38-46, və Užukauskas Litvaya qarşı , §§ 32-40); dərnəyə üzv olmaq hüququ (
(qərardad) – oxşar şəkildə, hətta yığıncaqlar azadlığı yerli qanunvericiliyə əsasən ictimai hüquq sahəsinin dairəsinə düşməsinə baxmayaraq, assosiasiyanın qeydiyyatının mübahisələndirilməsi ilə bağlı proseslər assosiasiyanın mülki hüquqları ilə bağlı olduğundan: bax
, §§ 34-35); və son olaraq ibtidai təhsil kontekstində a fortiori tətbiq edilən mövqe ) (
[BP], § 104) - ali təhsili davam etdirmək hüququ (
, §§ 18-25) kimi digər ciddi şəkildə maddi olmayan məsələlərə də tətbiq oluna bilər. Beləliklə, 6-cı Maddə fərdlərin həyatı üzərində şübhəsiz olaraq, birbaşa və əhəmiyyətli təsiri ola bilən proseslərə tətbiq olunur ( Alexandre Portuqaliyaya qarşı , §§ 51 və 54).
29. İddianın təmini tədbiri kimi müvəqqəti tədbirin tətbiqi ilə bağlı proseslərə bənzər ilkin proseslər adətən mülki hüquqları və vəzifələri "müəyyən edən" proseslər olaraq qəbul edilmir və müvafiq olaraq 6-cı Maddənin tətbiqi dairəsinə düşmür (bax, digərləri arasında, Verlagsgruppe News GmbH Avstriyaya qarşı (qərardad), və Libert Belçikaya qarşı
(qərardad)). Buna baxmayaraq, Məhkəmə bu yaxınlarda əvvəlki presedent hüququndan uzaqlaşmış və yeni yanaşma qəbul etmişdir. 30.
Micallef Maltaya qarşı [BP], §§ 83-86, işdə Məhkəmə müəyyən etdi ki, müvəqqəti tədbirlərə 6-cı Maddənin tətbiq oluna bilməsi müəyyən şərtlərin icra edilib-edilməməsindən asılı olacaqdır. İlk növbədə, istər əsas icraatda (işə mahiyyəti üzrə baxışda), istərsə də iddianın təmini tədbirlərinin tətbiqi ilə bağlı prosesdə sözügedən hüquq Konvensiyanın mənası baxımından "mülki" xarakterli olmalıdır. İkinci olaraq, müvəqqəti tədbirin xarakteri, mövzusu, məqsədi və eləcə də sözügedən hüquq üzərindəki təsiri yaxından araşdırılmalıdır. 10/71
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi K ONVENSIYANIN 6- CI MADDƏSI ÜZRƏ TƏLIMAT – MÜLKI HÜQUQI ASPEKT
hesab edildikdə, bu tədbir nə qədər müddətdə qüvvədə olmasından asılı olmayaraq, 6-cı Maddə tətbiq olunacaq. 31. Aralıq qərar müvəqqəti və ya şərti tədbirlərə və proseslərə bərabər tutula bilər və bu səbəbdən də, 6-cı Maddənin mülki hüquqi aspektinin tətbiq olunub-olunmaması müvafiq olaraq eyni meyarlarla müəyyən edilir (
, § 35). 32. Yenə də
[BP], işdə müəyyən edilmiş prinsiplərə istinadən, 6- cı Maddə yuxarıda qeyd olunan meyarlara uyğun olaraq, icra üzrə icraata tətbiq oluna bilər (
§§ 21-23). 33. Sözügedən müvəqqəti məhkəmə əmri dərhal icra edilə bildikdə və eyni hüquq üzrə qərarın çıxarılması ilə nəticələndiyi hallarda, 6-cı Maddə davam etməkdə olan əsas proseslərlə eyni məqsədi daşıyan müvəqqəti proseslərə tətbiq oluna bilər ( RTBF Belçikaya qarşı , §§ 64-65). 34. Cinayət və mülki proseslərin sonrakı mərhələlərinə gəldikdə isə, əgər Dövlətin daxili qanunvericiliyi birincisi, təzminat hüququnun olub-olmadığına qərar vermək və ikincisi isə, təzminat məbləğini təyin etmək üzrə iki mərhələli məhkəmə prosesi nəzərdə tutursa, konkret təzminat məbləği təyin olunduqdan sonra sözügedən mülki hüququn "müəyyən edildiyini" hesab etmək 6 § 1 Maddənin məqsədləri baxımından ağlabatandır; çünki hüququn müəyyən edilməsi yalnız sözügedən hüququn mövcudluğu haqqında deyil, eyni zamanda sözügedən hüququn tətbiq dairəsi və üsulu haqqında da qərar verilməsini tələb edir; bu, da şübhəsiz ki, təzminat məbləğinin təyin olunmasını əhatə edir ( Torri İtaliyaya qarşı , § 19). 35 .
Məhkəmə qərarlarının icrasına gəldikdə isə, Maddə 6 § 1 işin mahiyyəti üzrə qərarın çıxarılmasından sonrakı mərhələ də daxil olmaqla, "... mülki hüquq və vəzifələrin müəyyən edilməsi" üzrə məhkəmə araşdırmasının bütün mərhələlərinə tətbiq olunur. Hər hansı məhkəmə tərəfindən verilən qərarın icra edilməsi 6-cı Maddənin məqsədləri çərçivəsində "məhkəmə araşdırmasının" ayrılmaz hissəsini təşkil etməlidir (
, §
40; Romańczyk Fransaya qarşı , § 53, aliment üzrə borcların bərpası üzrə məhkəmə qərarının icrası ilə bağlı). 6-cı Maddənin ilkin proseslərə tətbiq olunub-olunmamasından asılı olmayaraq, mülki hüquqları müəyyən edən icra sənədi mütləq surətdə 6-cı Maddənin tətbiq dairəsinə düşən məhkəmə proseslərinin nəticəsində qəbul edilməli deyil (
, § 19). Xarici məhkəmənin müsadirə əmrinin icrası yalnız mülki hüquqları aspekti baxımından 6-cı Maddənin əhatə dairəsinə düşür (
(qərardad)) 36. İş üzrə icraatın yenidən açılması ilə bağlı müraciətlər: 6-cı Maddə barəsində yekun qərar çıxarılan mülki işlərin yenidən açılması üçün verilən müraciətlərlə bağlı proseslərə tətbiq olunmur (
, § 86). Bu, həmçinin Məhkəmə Konvensiyanın pozulması halını aşkar etdikdən sonra məhkəmə işinin yenidən açılması üçün verilən müraciətə də şamil olunur ( Verein gegen Tierfabriken Schweiz (VgT) İsveçrəyə qarşı (№. 2) §
24). Bununla belə, olduqca müstəsna bir məhkəmə işi olmuşdur ki, bu məhkəmə işində daxili hüquq sistemində məhkəmə işinin yenidən açılması mülki maraqların pozulması ilə əlaqədar təzminatın tələb edilməsi üçün yeganə hüquqi mexanizm idi və bu səbəbdən, onun nəticəsinin ərizəçinin "mülki hüquqları və vəzifələri" baxımından həlledici olduğuna qərar verilmişdir (
, §§ 19-20). 37. 6-cı Maddənin həmçinin ərizəçinin mülki hüquqları və vəzifələri üzərində birbaşa təsiri olan üçüncü tərəfin şikayətinə tətbiq olunduğu qeyd olunmuşdu ( Kakamoukas və digərləri Yunanıstana qarşı [BP], § 32).
11/71
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|