Gülşən Orucova, Nərminə Qaragözova, Rafiq İsmayılov, Zahid Xəlilov

sinif
küçə
hündür
xortum
əlaçı
rəng
paltar
şagird
fil
bina
II qrup. Tərkibində əlamət bildirən söz olan söz birləşmələrini seçib yazın.  
Sözlər: xörəyin ətri, misilsiz gözəl, enli küçə, kitabın vərəqləri, saatın əqrəbləri,
çoxundan ağıllı, hədsiz tənbəl.
III qrup. Tərkibində yalnız ad bildirən sözlər olan söz birləşmələrini seçib yazın.
Sözlər: yaxşı oxumaq, məktəbin həyəti, xörəyin dadı, gözəl görünmək, dostumun
dostu, otaqların biri, gözümün işığı, qapını açmaq, güllərin ətri, evləri yığışdırmaq.
IV qrup. Söz birləşmələrini seçin. 
Sözlər: ağac, ağacın yarpağı, qızın saçları, günəbaxan, həqiqətən gözəl, qızların
üçü, səliqəli yazmaq, kitab, dənizin suyu, balıqqulağı.
Məlumat mübadiləsi və müzakirənin təşkili.
Qrupların təqdimatı dinlənilir və müzakirə
olunur. Dərsliklə iş. Nəzəri hissə oxunaraq izah olunur. 4-5-ci tapşırıqlar yerinə yetirilir. 
Yazı. Mətndən “ipəkqurdu” sözü ilə bağlı olan söz birləşməsi tapılır və cümlə içərisində
işlədilir. 
Nəticə:
Söz birləşməsi sözlə müqayisədə daha konkret məna bildirir.
Tətbiqetmə. 
İş dəftərinin 99-cu səhifəsindəki dil qaydaları ilə bağlı tapşırıqlar yerinə yetirilir.
Yazı. Hüsnxət. “O” hərfi. İş dəftəri, səh. 100.
Ev tapşırığı:
– İpəkqurdunun xeyri haqqında kiçik esse yazın.
Qiymətləndirmə.
Təqdimata, diskussiyaya və tətbiqetmənin nəticələrinə əsasən aparılır.
Dərs 74. HÖRÜMÇƏKLƏR (4 saat)
Məzmun standartları 
Təlim məqsədləri
1.1.2. Dinlədiyi fikirlə bağlı münasibətini
əsaslandırır.
Dinlədiyi fikirlə bağlı öz mülahizələrini söy -
ləyir.
1.2.1. Müşahidə etdikləri, eşitdikləri və
oxuduqları haqqında danışır. 
Qazandığı bilikləri əvvəl bildikləri ilə mü -
qayisə edərək araşdırdığı məlumatları nəql
edir.
2.2.1. Müvafiq mətnləri müəyyən olunmuş
tə ləb lərə uyğun sürətli, düzgün, şüurlu,
ifadəli oxu yur.
Mətnin məzmunu ilə bağlı fikir yürütməklə
şüurlu oxuduğunu nümayiş etdirir.
4.1.3. Rast gəldiyi yeni sözlərin yazılış və
tələffüz qaydalarını müəyyənləşdirmək
üçün lüğətdən istifadə edir. 
İmla yazısındakı deyilişi və yazılışı
fərqlənən sözlərin düzgün yazılışını lüğətin
köməyi ilə müəyyənləşdirir.
4.1.6. Cümləni digər nitq vahidlərindən
fərqləndirir. 
Cümlələri söz və söz birləşmələrindən
fərqləndirir. Söz birləşmələrini müəyyən
edərək cümlədə işlədir.
4.1.7. Tələb olunan məqsəd  və intonasi -
yaya görə cümlə qurur  və müvafiq
işarələrlə tamamlayır.  
Sözlərdən cümlə qurur.
Dərslərin planlaşdırılması
TƏBİƏTİN SİRLƏRİ
161
Çap üçün deyil

---

Motivasiya.
Tədqiqat sualı:
– “?” işarəsi altında gizlənən nədir?
Tədqiqatın aparılması. 
Dərsliyin 142-ci səhifəsindəki mətn oxunur, təhlil olunur. 
Müəllim: – Sadalanan həşəratların adlarını uyğun şəkildə yazaraq krossvordu həll edin.
(1. Hörümçək, 2. Kəpənək, 3. Qarışqa, 4. Əqrəb, 5. Arı, 6. Parabüzən, 7. Bit)
Məlumat mübadiləsi və müzakirənin təşkili.  
Dərsliklə iş. 1-3-cü tapşırıqlar yerinə ye-
tirilir.
Dinləmə. Sual: – İpəkqurdu və hörümçək haqqında nə bilirik?
İpəkqurdu və hörumçəyin fərqli və oxşar cəhətlərinə dair Venn diaqramı qurun.
İş dəftərinin 101-ci səhifəsindəki “İpəkqurdu və hörümçək” mətni oxunur.   
Suallar:
– Hörümçək və ipəkqurdunun hansı oxşar xüsusiyyətləri var?
– Hörümçək sonuncu cümləsi ilə nə demək istəyirdi?
Nəticə:
Həşəratlar, adətən, altıayaqlı olur. Bəzi həşəratlar var ki, onların ayaqlarının sayı
çoxdur. Bu həşəratlara səkkizayaqlı hörümçəkləri aid etmək olar. Hörümçəklərin həm təbiətə,
həm də insanlara xeyri vardır.
Tətbiqetmə. 
İş dəftərinin 99-cu səhifəsindəki 1-2-ci tapşırıqlar yerinə yetirilir. 
DİL QAYDALARI 
Motivasiya.
Dərsliyin 143-cü səhifəsindəki 4-cü tapşırıq yerinə yetirilir.  Verilmiş sözlərdən
“Hörümçəyin səkkiz ayağı olur” cümləsi düzəldilir.
8 ayağı var
həşəratdır
zəhərli növləri var
tor qurur
?
H
Ə
Ş
Ə
R
A
T
İpəkqurdu
Hörümçək
Dərslərin planlaşdırılması
VI bölmə
162
Çap üçün deyil

---

Tədqiqat sualı:
– Cümlə sözdən və söz birləşməsindən nə ilə fərqlənir?
Tədqiqatın aparılması.
Qruplarla iş. Şagirdlər verilmiş suallar əsasında öz fikirlərini iş
vərəqlərində qeyd edirlər.
I qrup. Cümlələri seçin. Onları necə fərqləndirdiniz?
Ağac. Onun yuvası. Qaranquş yuva qurmuşdu. Yoldaşın köməyi. Dağlara yağış
yağır. Güclü yağış. Körpü. Yolun kənarı. Atam odun yardı. Sabah. Oğlan taxtanı
kəsdi. Şəkil. Qapının zəngi.
II qrup. Sözlərdən cümlə düzəldin. 
1) qoşmaz, ağılsıza, baş, adam, ağıllı.
2) gəlir, təmiz, ətri, işdən, gül.
3) əyilməz, igid, düşmənə, oğul.
4) olar, az, günün, ömrü, yaman.
5) qəlb, söz, sındırar, acı.
III qrup. “Yaz fəslində təbiət” mövzusunda şəkil verilir. Şəklə əsasən cümlələr qurun.
Cümlələrdəki sözlərin sayına fikir verin.
IV qrup. 2, 3, 4, 5 sözdən ibarət cümlələr qurun.
Məlumat mübadiləsi və müzakirənin təşkili.
Qrupların təqdimatları dinlənilir və
müzakirə olunur. Dərsliklə iş. Dərsliyin 143-cü səhifəsindəki nəzəri hissə oxunur, izah olu -
nur. 5-8-ci tapşırıqlar yerinə yetirilir. 
5-ci tapşırıq. Sonuncu misra cümlə deyil.
6-cı tapşırıq. Hörümçəklər telləri ilə hərəkət edirlər. Bəzi hörümçəklərdə güclü zəhər olur.
Hörümçəklər yumurta qoymaqla çoxalırlar.
8-ci tapşırıq. Azərbaycanın paytaxtı, Bakı şəhəri, bilik yarışması, əlaçı şagirdlər, kompüter
otağı, ikinci mərtəbə – verilən cümlələrdəki söz birləşmələridir. 
Nəticə:
Cümlə bitmiş fikir ifadə edir.
Tətbiqetmə. 
İş dəftərinin 102-ci səhifəsindəki dil qaydaları ilə bağlı tapşırıqlar yerinə
yetirilir.
Yazı. İmla mətni:
Ev tapşırığı:
– “Hörümçəklər” mətnindən söz birləşmələrini seçin və onları cümlədə işlədin.
Qiymətləndirmə.
Təqdimata, diskussiyaya və tətbiqetmənin nəticələrinə əsasən aparılır.
Dərs 75. QIZIL NƏDİR (2 saat)
QARĞA VƏ QOZ (43 söz)
Qarğa dimdiyində qoz havaya qalxdı. Oğurladığı qozu bir qayanın üstünə atdı
ki, qırılsın, ləpələrini yesin. Qoz qırılmadı, qayaların arasında itdi.
Yazda həmin qoz cücərdi. Bir neçə ildən sonra böyük ağac oldu. Amma heç kəs
başa düşmədi ki, bu qayalıqda qoz ağacını kim əkib.
Məzmun standartları 
Təlim məqsədləri
2.1.2. Öyrəndiyi yeni sözlərin mənasını
izah edir.
Mətndə rast gəldiyi yeni söz və ifadələrin
mənasını izah edir.
3.1.5. Əzbər bildiyi nəzm nümunələrinin
qısa məzmununu yazır.
Şeirin məzmununu öz sözləri ilə yazır.
4.1.6. Cümləni digər nitq vahidlərindən
fərqləndirir. 
Cümlə şəklində ifadə olunan şeir misralarını
müəyyən edir.
Dərslərin planlaşdırılması
TƏBİƏTİN SİRLƏRİ
163
Çap üçün deyil

---