Gülşən Orucova, Nərminə Qaragözova, Rafiq İsmayılov, Zahid Xəlilov

Dərs 78. GÜNƏŞ VƏ BULUD (2 saat)
Motivasiya.
Müəllim: – İnsanlara xas olan xüsusiyyətləri sadalayın. 
Yaxşı                                Pis
xeyirxahlıq                 
xəbislik
əliaçıqlıq             
xəsislik
səxavətlilik                       kobudluq
mehribanlıq        
əzazillik
qayğıkeşlik             
paxıllıq
Tədqiqat sualı: 
– Hansı xüsusiyyətlər insanı daha da sevdirir, zənginləşdirir?
Dərslikdən mətn oxunur. Şagirdlərə suallar verilir: 
– Mətndə “odlu araba” deyildikdə nə nəzərdə tutulur?
– Günəş nə üçün sevinirdi?
– Səncə, günəş nə üçün buluda cavab vermirdi?
– Canlıların günəşdən aldıqları pay nəyə lazımdır? (2-ci tapşırıq)
– Bəs buluddan yağış yağmasa, nə baş verə bilər?
Tədqiqatın aparılması. 
Qruplarla iş. Şagirdlər verilmiş suallar əsasında öz fikirlərini iş
vərəqlərində qeyd edirlər. “Nağılı dəyiş” üsulu.
I qrup. Təsəvvür edin ki, günəş öz şüalarını səpələyir, onun istisi və işığı azalır.
II qrup. Təsəvvür edin ki, günəş öz şüalarını səpələdikcə bulud ona baxıb fəxr edir.
III qrup. Təsəvvür edin ki, günəş öz şüalarını yalnız bitkilərə səpələyir, böcəklərə pay
düşmür, bulud da yağışını yalnız bitkilərin üstünə tökür.
IV qrup. Təsəvvür edin ki, günəş öz şüalarını yalnız böcəklərin üstünə səpələyir, bitkilərə
pay düşmür, bulud da yağışını yalnız böcəklərin üstünə tökür. 
Məlumat mübadiləsi və müzakirənin təşkili.
Qrupların təqdimatı dinlənilir və müza kirə
olunur.
1-ci tapşırıq yerinə yetirilir. Günəş – mehriban, şən, səxavətli, rəhmdil; bulud – paxıl, xəbis.
Bu sözlərdən söz birləşmələri yaradılaraq cümlələrdə işlədilir. Həmin sözlərin cümlədə
əşyanın nəyini bildirdiyi (ad, əlamət) soruşulur. 
– Bu sözlərdən hansı yerindən asılı olaraq həm böyük, həm də kiçik hərflə yazıla bilər? 
3-cü tapşırıq yerinə yetirilir. Cavab “B” variantıdır. 
Məzmun standartları 
Təlim məqsədləri
1.2.1. Müşahidə etdikləri, eşitdikləri və
oxuduqları haqqında danışır. 
Əsəri təhlil edir və onun ideyasını həyatda
gördükləri ilə əlaqələndirib danışır.
2.2.1. Müvafiq mətnləri müəyyən olunmuş
tə ləb lərə uyğun  sürətli, düzgün, şüurlu,
ifadəli oxu yur.
Mətni sürətli və ifadəli oxuyur, mətnin
qəhrəmanına öz münasibətini bildirərək
şüurlu oxuduğunu nümayiş etdirir.
3.1.2. Çap hərfləri ilə yazılmış mətni
üzündən köçürür.
Mətndən seçilmiş hissəni üzündən köçürür.
4.1.2. Sözlərin böyük hərflə yazılışına dair
qaydaları məqamına uyğun istifadə edir.
Sözlərin böyük hərflə yazılışına dair qaydaları
düzgün tətbiq edir.
4.1.5. Sözləri qrammatik mənasına görə
qruplaşdırır. 
Ad və əlamət bildirən sözləri fərqləndirir.
Dərslərin planlaşdırılması
VI bölmə
170
Çap üçün deyil

---

İş dəftərinin 107-cü səhifəsindəki tapşırıqlar yerinə yetirilir. Şagirdlər 2-ci tapşırığı yerinə
yetirməklə mətnin müəllifini (Canni Rodari) müəyyən edirlər. 
Danışma: – Mətndə günəş xeyirxah, bulud isə xəbis adamların obrazını təmsil edir. 
Belə adamlar haqqında nə deyə bilərsiniz?
Nəticə: 
Səxavətlilik insana xas olan ən gözəl xüsusiyyətlərdən biridir.
Tətbiqetmə. 
İş dəftərinin 107-ci səhifəsindəki 1-ci tapşırıq yerinə yetirilir.
Ev tapşırığı:
– Mətnin ilk və son iki abzasını dəftərinizə köçürün.
Qiymətləndirmə._Təqdimata,_diskussiyaya_və_tətbiqetmənin_nəticələrinə_əsasən_aparılır._Dərs_79._ARI_(2_saat)_Motivasiya.'>Qiymətləndirmə.
Təqdimata, diskussiyaya və tətbiqetmənin nəticələrinə əsasən aparılır.
Dərs 79. ARI (2 saat)
Motivasiya.
Müəllim şagirdlərə tapmaca deyir:
Bütün günü uçurlar
Güldən şirə çəkərək.
Zəhmətkeşdir deyirlər,
Adını tapın görək.
Tədqiqat sualı:
– Arının hansı xüsusiyyətləri var?
Tədqiqatın aparılması.
Qruplarla iş. Şagirdlər verilmiş suallar əsasında öz fikirlərini iş
vərəqlərində qeyd edirlər.
I qrup. Arı haqqında nə bilirsiniz?
II qrup. Arı ilə qarışqanın oxşar və fərqli cəhətlərini tapın.
III qrup. Arının müsbət xüsusiyyətlərini sadalayın.
IV qrup. Arının mənfi xüsusiyyətlərini sadalayın.
Məlumat mübadiləsi və müzakirənin təşkili. 
Dərsliklə iş. Şeir oxunur. “Mum” və ”şan”
sözlərinin mənası izah olunur.  1-3-cü tapşırıqlar yerinə yetirilir. 
Müəllim: – Arı bal hazırlamaq üçün nə edir?
Məzmun standartları 
Təlim məqsədləri
1.2.1. Müşahidə etdikləri, eşitdikləri və
oxuduqları haqqında danışır. 
Topladığı məlumatlar əsasında danışır.
2.1.2. Öyrəndiyi yeni sözlərin mənasını
izah edir.
Mətndə rast gəldiyi yeni sözün mənasını
kontekstdən çıxış edərək müəyyənləşdirir.
2.1.4. Yaxınmənalı və əksmənalı sözlərdən
nit qində istifadə edir.
Mətndəki yeni sözün mənasını müəyyənləşdi -
rərək onu yaxınmənalı sözlə əvəz edir.
2.2.1. Müvafiq mətnləri müəyyən olunmuş
tə ləb lərə uyğun  sürətli, düzgün, şüurlu,
ifadəli oxu yur.
Mətni düzgün, ifadəli oxuyur. Sualları
cavab lan dıraraq şüurlu oxuduğunu nümayiş
etdirir. 
3.1.5. Əzbər bildiyi nəzm nümunələrinin
qısa məzmununu yazır.
Şeirin qısa məzmununu yazır. 
4.1.6. Cümləni digər nitq vahidlərindən
fərqləndirir. 
Cümlənin tərkibindəki söz birləşmələrin seçir.
Dərslərin planlaşdırılması
TƏBİƏTİN SİRLƏRİ
171
Çap üçün deyil

---

– Hansı fikir doğrudur?
A) Arılar gecələr də güllərdən şirə çəkir.
B) Arı harada çiçək görsə, onun üstünə qonar.
C) Arılar çiçəklərin ləçəklərini pətəyə daşıyırlar.
– Şeirdə hansı nitq etiketi işlənib?
– Bu ifadədən nə zaman istifadə edilir?
Nəticə.
Arının müsbət xüsusiyyətləri: 1) bal verir; 2) zəhmətkeşdir; 3) zəhərindən dərman
hazırlanır; 4) çiçəkləri tozlandırır. Mənfi xüsusiyyəti: adamı sancır.
Dil qaydaları: 1. Şeirin sonuncu dörd misrası haqqında deyilənlərdən biri yanlışdır:
A) Misraların hər biri cümlədir.
B) Hər misrada hərəkət bildirən söz var.
C) Hər misrada səkkiz heca var.
2. Şeirdən cümlə olan misraları seçib dəftərinizə yazın. 
Yazı. Şeirin məzmununu öz sözlərinizlə yazın.
Ev tapşırığı:
– “İnsanlar daha hansı həşəratlara “sağ ol” deyirlər?” mövzusunda təqdimat
hazırlayın.
Qiymətləndirmə.
Təqdimata, diskussiyaya və tətbiqetmənin nəticələrinə əsasən aparılır. 
Dərs 80. BAL ARISININ AİLƏSİ (2 saat)
Motivasiya.
Şagirdlərə iki şəkil təqdim olunur.
I şəkil: ailə – nənə, baba, ata, ana, bacı, qardaş təsvir olunub.
Suallar: – Şəkildə nə təsvir olunub? Təsvir olunanlar bir yerdə necə adlanır? (Ailə)
– Ailə üzvləri kimdir?
– Onların vəzifələri haqqında nə bilirsiniz? 
II şəkil: arı ailəsi – bir böyük arı və yanında kiçik arılar təsvir olunub.
Suallar: – Bu şəkil haqqında nə deyə bilərsiniz?
– Arı ailəsinin üzvləri haqqında nə bilirsiniz?
Tədqiqat sualı:
– Bal arısının ailəsində də vəzifə bölgüsü varmı?
Məzmun standartları 
Təlim məqsədləri
2.1.1. Rast gəldiyi yeni əşya və hadisələrin
adlarını müəyyən edir. 
Rast gəldiyi yeni anlayışı ifadə edən sözü
müəyyənləşdirir.
2.2.1. Müvafiq mətnləri müəyyən olunmuş
tə ləb lərə uyğun sürətli, düzgün, şüurlu,
ifadəli oxu yur.
Mətnin məzmunu ilə bağlı fikir yürütməklə
şüurlu oxuduğunu nümayiş etdirir.
2.2.2. Bədii mətnləri janrlara görə
fərqləndirir. 
Eyni mövzuda yazılmış şeiri və nəsr əsərini
fərqləndirir.
2.2.4. Mətndəki  əsas  fikrə münasibətini
bildirir.
Mətndəki əsas fikri müəyyən edir və
münasibət bildirir.
3.1.2. Çap hərfləri ilə yazılmış mətni
üzündən köçürür.
Mətndən seçilmiş hissəni üzündən köçürür.
3.1.4. Müşahidə və təəssüratlar əsasında
kiçikhəcmli inşalar yazır. 
Əldə etdiyi məlumatlar əsasında inşa yazır.
Dərslərin planlaşdırılması
VI bölmə
172
Çap üçün deyil

---