Gülxani pənah salatin əHMƏdli səNƏT, SƏNƏtkar
Yüklə 3,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
Sənət, sənətkar və zaman 37 onları bir-iki cümlə ilə yada salmaqda, min illərin ədəbi-bədii lövhələrini bir lent kimi göz önündən «ötürməkdə» məqsədimiz budur ki, deyək ki, «ot kökü üstündə bitər». Hər əsrdə, hər nəsildə yetişən bir və ya bir-iki böyük sənətkarların yaradıcılığı haqqında məlumatımız vardır, bu şeir, sənət dühaları barədə, Azərbaycan söz sənətinin tarixiliyi, qədimliyi haqqında məhz XX əsrin ilk iki onilliyindən üzü bəri və indi daha geniş məlumatlar əldə edə bilirik. Bu dövrdə Azərbaycan xalqının bu günü, sabahı, uzaq keçmişi, kökü, soyu, tarixi, millət kimi formalaşması üçün keçib gəldiyi yollar, mərhələlər araşdırılmış, tədqiq edilmiş, min illərin açılmamış səhifələri açılmış, böyük sənətkarlarımızın bədii irsi toplanmış, nəşr edilmiş, tədqiq edilmiş, haqqında cild-cild tədqiqat işləri aparılmış, neçə-neçə yazıçımız, şairimiz içərisində alimlər- folklorşünaslar, ədəbiyyatşünaslar, qorqudşünaslar, nizamişünaslar, füzulişünaslar, nəsimişünaslar, dilşünaslar... yetişmiş, onların yaradıcılığı, keçdiyi həyat yolu neçə-neçə romanların, povestlərin, dram əsərlərinin mövzusu olmuşdur. Xalq bir əsr ərzində on iki minillik tarixini, mədəniy- yətini, ədəbi prosesini üzə çıxarmaq üçün yüksək biliyə, məlu- mata sahib olmuşdur. Maarifin, elmin inkişafı insanı, xüsusilə ədəbi prosesin nümayəndələrini xalqına, tarixinə, keçmişinə, eləcə də bu gününə və sabahına diqqət kəsilməyə «məcbur edilmişdi». Bununla xalqımız, millətimiz öz keçmişi, qədim keçmişi, şanlı keçmişi, zəngin elmi, bədii, fəlsəfi, ədəbi keçmişi ilə dünya dövlətləri, sivil dövlətlər arasında yeri olduğunu sübut etməyə nail olmuşdur. Bu böyük işi bacarmaq, yerinə yetirmək üçün getdiyi yolda başı müsibətlər də çəkdi... 80 illik ədəbi dövrə qədər hər hansı bir Azərbaycan sənətkarı haqqında nadir kitablarda, cünglərdə bir-iki cümlə ilə məlumat verilmişdirsə, XX əsrin 30-cu illərindən üzü bəri Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 38 Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi qədim dövrdən üzü bəri mərhələlərlə araşdırılmış, tədqiq edilmişdir. Onların dövrünü, həyatını, ədəbi irsini, dilini öyrənmiş ədəbiyyatşünaslar ordusu yaranmış, Azərbaycan Elmlər Akademiyasında Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu, Dilçilik İnstitutu yaranmış, onların irsi ədəbi-tarixi, etnik mövqedən araşdırılmış, bu böyük irsin tədqiqi nəticəsində cild-cild ədəbi-tənqid, ədəbiyyatşünaslıq nöqteyi-nəzərindən sanballı kitablar yazılmışdır, yazılır. Bu kitabda 80 illik Azərbaycan ədəbiyyatının keçdiyi tarixi mərhələlər, yaranan əsərlər, Azərbaycan dövlətinin bir dövlət kimi formalaşmasında, qurulmasında ədəbiyyatın fəaliyyəti, verdiyi qurbanlar, əqidə dönməzliyi, ədəbiyyat sahəsində qazandıqlarımız, itirdiklərimiz, itirdiklərimizin içində möhkəmlənən Azərbaycan Respublikası, onun ədəbiyyatı, bu ədəbiyyatın inkişafında az da olsa belə rolu olan qələm sahiblərimiz haqqında, ədəbiyyatımızın inkişafı haqqında qısa, konkret məlumat verməyə çalışmışıq. Sənət, sənətkar və zaman 39 Gülxani Pənah, Salatın Əhmədli 40 XALQ CÜMHURİYYƏTİ DÖVRÜNDƏ ƏDƏBİYYAT (1918-1920) Y.V.Çəmənzəminli: «Hankı yolda qənaət olunsa, nəşriyyat üçün qənaət olmasın. Çünki bugünkü basılan kitablar kəsilən pullardan qiymətlidir. Bir çox pullar var ki, sərf olunur və əməli nəticələr vermir. Nəşriyyata xərclənənlər millət üçün böyük sərma- yə vücudə gətirər. Bütün gələcəyimiz mədəni binalarımız, tərəqqi məhsulla- rımız bu sərmayə üzərinə binalanacaq- dır». XX əsr Azərbaycanın ictimai-siyasi, ədəbi-mədəni həyatında elə bir əsrdir ki, onda daha böyük oyanış var, bu əsr milli azadlıq hisslərinin güclənməsi, dövlətçilik, azadlıq və tərəqqipərvər hisslərlə zəngindir. Bu milli azadlığın şirinliyini XX əsrin ilk onilliyində daddıq, sonra itirdik və əsrin son iki onilliyində yenidən əldə etdik. Qanımız, canımız bahasına əldə etdik... Azərbaycanda Xalq Cümhuriyyətinin qurulması ölkə- mizdə ictimai həyatda olduğu kimi, mədəni, ədəbi həyatda bö- yük bir canlanmaya təkan verdi. Xalqımızın milli azadlıq, dövlət müstəqilliyi uğrunda mübarizə apardığı və arzularına nail olduğu və qurduğu Xalq Cümhuriyyəti fəaliyyət göstərdiyi Yüklə 3,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|