208
“ġəvahidut-tənzil” kitabında Ġbn Əbi Leylinin öz atasından belə
nəql etdiyi qeyd olunmuĢdur: “Peyğəmbəri-əkrəm (s) buyurub:
ةٌخاَصلااَص اَْٛةُم٠دِّلدٌِّٖاَا
:
ةًُ١ ثلْاِي ؽ ، آَ١ ٍب٠ يآ ةُٓ ِمةُِ هبّغمٌَّٕا ةُت١ جاَؽ
(
ةًُ١ ل لْاِي ؽ
)
، اَْ لْاِٛاَ لْاِو ـ يآ ةُٓ ِمةُِ
لْاُِةُٙةٍُاَٚلْاِـاَا اَٛةُ٘اَٚ ةُش ٌبّضٌا ءٍت ٌبٛ ٝ ثاَا ةُٓلْاِث ُّٝ ٍاَ اَٚ
:
“Sadiqlər (düzdanışanlar) üç nəfərdir: Ali-Yasin mömini Həbib
Nəccar, ali-Firon mömini Hizbil (Hizqil) və onların fəzilətlisi olan
Əli ibn Əbi Talib.”
1
Bu hədis Əhməd ibn Hənbəlin “Fəzailul-xəmsə”, Əbu Nəimin
“Mərifətus-səhabə” və Ġbn Məğazilinin “Mənaqib” kitablarında da
nəql olunmuĢdur.
2
“ġəvahidut-tənzil” kitabında bu məzmunda müxtəlif sənədlərlə
qırx hədis nəql olunmuĢdur.
3
ġeyx Süleyman Qunduzi “Yənabiul-məvəddət” kitabında bu
hədisi Əbu Nəimə, Ġbn Məğaziliyə, Müvəffəq Xarəzmiyə və Əhməd
ibn Hənbəlin “Müsnəd” kitabına istinad edərək, Əbu Leyli və Əbu
Əyyub Ənsaridən nəql etmiĢdir.
“Kənzül-ümmal” kitabında Ġbn Abbasdan,
4
“Ehqaqul-həqq”
kitabında silsilə sənədlərlə müxtəlif kitablardan çoxlu rəvayət nəql
olunmuĢdur.
5
Bu hədislər xilafət haqda birbaĢa söz açmasa da, Ġslam ümməti
arasında “siddiq” məqamını imam Əliyə (ə) aid edir. Bu bir fəzilətdir
və baĢqaları ilə müqayisədə o həzrətin üstünlüyünü göstərir. Bununla
da Peyğəmbərin (s) xəlifəlik məqamına Əlinin daha layiq olduğu
aydınlaĢır.
Bir çox rəvayətlərdə imam Əli (ə) Ġslam ümmətinin siddiqi kimi
tanıtdırılsa da, bəzi alimlər bu ləqəbi baĢqalarına vermiĢlər. Bu
ayənin təfsirində nəql olunan bir sıra rəvayətlərdə siddiqlərin səkkiz
nəfər (o cümlədən imam Əli (ə) və Əbu Bəkr) olduğu göstərilir. Bu
rəvayətlər Peyğəmbərdən (s) nəql olunmamıĢdır. Peyğəmbərdən (s)
nəql olunan hədisdə buyurulur ki, Əli (ə) bu ümmətin siddiqidir. Bu
da ayənin ümumi məfhumu ilə ziddiyyət təĢkil etmir. Dəfələrlə
dediyimiz kimi, belə rəvayətlər ən kamil fərdə aid olub, Ġslam
1
“Şəvahidut-tənzil”, 2-ci cild, səh. 223, hədis: 937.
2
“Şəvahidut-tənzil” kitabının haşiyəsi, Məhmudi, 2-ci cild, səh. 224.
3
“Şəvahidut-tənzil”, hədis: 939-942.
4
“Kənzül-ümmal”, 11-ci cild, səh. 601, hədis: 32897.
5
“Ehqaqul-həqq”, 3-cü cild, səh. 243.
209
ümməti içərisində “siddiq”in ən kamil nümunəsini, sözündə və
əməlində doğru olanı, Peyğəmbərə (s) hamıdan öncə iman gətirəni, o
həzrəti birinci təsdiq edən Ģəxsi (imam Əlini (ə)) nəzərdə tutur.
14-“NUR” AYƏSĠ
“Hədid” surəsinin 28-ci ayəsində buyurulur:
اَأ باَ٠
ًهٛةُٔ لْاُِةُىمٌَّ ًاَع لْاِغاَ٠اَٚ ٗ زاَّ لْاِؽمَّه ٓ ِ ٓلْاِ١اٍَلْاِف و لْاُِةُى رلْاِمةُ٠ ٗ ٌٛةٍُاَو ث اٛةُٕ ِآاَٚ اَ مَّالله اٛةُممَّرا اٛةُٕاَِآ آَ٠ نمٌَّا باَُّٙ٠
ا
ةٌُ١ ؽمَّه ةٌهٛةُفاَؼ ةُ مَّاللهاَٚ لْاُِةُىاٌَ لْاِو فلْاِؽاَ٠اَٚ ٗ ث اَْٛةُْلْاِّاَر
“Ey iman gətirənlər! Allaha təqvalı olun və Onun
Peyğəmbərinə iman gətirin ki, Allah sizə Öz mərhəmətindən iki
pay versin. Sizə yol getməyiniz üçün nur bəxĢ etsin və sizi
bağıĢlasın. Allah bağıĢlayan, rəhm edəndir.”
“ġəvahidut-tənzil” kitabında bu ayənin təfsirində Ġbn Abbasdan
belə nəql edilir: “Ayədə qeyd olunan “Allah sizə Öz mərhəmətindən
iki pay versin” ifadəsindən məqsəd (Allah-taalanın Əliyə (ə)
mərhəmət etdiyi) Həsən və Hüseyn (ə), ”Sizə yol getməyiniz üçün
nur bəxĢ etsin” ifadəsindən məqsəd (Ġslam ümmətinin nuru və
hidayət niĢanəsi) Əli ibn Əbi Talibdir (ə).”
1
Ġbn Abbas bu sözü özündən deməmiĢdir; çünki elə həmin
kitabda müəllif Cabir ibn Abdullah Ənsaridən baĢqa bir hədis nəql
edir. Orada Peyğəmbəri-əkrəm (s) belə buyurmuĢdur: “...Allah sizə
Öz mərhəmətindən iki pay versin” ifadəsindən məqsəd Həsən və
Hüseyn (ə), ”Sizə yol getməyiniz üçün nur bəxĢ etsin” ifadəsində
məqsəd isə Əli ibn Əbi Talibdir (ə)!”
2
Yenə həmin kitabda imam Baqirin (ə) belə buyurduğu nəql
olunmuĢdur:
:
ةٌهٛةُٔ ةُٗاٍَاَـ ىٍّٝ ٍاَ خاَ٠لااَٛ ث اَهمََّاَّاَر لْآِاَِ
:
“Əlinin (ə) vilayətindən yapışan şəxs üçün nur və aydınlıq
var!”
3
O, bunu da əsaslandırmaq məqsədilə Əbu Səid Xudridən bir
hədis nəql edir ki, orada Peyğəmbəri-əkrəm (s) buyurmuĢdur:
1
“Şəvahidut-tənzil”, 2-ci cild, səh. 227, hədis: 943.
2
Yenə orada, səh. 228, hədis: 944.
3
Yenə orada, hədis: 946.
210
اَك واَ٠ ّٝزاَؽ ًاهٛةُٔ مًَّاَعاَٚمَّياَ ةُالله ةُٖبللْاِ اَا ّلا ا ةٌللْاِجاَ ٝ زلْاِ١اَث اًَلْاِ٘اَا ُّت ؾةُ٠ لا ةُاللهاَٚ بِاَا
اَٗ لْاِٛ اَؾلْاٌِا مَّٝاٍَاَ
:!
“Allaha and olsun! Allah-taala Əhli-beytimi sevən hər bir kəsə
(qiyamətdə) Kövsər hovuzunun kənarına, mənim yanıma gəlmək
üçün bir nur verəcəkdir!”
1
“Kənzül-ümmal” kitabında imam Əlinin (ə) belə buyurduğu
nəql olunmuĢdur:
بأَاَا
لْاِلاَماٌَاَٚ ءٍواَزلْاِفةُِ ةٌةاّناَو ّلا ا ٜ للْاِعاَث بٙةٌُٛةُماَ٠ لا ةُواَجلْاِواَلاا ةُك٠دِّلدٌِّٖا بأَاَااَٚ ٗ ٌٛةٍُاَه ٛةُفاَااَٚ الله ةُللْاِجاَ
آَ١ ٕ ٍ اَعلْاِجاٍَ ًبٌّٕا اًَلْاِجاَل ةُذلْاِ١مٍَّإَ
:
“Allahın bəndəsi, Peyğəmbərinin qardaşı və böyük siddiq
mənəm! Bu sözü məndən sonra yalançılardan başqa kimsə iddia
etməz. Mən camaatdan yeddi il qabaq (Peyğəmbərlə (s) birlikdə)
namaz qılırdım!”
2
Həmin kitabda Məaz Ədviyyədən belə nəql edilmiĢdir:
“Bəsrənin minbərində Əlinin (ə) belə buyurduğunu eĢitdim:
اًَلْاِجاَل ةُذلْإِاَِآةُواَجلْاِواَلاا ةُك٠دِّلدٌِّٖا بأَاَا
اَُ ٍلْاَِةُ٠ لْاِْاَا اًَلْاِجاَل ةُذلْاِّاٍَلْاٍِاَااَٚ ءٍولْاِىاَثٛةُثاَا آَ ِمةُ٠ لْاِْاَا
:
“Böyük siddiq mənəm! (Çünki) Mən Əbu Bəkr iman
gətirməzdən öncə iman gətirmişəm, o, İslamı qəbul etməzdən qabaq
İslamı qəbul etmişəm!”
3
Ümumiyyətlə, əhli-sünnə kitablarından qeyd etdiyimiz
hədislərə əsasən, imam Əli (ə) fəzilətcə, Peyğəmbəri-əkrəmdən (s)
sonra imamət və xilafət məqamına hamıdan artıq layiq olan Ģəxsdir.
Əllamə Əmini “Əl-qədir” adlı dəyərli əsərinin 3-cü cildində
imam Əlinin (ə) kiĢilər içərisində Peyğəmbəri-əkrəmə (s) iman
gətirən ilk Ģəxs olduğu ilə bağlı geniĢ söz açmıĢdır. MəĢhur əhli-
sünnə alimlərinin kitablarından çoxlu rəvayət nəql etmiĢ, hətta bir
çox Ġslam Ģairlərinin də Ģerlərini dəlil kimi qeyd etmiĢdir.
4
Bu
məsələ ilə əlaqədar “ilk müsəlman” adı ilə ayrıca bir fəsildə bəhs
edəcəyik.
1
Yenə orada, hədis: 947.
2
“Kənzül-ümmal”, 13-cü cild, səh. 122, hədis: 36389. (Beyrutun
“Müəssisətur-risalə” çapı.)
3
Yenə orada, səh. 164, hədis: 36497.
4
“Əl-qədir”, 3-cü cild, səh. 221-241.
Dostları ilə paylaş: |
