124
Pənahi Makulu
İslam burada Həsən əminin sözünü kəsib soruşdu:
– Güllənin yaxından dəyməsini nədən bilirsiniz?
– Bax gör yaranın dövrəsini barıt necə yandırıbdır, – deyə
Həsən əmi öz təhqiqatına davam edib cəsədlərin birini çevirmək
istədi. Bu zaman Toqay ilə İslam da atlarının cilovlarını yəhərin
qaşında bərkidib Həsən əmiyə köməyə gəldilər. Qabaq tərəfdən
cəsədin libasları və üz-gözü cırılıb dağılmasa da, üzündə do-
nub qalan qanlı qarlar onun tanınmasına mane olurdu. Cəsədin
üst paltarı əvvəldən çıxarıldığı üçün onun ağ köynəyi də qan-
lara bu laşıb bədəninə yapışmışdı. Nədənsə onların tanınmasına
Toqay hər ikisindən artıq ciddi-cəhd edirdi. O, bayaqdan bəri
başına sarıdığı yun başlığı başından açıb, təmiz qarlarla isla-
daraq cəsə din qanlı üzünü silməyə başladı. O qədər çəkmədi
ki, cəsədin üzü təmizlənib tanınmaq dərəcəsinə gəldi. Bu adam
Qarazəmi rayon komitəsinin xəzinədarı Mərdan idi.
Mərdan Qarazəmi rayon komitəsinin fəal üzlərindən olub
kənd əhalisinin qayğısına qalan mehriban və xoşsifət bir adam
idi, buna görə də kənd camaatının yanında onun xüsusi bir
hörməti var idi. Toqayın özü və əri, yəni həmin kəndin rayon
komitəsi sədri Əziz bu adamın xatirini hamıdan artıq istərdilər.
Buna görə də Toqay və yoldaşları bu dəhşətli həqiqətə təsadüf
etdikləri zaman ildırım vurmuş bir adam kimi quruyub öz yer-
lərində qaldılar. Onların rəngləri qar kimi ağarmışdı. Üçü də
sorucu nəzərlər ilə bir-birinin üzünə baxırdılar. Heç cür məna
verə bilmədikləri bu iş barəsində hərəsinin qəlbindən cürbə-
cür fi kirlər keçməkdə idi. Bayaqdan bəri öz gələcəyi üçün bəd
fallar vuran Toqay, o fi kirlərin bir həqiqət ola biləcəyini dü-
şündükcə özünü titrəməkdən saxlaya bilmirdi. Həsən əmi ilə
İslamın halı Toqayınkından yaxşı deyil idi. Bir az sonra Toqay
möhkəm bir iradə ilə, gözləri yaşardığı halda, həmin cəsədin
başını qar üstə qoyub, o biri cəsədi arxası üstə çöndərdi və
üz-gözünü təmiz lə məyə başladı. Bu zaman Həsən əmi nə isə
düşünüb Toqayı me yitdən uzaqlaşdırmağa çalışdı, mümkün
125
İntiqam dəstəsi
olmadı. Toqay öz-özü ilə danışırmış kimi “Mərdan ilə Əziz
bir dəqiqə də olsun ay rılmazdılar. Allah eləməsin bəlkə...”.
Meyitin çevrilməsi ilə To qayın “Əziz” qışqırıb meyidi bağrı-
na basması bir oldu.
Doğrudan da, bu cəsəd Toqayın sevgili əri Əzizin
parçalan mış meyiti idi.
Səhra məhkəməsinin qalıqları
Axşam saat səkkiz tamam idi. Altı nəfər dustağı əlləri qara
nazik qəzil
1
ilə daldan bağlanmış halda jandarm idarəsindən
çıxararaq, qapı ağzında duran “stutobeker” maşınına doldurub
skamyaların arasında yerə oturmağa məcbur etdilər. Maşının
o tərəf-bu tərəfi ndə olan skamyalarda isə on iki nəfər silah-
lı jan darm oturdu. Adamlar yerbəyer olandan sonra, jandarm
vəkil başısı dəxi şoferin yanında oturdu. Dustaqların üzlərini
tük bas masına baxmayaraq, onların altı nəfərinin də gənc ol-
duğu aydın görünürdü. Bu altı nəfər dustaq yüzlərlə azadxah
dustaqların qa lıqları idi. İstər qabaqca göndərilən dustaqlar və
istərsə həmin altı nəfər səhra məhkəməsinin uzun müddətli
həbs cəzasına məh kum etdiyi inqilabçılar idi. Makuda rəsmi
zindan olmadığı üçün bunları tədrici surətdə Təbrizə aparıb
oranın təzə qayrılmış möhkəm zindanına təhvil verirdilər.
Maşının motorundan ətrafa yayılan gurultunun əks-sədası
artıq şəhəri öz qanadı altına almış Sarı qayadan kəsilmişdi.
Maşın abadanlıqdan uzaqlaşıb düzə çıxdığı üçün öz sürətini
daha da artırırdı. Çünki Maku ilə Xoy arasında işləyən şo-
ferlərin hamısı bu bədbəxt yükü daşımaqdan təngə gəlmiş-
dilər. Bu iş üçün jandarm idarəsində heç bir məxaric nəzərdə
tutulmadı ğın dan belə yükləri, həmin idarə məccani və məc-
1
Qəzil – keçi yunundan toxunmuş ip.
126
Pənahi Makulu
buri olaraq bu yol da işləyən maşınlara daşıtdırırdı. Buna görə
də şoferlər anbaan maşınların sürətini artırıb mümkün qədər
mənzilə tez çatmağa və jandarmlardan yaxalarını qurtarmağa
çalışırdılar.
Şoferin yanında oturan jandarm vəkili Müsəvi maşının
güclü lampalarının qabağında gözü işığa düşüb karıxan dov-
şanı görüncə bu səfərinə bir bəd fal vurdu. O, xalq arasında
deyilən “Dovşan, keşiş, molla qarşıya çıxarsa səfər uğurlu
olmaz” sö zünü dəfələrlə eşidərək buna inanmışdı. Lakin bu
fi kir Müsə vinin beynini ancaq bir an məşğul edə bildi. O, bu
səfərdəki mədaxil-məxaricini düşünməklə pis fi kirləri başın-
dan qovdu.
Maşın artıq Qızıldağ kəndini keçib Eşşək meydanı de-
yilən yerdə quş kimi uçmağa başlamışdı. birazdan sonra Qı-
zıl-ulumun döngələrindən dəxi ötüb keçdi və İsti suya enən
döngəyə döndü, lakin elə buradaca böyük bir parıltıdan sonra
sol tərəfdə olan kiçik bir xəndəyə doğru əyildi. Şofer maşını
doğrultmaq üçün nə qədər əl-ayaq çaldısa da, bir fayda olma-
dı, “Stutobeker” böyrü üstə yumşaq torpağa əyləşdi. Maşının
skamyalarında iki sırada altı-altı oturan jandramlar bir-birinin
üstünə töküldülər. Onların əllərində dik saxladıqları tüfənglər
bir-birinin baş-gözü nü yaraladı. Şofer və jandarm vəkilbaşı-
sı Müsəvi də şofer müa vininin altında qalmışdılar, zərrəcə də
olsun hərəkət etməyə qadir deyil idilər. Bu ağırlıqda maşının
tam sürətlə getdiyi halda aşmasından əmələ gələn toz sıx bir
duman kimi maşının ətrafını bürüyərək ay qaranlığı gecəni
daha da qaranlıqlaşdırmışdı. Bu rada asanlıq və salamatlıq
ilə özlərini yerə tullayan ancaq dus taqlar olmuşdu. Bunun da
ümdə səbəbi maşının üstünün açıq lığı idi. Oturduqları yerdən
maşın onları yumşaq torpaqların üstünə tulladığı zaman, on-
ların dördünün əllərinə bağlanan iplər zərb dən qırılıb parça-
lanmışdı. İki nəfər əlləri açılmayanların da əllərini o biri dörd
nəfər fövrən açdı. Əbədi həbsə məhkum edilən və bəlkə də
Dostları ilə paylaş: |