Hacı Əhməd-Cabir Hacı İsmayıl oğlu

 
103 
heç  bir  dərman  yoxdur”.  Gecə  olduqda  həmin  şəxs 
yenidən  Imam  Sadiqin  (ə)  yanına  gəldi.  Həzrətin 
süfrəsində pendir gördükdə dilləndi: 
-  Sənə  fəda  olum,  səhər  səndən  pendir  haqqında 
soruşanda  mənə  dedin  ki,  o,  dərddir,  dərmanlığı 
yoxdur, amma indi süfrəndə pendir görürəm?! 
Həzrət dedi: 
- Pendir səhərlər ziyanlı, axşamlar isə faydalıdır. O 
belin suyunu artırır. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
104 
ƏT  YEYILMƏSININ  ISLAMI  ġƏRTLƏRI 
 
 
Insan  orqanizminin  bütün  funksiyalarının  normal 
getməsi, canlıların artması və bədənin cansağlığı zülal-
larla bağlıdır. Zülalların tərkibində karbon, hidrogen və 
oksigenlə  yanaşı  azot  da  vardır.  Zülalların  əsasını 
aminturşuları təşkil edir. Bunların bir qismi yalnız ətdə 
olur (əvəzedilməz aminturşuları) və ət yeməyi ilə insan 
orqanizminə keçir. Canlı orqanizmdə gedən bütün pro-
seslərdə,  hüceyrənin  metabolik  funksiyalarını  tənzim-
ləyən  fermentlər  də  zülallardan  təşkil  olunmuşdur. 
Insan  bədəninin  bütün  hüceyrələrinin  böyük  bir  qismi 
zülallardan  ibarətdir  və  bu  hüceyrələr  sürətlə  dəyişib 
yeniləşməkdədir.  Bu  cəhətdən  hər  gün  qida  ilə  zülal 
qəbul  etmək  zərurəti  vardır.  Zülal  çatışmadıqda  insan 
böyümədən  qalır,  halsızlıq,  qansızlıq  hiss  olunur. 
Yaraların  sağalması  gecikir,  zərərli  mikroblara  qarşı 
müqavimət  azalır.  Qaraciyər  yağlanır.  Bədən  üçün 
lazım olan zülalların əsas mənbəyi isə ətdir. 
“Qurani-Kərim”-də  halal  və  haram  barədəki 
göstərişlərdə  ət  yeməkləri  xüsusi  olaraq  qeyd  olunur. 
“Qurani-Kərim”-də insan orqanizmi üçün mühüm qida 
maddəsi olan ət haqqında bir çox ayələr vardır.  
“Qurani-Kərim”-in 14 surəsinin 25 ayəsində ət və 
ət məhsulları haqqında Allah kəlamları buyrulmuşdur. 
Bu  ayələrdə  hansı  heyvanların  ətinin  halal  və  ya 
haram olması, onların kəsilməsi qaydası, ətin saxlanıl-
ması, təmizliyi, kəsilən heyvanların digər bədən orqan-
larının  və  qanın  istifadə  olunması  və  digər  məsələlər 
müsəlmanlara təlqin olunmuşdur. 
 

---

 
105 
 “Qurani-Kərim”-də ət haqqında ayələr 
 
Sıra 
sayı 
Surənin 
nömrəsi 
Surənin adı 
Ayələrin nömrəsi 
1 
2  
əl- Bəqərə 
168,172,173,259 
2 
5 
əl-Maidə 
3, 96 
3 
6 
əl-Ənam 
118,119,121,145 
4 
11 
Hud 
69 
5 
16 
ən- Nəhl 
5,14,115 
6 
22 
əl- Həcc 
5,37 
7 
23 
əl-Muminun 
14 
8 
35 
Fatir 
12 
9 
36 
Yasin 
72 
10 
40 
əl-Mumin 
79 
11 
49 
əl-Hucurat 
12 
12 
51 
əz-Zariyat 
24,27 
13 
52 
ət-Tur 
22 
14 
56 
əl-Vaqiə 
21 
 
 “Bunları  (bu  davarları)  onların  ixtiyarına  ver-
dik. Onlardan mindikləri də var, ətini yedikləri də” 
(Yasin, 36/72). 
 (Ya  Rəsulum!)  De  ki:  “Mənə  gələn  vəhylər 
içərisində  murdar  olduqları  üçün  ölü  heyvan, axar 
qan,  donuz  əti  və  ya  Allahdan  baĢqasının  adı  ilə 
(bismillah  deyilmədən)  kəsilmiĢ  heyvanlar  istisna 
olmaqla,  hər  hansı  bir  kəsin  yediyi  yeməklər 
içərisində haram buyurulan bir Ģey görmürəm. Bu-
nunla yanaĢı, hər kəs məcburiyyət qarĢısında qalsa, 
həddi  aĢmadan  zəruri  ehtiyacını  ödəyəcək  qədər 
(bunlardan  yesə,  Allah  ona  cəza  verməz)”.  Çünki 
sənin  Rəbbin,  həqiqətən  bağıĢlayan  və  rəhm 
edəndir. (Əl-Ənam, 6/145).  
Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) – “Ət dünya və axirətin ən 

---

 
106 
üstün yeməyidir” ifadəsini bildirmişdir. Çünki kimyəvi 
tərkibinə və qidalılığına  görə ətin üstün olması müasir 
elmi  tədqiqatlarla  sübuta  yetirilmişdir.  Peyğəmbəri-
mizin (s.ə.v.) qoyun, toyuq, dəvə, keçi, kəklik, balıq əti 
yediyini qaynaqlardan oxuyuruq. 
Həzrəti Əli (ə) isə – “Ət yeyiniz. Çünki o ət bitirir. 
Gözə  də  qüvvət  verir”  buyuraraq  ətin  orqanizmə 
xeyirli olduğunu söyləmişdir. Həzrəti Əli (ə) demişdir: 
“Ət  yemək  bədənin  rəngini  saflaşdırır  və  insanı 
gözəlləşdirir”.  Müasir  elm  ətin  qanazlığının  qarşısını 
alan  bir  dəmir  və  vitamin  mənbəyi  olduğunu  sübut 
etmişdir. Imam Şafi də “ət yemək ağlı ziyadə edər” de-
mişdir.  Zülal  və  aminturşu  (əvəzolunmaz  amintur-
şuları) mənbəyi olan ətin zəka üzərindəki müsbət rolu 
müasir dövrdə elmi əsaslarla sübuta yetirilmişdir. 
Lakin  qaynaqlarda  heyvani  piyin  zərərli  olması 
haqqında  məlumatlar  vardır.  Gerçəkdən  də  heyvani 
yağı çox  yedikdə  insanda  bəzi xəstəliklər, o  cümlədən 
qan-damar xəstəlikləri, qan təzyiqi və ateroskleroz baş 
verir.  Həzrəti  Əlinin  (ə)  “Iç  yağı  xəstəlikdir”  deməsi 
bərk  heyvanat  yağlarının  insan  orqanizminə  zərərini 
göstərir. Müasir elmi biliklər də bərk heyvanat yağının 
qida üçün istifadə olunmasını münasib saymır. 
Ətdən  sonra  islamda  ən  dəyərli  qida  sayılan  kə-
silən ev heyvanlarının qaraciyəridir. Çünki qaraciyərin 
tərkibində vitamin və dəmir çoxdur. Əbubəkir Razinin 
qaraciyərlə  bağlı  söylədiyi  fikirlər  belə  ifadə  olunur: 
“Qidası yaxşıdır. Ciyərdən meydana gələn qan sağlam 
və  sağlıqlı  bir  qandır”.  Bugünkü  tibb  elmində  də  qanı 
az  olanlara  və  görmə  qabiliyyəti  zəifləyənlərə  qara-
ciyər yemək tövsiyə olunur. 
Islamda  ətin  insan  üçün  əhəmiyyətini  nəzərə 

---