Hanklarda &uxgalteriya msoB

BanUaraing hisob-operatsion apparatining tarkibiy tuziiishi

Banklarda hisob-operatsion apparati ularning bajaradigan operatsiyalari va ularga yuklatilgan ishlarning hajmidan kelib chiqib tashkil etiladi. Bankning hisob-operatsion apparati pul— to‘lov hujjatlarini qabnl qilish, nazoratdan o'tkazish, rasmiy- lashtirish va bankning buxgalteriya hisobini aks ettirish bilan band bo'lgan bankning mas’ul xodimlaridan tashkil topadi.
Banklaming xizmat ko’rsatish darajasi va ish hajmiga qarab hisob-operatsion apparati quyidagi mutaxassis xodimlardan shakllantiriladi:

• 
  bosh buxgalter;
  
• 
  mas’ul ijrochilar (bevosita mijozlar bilan ishlaydi);
  
• 
  nazoratchi buxgalterlar;
  
• 
  operatsiyalarni amalga oshiruvchi xodimlar;
  
• 
  operatorlar.
  

Mas’ul ijrochi va nazoratchi buxgalterlar zimmasiga muayyan hisobvaraqlami yuritish yoki alohida operatsiyalarni amalga oshlrish ishlari yuklatiladi. Bankning bosh buxgalteri mas’ul ijrochilarga vazifalami taqsimlaganda mijozlar va ular tomonidan amalga oshirilayotgan ope ratsiyalaming o‘ziga xos jihatlarini e’tiborga olishi lozim. Xususan, hisobvaraqlar bux­galteriya xodimlari o'rtasida shunday taqsimlanishi kerakki, bunda bir xo^sjalik yurituvchi subyektning barcha depozit va ssuda hisobvaraqlari bitta buxgalteriya xodimi tomonidan yuritilishi kerak, chet el valutasida ochilgan hisobvaraqlar bundan mustasno. Hisobvaraqlami buxgalteriya xodimlari o‘rtasida taqsimlash va qayta taqsimlash kitobi dasturiy ravishda yuritiladi hamda maxsus daftarda qayd etib boriladi.
Banklarda hisob-operatsion appparati tarkibini tashkil etish, ularning bank qonunchiligi doirasida faoliyat yuritisM bilan bogliq mas’uliyat bank boshqaruvchisi zimmasiga yukiatiladi.
0‘zbekistonda banklaming hisob-operatsion apparati Markaziy bankning «O'zbekiston Respublikasi banklarida buxgalteriya hisobini yuritish va buxgalteriya ishlaiini tashkil qilish tartibi to‘g‘risida»gi yo‘riqnoma hamda unga qilingan qo‘shimchalarga asosan tashkil etiladi.(0‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki Boshqaruvi tomonidan 2006-yil 15-iyunda tasdiqlangan va Adliya vazirligida 2008-yil 11-iyulda 1834—son bilan davlat ro ‘yxatiga olingan).
Buxgalteriya hisobi va hisobotini tashkil etish bank boshqa­ruvchisi zimmasiga yuklatilgan. Bankning buxgalteriya appa- ratiga bosh buxgalter rahbarlik qiladi. Bosh buxgalter bo'lmagan vaqtda uning vazifalarini bosh buxgalter o'rinbosari bajaradi.
Bankning bosh buxgalteri:

• 
  bank hisob siyosatini ishlab cliiqish va uni bajarilishini ta'minlashga;
  
• 
  buxgalteriya hisobini qonunchilik doirasida yuritishga;
  
• 
  bankda amalga oshirilayotgan barcha operatsiyalarni o‘z vaqtida va to‘liq hisobotlarni tuzishga mas’ul hisoblanadi. Shuningdek, bankning bosh buxgalteri bankda hujjatlami aylanish jadvalini ishlab chiqadi va uni bajarilishini ta’minlaydi.
  

Quyidagi rasmda bosh buxgalter va uning o‘rinbosarlari va bolimlar haqida ma’lumotlar keltirilgan.
Banklarda hisob-operatsion apparati ikkita tarkibiy tuzilmadan - Bek-ofls va Front-ofisdan tashkil topadi.
Bozor munosabatlarining rivojlanishi banklarda Bek ofis va Front ofis kabi iqtisodiy tushunchalaming kirib kelishiga sabab boldi, Ushbu bofiimlaming vujudga kelishi banklarda buxgalte­riya ishlaiini yuritish bo‘yicha samaradorligini oshirish bilan birga, bank xodimlari o‘rtasida mas’uliyatlarni o‘zaro taqsim- lanish va aniq bofiishiga olib keldi. Albatta bu mijozlarga xizmat ko‘rsatishni yaxshilaydi va buxgalteriya ishlarini tezkor hal etish imkoniyatini beradi.