Hanklarda &uxgalteriya msoB

lank balansining passivi quyidagi moliyaviy manbalaridan tashkil topadi.
Bankning o‘z mablagiari

• 
  ustav kapitali
  
• 
  emission daromad
  
• 
  zaxira kapitali
  
• 
  taqsimlanmagan foyda
  
• 
  sof foyda
  
• 
  subordmalashgan qarz majburiyatlari
  
• 
  boshqa manbalar
  

Bankning jalb qilingan mablagiari

• 
  depozitlar
  
• 
  muddatsiz depozitlar
  
• 
  jamg‘arma sertiflkatlar
  
• 
  muddatli deozitlar
  
• 
  banklararo kreditlar
  
• 
  qimmatli qog‘ozlar emissiyasi hisobidan shakllantirilgan
  

mablagdar

• 
  Markaziy bankning krediti Daromadalr
  

Boshqa majburiyatlar
Banklar passiv operatsiyalar natijasida jalb qilingan mablag‘larni aktiv operatsiyalarga joylashtiradi.
Bank balansining aktivtari quyidagi tarkibdan tashkil topadi: Naqdpullar va unga tenglashtirilgan put hujjatlari Markaziy bank va boshqa banklardagi mablagiari Kreditlar Investitsiyalar
Depozitga joylashtirgan mablagiar Ijara va Uzing
Asosiy vositalar va boshqa mulklar
Xarajatlar
Boshqa aktivlar
Banklarda amalga oshirilayotgan operatsiyalar quyidagicha guruhlanadi:
« kassa operatsiyalari (kassa xizmatlari);

• 
  hisob-kitob operatsiyalari (hisob-kitob xizmatlari);
  
• 
  kredit operatsiyalari (mablaglami joylashtirish);
  
• 
  depozit operatsiyalari (mablag‘larni jalb qilish);
  
• 
  qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalar (sotish va sotib olish);
  
• 
  diet el valutalari bilan operatsiyalar;
  
• 
  banklararo operatsiyalar;
  
• 
  bankning ichki operatsiyalari (mulklar, kapital va fondlaming harakati);
  
• 
  faoliyat natijasi bilan bogliq boshqa operatsiyalar.
  

Yuqorida qayd etilgan operatsiyalarbuxgalte riya hisobining
ikki yoqlama yozuvida aks ettiriladi, uning asosiy elementlari quyidagilardan iborat:

• 
  hujjatlashtirish;
  
• 
  inventarzatsiya;
  
• 
  baholash;
  
• 
  hisob raqam;
  
• 
  ikki yoqlama yozuv;
  
• 
  balans;
  
• 
  moliyaviy hisobotlar.
  

Banklarda buxgalteriya hisobining elementlari iqtisodiyot- ning boshqa tarmoqlari buxgalteriya hisobi bilan uzviy bogliq. Ushbu bog‘liqlik bank tomonidan amalga oshirilgan kassa, hisob-kitob, kredit va boshqa operatsiyalar korxona va tashki- lotlaming balansida ham aks ettiriladi.
Korxonalarning hisob-kitob raqamidagi mablaglar bank balansining passivida aks ettirilsa, korxona balansida aktivda hisobga olinadi
Banklar tomonidan operatsion kun davomida amalga oshirilgan hisob-kitob, kredit va boshqa operatsiyalar mijozlarga ochilgan hisobvaraqlarining analatik hisobining ko'chirmalarida aks ettirilib, kunlik balans tuzish asosida nazorat qilib boriladi.
Banklarda buxgalteriya hisobining bazasi operatsion ishlar hisoblanib, unga quyidagi jarayonlar kiradi.

1. 
   Bank mijozlaridan qabul qilinadigan pul va hisob-kitob hujjatlar to‘g‘ri va aniq rasmiylashtirilishini nazorat qilish.
   
2. 
   Buxgalteriya yozuvlarini amalga oshirish uchun hujjatlami tayyorlash.
   
3. 
   Hisob-kitob hujjatlari va muddatli majburiyatlar bo'yicha kartotekalami yuritish.
   
4. 
   Toiovlami o‘z vaqtida amalga oshirilishi ustidan nazo- ratni amalga oshirish.
   
5. 
   Turli bankda xizmat korisatiiadigan pul mablag‘larini toriovchilar va oluvchilar o'rtasidagi operatsiyalami vakillik hisobvaraqlari orqali amalga oshirish.
   

Banklarda operatsion ishlarni amalga oshirish va buxgalte­riya hisobida aks ettirishning umumiy jarayoni «hisob-operatsion ishlari» sifatida atalsa, ushbu ishlarni amalga oshiruvchi mas’ul xodimlarni «hisob-operatsion apparati» deb yuritladi.
Banklarda hisob-operatsion ishlari quyidagi asosiy talablarga javob berishi maqsadga muvofiq:

• 
  kun boshlanishidan oldin ichki va tashqi vakillik hisob- varaqlarni o‘zaro tengligini solishtirib ko‘rish (Markaziy bankning Hisoblash markazida yuritiladigan vakillik hisobvaraqagri va tijorat bankidagi vakillik hisobvaraghdagi origan ish kunidagi operatsiyalar va qoldiq summalari o'zaro mos kelish kerak);
  
• 
  mijozlardan olingan va boshqa manzillardan kelib tushgan pul, toriov hujjatlami tegishli nazoratdan orikazish va shu kunning o'zida buxgalteriya hisobida aks ettirish;
  
• 
  operatsion kun tugashidan ikki soat oldin qabul qilingan toriov talabnomalar va inkasso topshirqnomalarning torianishi yoki toriovchining bankiga jo'natilishini ta’minlash;
  
• 
  toriovlar bo'yicha talablar toriovchining hisobvaragrida kun boshiga mavjud borigan mablag'lar va kun davomida kelib tushadigan erkin mablagriar hisobidan torianishini ta’minlash;
  
• 
  mijozning hisobvaragrida mablagriar taqchilligi sharoitida toriovlar ketma—ketligiga qa’tiy rioya etish;
  
• 
  mijozlarning hisobvaraqlari bo‘yicha operatsiyalar amalga oshirilgandan kechiktirmasdan tegishli ko‘chirmalarni taqdim etish;
  

• kunning so'nggida «end» faylni Markaziy bankning Hisoblash markazidan olgandan keyin kunni yopish, hisobvaraqlar bo‘yicha qoldiqlar aylamasini, kunlik aylanmalar va balansni chiqarish va boshqa buxgalteriya ishlarini amalga oshirish lozim.
Yuqorida qayd etilgan talablarni toliq va samarali amalga oshlrish hamda pul—tolov hujjatlami to‘xtovsiz o'tishini ta’minlash uchun banklarda hisob-operatsion ishlarini aniq reja asosida tashkil etish va mas’ul xodimlar o‘rtasida o‘zaro teng hajmda taqsimlanishi muhim ahamiyat kasb etadi.

2.