xalqın məlumatsızlığından sui-istifadə edərək ona “H.Əliyevin adamı” kimi iyrənc ləkə yaxmaqdan
ləzzət alır. Bəs əslində Elçibəy H.Əliyevi və niyə məhz onu Bakıya gətirmiĢdi? Bu sorğuya onun
özü tam aydınlıq gətirir:
«Məni bir məsələyə görə çoxları ittiham edir. Bu ittihamlardan qaçmıram. Xalq qurultayında iki
məsələ haqqında danıĢmaq istəyirdim, amma burada da demək olar. H.Əliyevin hakimiyyətə
gətirilməsində ən böyük təqsirkar mən sayılıram. Amma, məni ittiham edənlər, o zaman siz də
cavab verəcəksiniz - hamımız məsuliyyəti bölüĢdürəcəyik. Mən əsas yükü öz boynuma
götürürəm, amma hamısını mənim üstümə atıb qaçmayın - yenə də haqsızlıq olar. Hərə öz
günahını boynuna alsın, sonra baxarıq. Çox Ģey olub; bütün olanlar yoxlanılmalıdır. Mübarizə və
döyüĢ gedən vaxt kütləvi mühakimə aparılmır. DöyüĢ hələ qurtarmayıb, davam edir. Kim ki
Azərbaycan xalqına xəyanət edib - cəzasını çəkir. Və bütün xəyanətlərin baĢında
duran H.Əliyev də öz cəzasını çəkəcək.
Kiçik bir izahat vermək istəyirəm. 1993-cü ildə Rusiya imperiyası Azərbaycanda vətəndaĢ
müharibəsi salmaq planlaĢdırırdı. Bu qırğının qarĢısını almaq mümkün deyildi, çünki ölkədə
qüvvələr hissələrə bölünmüĢdülər. Ġndi o qüvvələrin bir hissəsi həbsxanadadır, bir hissəsinin də
rəhbəri H.Əliyevin özüdür. Mən H.Əliyevi hakimiyyətə dəvət edəndə bunu nəzərə aldım. Onu
gətirib hakimiyyətə Ģərik edirsən ki, qan tökməsin. BaĢqa yol yoxdur.
KeçmiĢ Sovet hökumətini bərpa etmək istəyənlər belə qırğınlar hazırlamıĢdılar - Tacikistanda,
Gürcüstanda, Azərbaycanda, Qırğızıstanda, Moldovada vətəndaĢ müharibəsi salmaq, keçmiĢ
SSRĠ-də qan töküldüyünü deyərək sonradan onu bərpa etmək. BĠZ VƏTƏNDAġ
MÜHARĠBƏSĠNDƏN ÇIXMALI ĠDĠK VƏ ÇIXDIQ!»
. (Ə.Elçibəyin 3 oktyabr 1998-də
Ümumrespublika forumundakı nitqindən).
Əbülfəz bəy mənim bu haqda suallarımı da belə cavablandırdı:
«-Niyə məhz H.Əliyevlə birləĢməyə üstünlük verdiniz - baĢqalarıyla olmazdımı?
-BaĢqaları qiyamı yatırtmağı bacarmayacaqdı.
-Hökmən qan töküləcəkdi?
-Yox, söhbət qan tökülməkdən getmir. Sadəcə, baĢqaları cəmiyyətə təsir göstərə biləcək fiqurlar
deyildi. Axı onun yerində kim olaydı? Ayaz Mütəllibov gəlsəydi mütləq Rusiyanın qoĢununu da
arxasınca gətirəcəkdi. O deyirdi ki, mən 50 faiz moskvalı, 50 faiz azərbaycanlıyam. Belə adamla
necə birləĢəsən? BaĢqa kimi deyirsiniz?
-Məsələn, Surət Hüseynovu. Hər halda, onun özü prezident olmaq iddiasındaydı.
-Surət Hüseynov müdafiə nazirinin müavini olmaq istəyəndə mən onu heç ora layiq bilmədim.
Axı o, kimdi, haranın adamıydı ki, vətəndaĢ müharibəsinin qabağını alaydı? O, bir piyadaydı, əldə
oyuncaqdı
».
(Ə.Elçibəyin Ə.Tahirzadə ilə söhbətindən. - «Elçibəylə 13 saat üz-üzə», Bakı, 1999, s.71-72).
SilahdaĢı Fazil Qəzənfəroğlu'nun “Əbülfəz Elçibəy. Tarixdən gələcəyə” kitabında da təxminən
eyni tutarqalar irəli sürülüb:
“Üsyançılar qazandıqları zəfərin daha da gücləndirəcəyi bir vəhĢətlə
böyük qırğınlara yol aça bilərdilər. Buna mane olmaq üçün özünün də üsyanın iĢtirakçılarından
olduğunu, Surət Hüseynovun hər addımda onunla məsləhətləĢdiyini çox gözəl bildiyi Heydər
Əliyevi Naxçıvandan Bakıya dəvət etdi. Heydər Əliyevin Bakıya gəliĢiylə Elçibəyi düĢündürən iki
önəmli təhlükə ortadan qalxırdı: Azərbaycanda bir iç savaĢ çıxarmaq istəyəcək Rusiyanın əlindəki
ən güclü vasitə Heydər Əliyevdi. Bütün həyatını KQB əxlaqı üzrə qurmuĢ bu insan yüksək
mövqelərə gəlmək üçün hər yola əl ata bilərdi, ancaq Ģəxsən o vəzifədə bulunması halında
statusunu möhkəm qoruyacaqdı. Obiri tərəfdəsə həyatı boyunca yun, narkotika və silah
ticarətiylə məĢğul olmuĢ bir Surət Hüseynov vardı. Onun üçün dövlətin də, dövlət vəzifəsinin də
bir mənası yoxdu. Surət Hüseynovdan rahatca istifadə edə bilən düĢmən Azərbaycanı bir yanğın
yerinə çevirə bilərdi. Heydər Əliyevin gəliĢi Azərbaycan üçün köhnə bir fəlakətin təkrarından
baĢqa bir Ģey deyildi, ancaq heç olmazsa dövlətin adı qoruna bilərdi. Gələcək nəsillərin siyasi
mübarizələri üçün ciddi bir hüquqi zəmin yaradılmasına böyük önəm verirdi. 9 iyunda Heydər
Əliyev Bakıya gəldi və ölkədə qan tökülməsinin səbəbkarı olmamaq üçün istefa vermiĢ Ġsa
Qəmbərovun yerinə 15 iyunda Ali Sovet sədrliyinə seçildi. ÇevriliĢin birinci mərhələsi
tamamlanmıĢdı”
(s.220-221).
“Heydər Əliyevin 30 iyunda Surət Hüseynovu baĢ nazirliyə
gətirməsiylə çevriliĢ tamamlanmıĢ oldu”
(s.222).
“MƏN DÜZ ON GÜNDÜR QARDAġ QIRĞINININ QABAĞINI ALMAQ ÜÇÜN YOLLAR ARAYIRAM”
Əbülfəz bəy öncədən də bilirdi, ancaq Gəncədəki ağır məğlubiyyətin səbəblərini araĢdıranda
əyani Ģəkildə gördü ki, qarĢısında Surət cildinə girmiĢ qorxunc Rusiya dayanıb və onun məqsədi
nəyin bahasına olursa-olsun Azərbaycanı dibi görünməyən dəhĢətli vətəndaĢ müharibəsi
uçurumuna sürükləməkdir. Bəli, Gəncə qiyamı məhz Rusiyanın qurğusuydu. Tacikistan və
Gürcüstandan sonra vətəndaĢ müharibəsi alovu Azərbaycana, Moldovaya və Qırğızıstana
yayılmalı, müharibənin gediĢində qanuni prezidentlər devrilərək onların yerinə Moskvaya tam
sədaqətli adamlar hakimiyyətə gətirilməli, “müstəqil yaĢaya bilməyən” bu dövlətlərin yeni
“rəhbər”lərinin “xahiĢ”iylə (Əfqanıstanda və bir çox baĢqa ölkələrdə olduğu kimi) rus qoĢunu
gələrək “qayda yaratmalı” və bir qədər sonra (təxminən 1993-ün oktyabrında - Yetsin
ittifaqpərəst kommunistlərdən ibarət parlamenti topa tutan ərəfədə) Sovet Ġttifaqı bərpa
edilməliydi. Kommunistlərin heç gizlətmək də istəmədiyi bu niyyət Rusiya mətbuatında yetərincə
əksini tapıb. Əbülfəz bəy Azərbaycanı gözləyən bu fəlakətləri hamıdan daha yaxĢı bildiyinə görə
vətəndaĢ müharibəsinə yol verə bilməzdi.
QardaĢ qırğınının qarĢısını almaqçün hər Ģeyə hazır olan prezident 15 iyunda qiyamçı 709 saylı
hərbi hissənin əsgər və zabitlərinə müraciət etdi. ġəxsən Əbülfəz bəyin və bütövlükdə onun
iqtidarının humanist mahiyyətini sərgiləyən ən yaxĢı sənədlərdən biri olduğuna görə onu aĢağıda
qısaltmadan verirəm.
“Əsgərlər və zabitlər!
Bu gün Azərbaycan dövləti və onun əhalisi üçün ciddi təhlükə yaranmıĢdır. Azərbaycan
Ordusunun əsgərləri əli silahlı üz-üzə dayanmıĢlar. Hər hansı təxribatdan və ya sadəcə