Həyata nüfuz anı Demokratiyanın ibrətamiz erkən tarixinə baxış
Yüklə 3,87 Mb. Pdf görüntüsü
|
106
ABŞ hərbi komandanlığı hesab edir ki, Krımın Rusiya tərəfindən anneksiyası və sonralar Ukraynanın şərqində münaqişənin böyüməsi ruslar tərəfindən çox diqqətlə planlaşdırılmış və kiberhücumların uğurla aparıldığı hərbi əməliyyatın birbaşa nəticəsidir. Sonrakı hadisələr də göstərir ki, Rusiya ilə Qərb arasındakı informasiya sahəsindəki və hümanitar münaqişələr böyüyüb, kibermüharibəyə çevrilmək şansına yiyələnə bilər. Bir sözlə, müasir müharibə iri miqyasda getsə, böyük dövlətlər arasında baş versə, artıq çox uzun məsafələr belə, nə raket zərbələrinə, nə də kiberhücumlara maneə törədə bilməyəcəkdir. Ümumiyyətlə, kiberməkanda sərhədlər yoxdur. Raket əleyhinə mübarizə silahları meydana gəlsə də, onların effektliliyi də hələlik aşağı olaraq qalır. Əgər İsrailin raket əleyhinə olan müasir müdafiə qurğuları “Xamas”ın atdığı primitiv, qısa məsafəyə uçan raketləri tam zərərləşdirə bilmirsə, onda ballistik raketlərdən müdafiə qurğularının faydalı iş əmsalının da o qədər yüksək olmayacağı ehtimalı yaranır. Ancaq onu da qeyd etmək lazımdır ki, Rusiyanın CC-300 və “Triumf” adlanan
olunur. Amerikanlarin da raket əleyhinə yeni mqdafiə silahı olan “İcis” noyabrın 6-da keçirilən Sakit okean təlimlərində özünü olduqca səmərəli göstərmiş,bir ballistik və iki qanadlı raketi məhv etmişdir. “İcis” artıq ABŞ-ın hərbi gəmilərində tətbiq edilir. Dünyada gedən proseslər heç də nikbin əhval-ruhiyyə doğurmur. Deyəsən, dahi Albert Eynşteynin IV Dünya müharibəsinin daş alətlərlə aparılacağı barədəki ideyasının doğru çıxması şansı böyüyür, çünki əgər III Dünya müharibəsi baş versə, o sivilizasiyaya dəhşətli ziyan vurmaqla, insanları yenidən paleolit dövrünə qaytaracaqdır. Həm də bu müharibə fərqli dairələrdə getdiyindən yeni tipli müharibə olacaqdır. Sürünmə xarakteri ilə seçiləcəkdir, xaos, ümidsizlik hissi əmələ gətirəcəkdir. Bütün silahlar yoxa çıxsa da, təbiətin bəxş etdiyi silah olan daş isə tükənməyəcəkdir, axı daş dövrünün yoxa çıxması da, heç də daşın azalması ilə meydana gəlməmişdi. Bütün bunlar Klauzevitsin müharibə barədəki nəzəriyyəsini bir qədər köhnəlmiş kimi göstərsə də, bütünlüklə onun yararsıza çevrildiyindən xəbər vermir. Əlbəttə, müasir müharibə bəlkə də klassik döyüş səhnəsini tanımayacaqdır. Müasir silahı – raketi kompyuterlə idarə edən hərbçi operator hansısa bir yeraltı məkanda, «mağarada»kı sığınacağında oturub, ona tapşırşlmış vəzifəni icra edəcəkdir. Lakin quruda aparılan müharibə üçün bu nəzəriyyənin müddəaları əsasən öz qüvvəsində qalır. Düzdür, müasir müharibədə raket silahı, aviasiya zərbələri və dəniz müharibəsi daha böyük rol oynayacaqdır, lakin quruda gedəcək döyüşləri də bütünlüklə diqqətdən yayındırmaq olmaz. Məgər hərbçinin, bilavasitə döyüşdə iştirakından, yaxud da hansısa müasir qorxulu silahı idarə etməsindən asılı olmayaraq, mənəvi durumu, yüksək ruhu, nəhayət, intizamı və biliyini bacarığa çevirməsi öz əhəmiyyətini itirmişdirmi? Əksinə, bu xüsusiyyətlər, müasir müharibədə baş verən hər bir şey, klassik cəbhədə qarşı-qarşıya və ya əlbəyaxa döyüşdən də daha artıq əhəmiyyət kəsb etməyə başlayır. Axı müasir hücum və müdafiə silahı ona etibar edilmişdir, onunsa qılınc və ya tüfənglə müqayisəsi kosmik raketin arbaletlə müqayisəsinə bənzəyir. Ona görə də həmin hərbçinin məsuliyyət hissindən və bacarığından bu vəzifənin dəqiq və səmərəli qaydada yerinə yetirilməsi çox asılı olacaqdır
107
Klauzevits qeyd edirdi ki, «Müharibə təhlükə meydanıdır, deməli, igidlik müharibənin ən mühüm xüsusiyyətidir». Bu fövqəl mərdlik fərdi təhlükə vaxtı və ya daxili tələbatdan – vicdandan doğur. Birinci növ dözümlülüklə, ikinci növ isə qoçaqlıqla əlaqədardır. Birinci növ daha etibarlıdır, ikinci isə insanın təbiətindən irəli gəlir. Hər iki növ igidliyin ən mükəmməl tipini meydana çıxarır. Lakin igidliyin üzə çıxması üçün həm də müəyyən şəraitin mövcudluğu tələb olunur.
Hərbi təcrübə və onun xüsusiyyətləri
Hərbi nəzəriyyə ilə yanaşı, onu real şəraitə tətbiq edən hərbi təcrübə də böyük əhəmiyyətə malikdir. Bunu biz ayrı-ayrı hərbi xadimlərin istedadında, döyüşü təşkil etmək bacarığında görürük. XIX əsrin hərb praktikasının görkəmli nümayəndələrindən biri olan Helmut fon Moltke uzun müddət Prussiya, sonra isə Almaniya Baş Qərargahının rəisi olmaqla Danimarka (1864-cü il), Avstriya (1866-cı il) və Fransa (1870- 71-ci illər) üzərində qələbələrin hərbi arxitektoru olmuşdu. Bunlar Otto fon Bismarkı o vaxtlar sərbəst şəkildə olan Alman dövlətləri liqasını Prussiyanın ağalıq etdiyi yeni imperiyaya çevirməyə qadir etmişdi. Moltke 1800-ci ildə yoxsul bir ailədə anadan olmuşdu. Atası 1805-ci ildə o vaxtlar Danimarkanın tabeliyində olan Halmştayna köçmüşdü. Balaca Helmut Kopenhagen Royal Kadet korpusunda təhsil almışdı və Danimarka piyada alayında xidmətə girmişdi. 1821-ci ildə Berlinə gələndə Prussiya ordusunda xidmət etməyi qərara almış və ikinci leytenant rütbəsinə yiyələnmişdi. İki il sonra o, Baş Hərbi Kollecdəki üç illik kursa göndərildi. 1828-ci ildə isə Berlində Baş Qərargahın topoqrafiya bürosunda xidmətə keçdi. Ədəbi işini davam etdirməklə bir neçə kitabını nəşr etdirdi və məşhur ingilis tarixçisi Eduard Gibbonun «Roma imperiyasının tənəzzülü və dağılması» əsərini alman dilinə tərcümə etdi. 1835-ci ildə o, Türkiyəyə göndərildi ki, sultan II Mahmudun Türk ordusunu modernləşdirmək üzrə müşaviri işləsin. Üç il sonra Misirin Suriyaya müdaxiləsinə qarşı Türkiyə qüvvələrini hazılamaqla məşğul oldu. 1839-cu ildə müdafiə uğursuzluğa uğradı, çünki türk komandirləri Moltkenin məsləhətlərinə məhəl qoymamışdılar. Həmin ildə yenidən Prussiya ordusunda xidmətə keçdi. O, Almaniyanın birləşdirilməsi və təbii sərhədlərinin yoxluğu şəraitində əhatə olunduğu potensial düşmənlərdən Prussiyanın mühafizə olunması kimi başlıca problemlərlə məşğul olurdu. Moltke bir hərbi xadim kimi inanırdı ki, yalnız müharibə bu problemlərin razı qalınan bir qaydada olan həllini təmin edə bilər. Moltke Prussiyanın ən pis düşməni hesab etdiyi 1848-49-cu illər inqilabının yatırılması ilə demokratiyanın da məhv edilməsinə sevinirdi. 1851-ci ildə o, gələcək Prussiya kralı və Alman imperatoru (kayzeri) olacaq prints Vilhelmin şəxsi köməkçisi təyin edildi. 1857-ci ildə isə Prussiya Baş Qərargahının rəisi seçildi. Bir qədər sonra kansler Otto fon Bismark, müdafiə naziri Albrext fon Rön və onun özündən ibarət olan üçlük Prussiyanın, həmçinin Almaniyanın mənafeyi naminə böyük işlər gördü. Moltke öz dövrü üçün yeni texniki icad sayılan dəmir yolunu, ordunun hərəkəti və təchizatı üçün geniş imkan yaratdığına görə
Yüklə 3,87 Mb. Dostları ilə paylaş:
|